Kiến nghị hỗ trợ 100% kinh phí tu bổ nhà ở có nguy cơ sụp đổ ở đô thị cổ Hội An

Tại buổi làm việc, Trung tâm Bảo tồn Di sản Văn hóa Thế giới Hội An (Trung tâm Hội An) đề nghị Sở VHTTDL Đà Nẵng kiến nghị UBND thành phố xem xét chủ trương đầu tư tu bổ khẩn cấp đối với các di tích, nhà ở có nguy cơ sụp đổ trong khu di sản văn hóa thế giới đô thị cổ Hội An. Cơ chế đề xuất là hỗ trợ 100% kinh phí tu bổ đối với các di tích có giá trị đặc biệt.

Nhiều di tích bị xuống cấp nghiêm trọng

Theo báo cáo của Trung tâm Hội An, ngay sau đợt lũ lụt lịch sử vừa qua, ngày 5.11, đơn vị đã chủ trì, phối hợp UBND phường Hội An và đơn vị liên quan triển khai công tác kiểm tra, rà soát, đánh giá tình trạng các di tích trong khu phố cổ và vùng ven. Hiện trong khu vực bảo vệ I của Di sản văn hóa thế giới Khu phố cổ Hội An có hơn 1.155 công trình di tích, nhà ở, trong đó hơn 83% là nhà ở tư nhân. Qua khảo sát, phần lớn các di tích này vẫn đảm bảo an toàn. Tuy nhiên, có 30 di tích bị xuống cấp, trong đó 9 di tích xuống cấp nghiêm trọng, 14 di tích xuống cấp nặng, 7 di tích xuống cấp nhẹ.

Các di tích xuống cấp nhiều nhất nằm ở tuyến đường Trần Phú (11 di tích), Nguyễn Thái Học (4 di tích). Ngoài ra nằm rải rác ở các đường như Bạch Đằng, Phan Châu Trinh, Nguyễn Huệ, Tiểu La, Lê Lợi, Phan Bội Châu... Tình trạng di tích xuống cấp nặng, nghiêm trọng ở vị trí, hiện trạng như: Toàn bộ nếp nhà hường Bắc: Hệ mái ngói 22v/m² xuống cấp nghiêm trọng và hệ khung gỗ đòn tay mái bị mối mọt xâm hại có nguy cơ sụp đổ. Không sử dụng, sinh hoạt trong di tích; Các kết cấu gỗ bên trong nhà hư hỏng và một hệ kèo bị rơi, có nguy cơ sụp đổ; Hệ mái âm dương xuống cấp, hệ khung gỗ đòn tay, rui lách bị xâm hại vài nơi, hệ khung gỗ bị mối mọt xâm hại, kết cấu gỗ bị hư hỏng, mái ngói âm dương bị dột,…

Trước thực trạng này, Trung tâm Hội An đã hỗ trợ chống đỡ khẩn cấp cho một di tích (nhà số 23 Tiểu La), đồng thời vận động 19 chủ di tích tự gia cố, chống đỡ công trình. Với 10 di tích xuống cấp nghiêm trọng, Trung tâm đề nghị tu bổ khẩn cấp hoặc hạ giải tạm thời do không còn khả năng đảm bảo an toàn. Đồng thời đã đề nghị chủ di tích chủ động có biện pháp tự chống đỡ tạm thời những nơi hư hỏng.

Tuy nhiên, để hạn chế các nguy cơ sụp đổ cho di tích và đảm bảo an toàn tính mạng cho người sinh sống bên trong di tích, các ngành chức năng thống nhất tiến hành lập bản cam kết đối với các chủ hộ, đại diện các di tích có nguy cơ sụp đổ trong khu phố cổ. Theo đó, chủ di tích cam kết không sinh hoạt và tập kết tài sản tại những vị trí nhà xuống cấp có nguy cơ sụp đổ, đồng thời sẽ tự chủ động di dời tài sản, con người đến nơi an toàn trước khi có bão xảy ra.

Đối với các di tích nằm ngoài khu di sản, đơn vị phối hợp với UBND các phường Hội An Đông, Hội An Tây và xã Tân Hiệp có văn bản đề nghị các tổ quản lý di tích, các chủ hoặc đại diện chủ di tích chủ động chằng chống, bảo vệ hiện vật, tài sản, chặt tỉa cây xanh tại di tích,… khi có bão lụt xảy ra.

Theo ông Phạm Phú Ngọc, Phó Giám đốc Trung tâm Hội An, việc chủ động chống đỡ, bảo vệ di tích khi có bão lụt xảy ra nhằm hạn chế đến mức tối đa những thiệt hại do thiên tai gây ra, đảm bảo an toàn cho di tích cũng như người dân và tài sản bên trong di tích. Danh sách các di tích trong Khu di sản văn hóa thế giới đô thị cổ Hội An xuống cấp cần được chống đỡ và chống đỡ thêm được đơn vị tiến hành hằng năm vào thời điểm trước mùa mưa bão để chủ động xây dựng phương án chống đỡ, bảo vệ, giảm thiểu thiệt hại cho di tích, đảm bảo an toàn cho người dân.

Đề xuất các phương án bảo tồn, tôn tạo

Qua khảo sát, phần lớn các di tích xuống cấp nghiêm trọng hiện vẫn chưa có hồ sơ pháp lý rõ ràng về quyền sở hữu, quyền sử dụng. Kinh phí tu bổ rất lớn, nhiều chủ di tích ở các kiệt, hẻm không có điều kiện kinh doanh, dẫn đến việc đầu tư, tôn tạo bằng nguồn vốn cá nhân gặp nhiều khó khăn, thậm chí không thể thực hiện được.

Để bảo tồn tính nguyên gốc của di tích, giữ gìn sự toàn vẹn của khu di sản, đồng thời đảm bảo an toàn cho người dân và du khách trong khu phố cổ, Trung tâm Hội An đề nghị Sở VHTTDL Đà Nẵng kiến nghị UBND thành phố xem xét chủ trương đầu tư tu bổ khẩn cấp đối với các di tích, nhà ở có nguy cơ sụp đổ trong Khu di sản văn hóa thế giới đô thị cổ Hội An. Cơ chế đề xuất là hỗ trợ 100% kinh phí tu bổ đối với các di tích có giá trị đặc biệt.

Bên cạnh đó, đề nghị UBND thành phố ban hành cơ chế hỗ trợ kinh phí tu bổ, tôn tạo, mức hỗ trợ từ 40% - 100% cho các di tích trong và ngoài khu phố cổ thuộc đô thị cổ; thành lập Quỹ bảo tồn Di sản văn hóa thế giới đô thị cổ Hội An nhằm kịp thời cứu nguy, hỗ trợ khẩn cấp cho các di tích có nguy cơ.

Kiến nghị UBND thành phố thống nhất chủ trương cho phép Trung tâm Hội An lập dự án tu bổ khẩn cấp đối với các di tích có nguy cơ sụp đổ trong khu di sản; hợp đồng với các đơn vị tư vấn, Viện nghiên cứu để đánh giá tổng thể tác động của biến đổi khí hậu, đặc biệt là tình trạng lũ lụt nghiêm trọng vừa qua, nhằm xây dựng giải pháp phòng ngừa, ứng phó và bảo tồn bền vững cho khu di sản. Việc triển khai sớm các biện pháp trên là cần thiết nhằm bảo vệ tính toàn vẹn của di sản Hội An trước những tác động ngày càng rõ rệt của thời tiết cực đoan và biến đổi khí hậu.

Qua chuyến thị sát, kiểm tra thực tế thực trạng di tích trong khu phố cổ Hội An, ông Phạm Đức Ấn, Chủ tịch UBND thành phố Đà Nẵng khẳng định tầm quan trọng của các di tích trong đời sống văn hóa, tinh thần của nhân dân, đặc biệt là vai trò của di tích trong phát triển du lịch.

Chủ tịch UBND thành phố đề nghị Sở VHTTDL Đà Nẵng chủ trì, phối hợp với các Sở, ngành và địa phương liên quan tiếp tục rà soát, thống kê, đánh giá cụ thể hiện trạng và công năng của từng di tích. Trên cơ sở đó đề xuất các phương án bảo tồn, tôn tạo khả thi, phù hợp với điều kiện thực tế. Mục tiêu là gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa, lịch sử của các di tích, đồng thời khai thác hiệu quả tiềm năng du lịch, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của thành phố. 

Thu Hoài