Da sẹo lại lành: chuyện không tưởng

Sẹo nào được gọi sẹo lồi?

Bất kỳ vết thương nào trên da đều trải qua tiến trình lành rồi tạo thành sẹo. Cần phân biệt các loại sẹo sau:

Sẹo bình thường: hình dạng và kích thước tương ứng với vết thương, không bị lồi hoặc lõm so với bề mặt da; không đỏ, không đau và màu sắc tương đối giống vùng da lành xung quanh.

Sẹo phì đại: nhô lên khỏi bề mặt da, màu đỏ hồng, có kích thước và hình dạng tương ứng với vết thương; không cần điều trị cũng có thể tự trở thành sẹo bình thường sau sáu – 12 tháng.

Sẹo lồi: trong vài tháng đầu sau khi bị thương, sẹo là một khối đỏ hồng, kích thước thay đổi tuỳ thuộc tổn thương da, có giới hạn rõ, bề mặt căng bóng thấy được các mạch máu giãn bên dưới, mật độ hơi cứng như khối cao su. Trong vòng năm đầu sau tổn thương, khối này sẽ phát triển lành tính nhưng lan rộng ra xa khỏi vị trí vết thương ban đầu, với hình dạng không đều, bề mặt nhẵn bóng, sậm màu và cứng hơn vùng da lành xung quanh.

Bản chất sẹo lồi là do sự tăng sinh quá mức của các mô sợi trong lớp bì, kể cả về số lượng lẫn trật tự. Một số sẹo lồi có thể gây ngứa, hơi đau hoặc cảm giác căng cứng. Vết thương da chỉ có thể trở thành sẹo lồi khi tồn tại những yếu tố nguy cơ: người có cơ địa sẹo lồi, vết thương căng quá hoặc chùng quá, tồn tại vật lạ trong da.

Điều trị sao bằng phòng ngừa

Khi muốn giải quyết sẹo lồi, đừng nghe theo lời quảng cáo đường mật của một số trung tâm thẩm mỹ mà nên đến khám bác sĩ chuyên khoa da liễu. Sau khi đánh giá đúng tình trạng sẹo lồi, các bác sĩ sẽ có phương pháp điều trị thích hợp. Hiện nay có một số cách sau:

Tiêm corticosteroid trong sẹo: là một trong những phương pháp điều trị chuẩn lâu dài, nhưng tác dụng phụ là teo da, giãn mạch tại chỗ tiêm chích hoặc rối loạn kinh nguyệt. Có thể kết hợp với các phương pháp khác như áp nitơ lỏng hoặc dán silicone gel để tăng hiệu quả.

Tiêm 5FU trong sẹo: chỉ dùng trong trường hợp sẹo lồi nhỏ, gọn. Tiêm thuốc này gây rất đau cho bệnh nhân, và sau năm – 10 lần tiêm mới đạt hiệu quả.

Áp hoặc phun nitơ lỏng: mỗi lần cách nhau ba tuần; hơn phân nửa trường hợp sẹo lồi sẽ phẳng ra sau tám – 10 lần điều trị.

Thoa imiquimod 5%; mỡ clobetasol, tacrolimus; kẽm: hiệu quả còn hạn chế, cần được nghiên cứu thêm.

Bôi hoặc dán tấm chứa silicone dạng gel: tác dụng tốt trong trường hợp sẹo lồi non ở trẻ em, nhung việc điều trị phải lâu dài và liên tục sáu – 12 tháng, nếu bệnh nhân không tuân thủ điều trị có thể bị nhiễm trùng tại chỗ dán.

Cột, ép: chỉ dùng trong trường hợp sẹo lồi có cuống rõ ràng như sẹo lồi do xỏ lỗ tai.

Uống methotrexate, colchicine, pentoxifylline: dùng trong những trường hợp dự phòng trước phẫu thuật cho người có cơ địa sẹo lồi. Hiệu quả thấp, chưa được áp dụng tại Việt Nam.

Để phòng ngừa sẹo lồi, tất cả các tổn thương da phải được chăm sóc thích hợp để tránh nhiễm trùng. Điều trị ngay và đúng cách các bệnh da nếu có. Chăm sóc và giữ vệ sinh thân thể nhằm giúp da tránh bị tổn thương hoặc bị nhiễm trùng. Không thực hiện phẫu thuật thẩm mỹ không cần thiết ở những người được biết là có cơ địa sẹo lồi.

ThS.BS Lê Thái Vân Thanh, giảng viên bộ môn da liễu, đại học Y Dược TP.HCM