Làm sao tránh sự cố chết người từ nồi áp suất?

Mỗi cá nhân đều cần phải trang bị kiến thức về nồi áp suất trước khi sử dụng để thao tác đúng, nhằm tránh những tai nạn đáng tiếc. Ảnh: internet

Cơ chế hoạt động của nồi áp suất

TS Nguyễn Bá Hải, Hiệp hội công nghiệp kỹ thuật điện Việt Nam cho biết nồi áp suất có cấu tạo cơ bản tương tự nồi kim loại, có nắp đậy chặt, chịu được áp suất cao. Thành phần chủ yếu đảm bảo chức năng và hoạt động của nồi áp suất là van an toàn, van giảm áp, then cài, vòng đệm cao su bịt kín giữa thân nồi và nắp,…

Khi nấu, nắp nồi đậy kín, không khí sẽ “nội bất xuất, ngoại bất nhập”. Nhiệt độ nấu do đó tăng dần, có thể lên tới khoảng 150 độ C, chất lỏng trong nồi được làm nóng đến điểm sôi tạo ra hơi nước. Vì hơi nước không thể thoát khỏi nồi nên sẽ tạo ra áp lực, đồng thời tiếp xúc trực tiếp với bề mặt thực phẩm giúp chín nhanh hơn. Khi áp suất đến ngưỡng chịu đựng, van giảm áp hoạt động để đảm bảo cân bằng áp suất (áp suất trong nồi vượt ngưỡng sẽ tự xì ra ngoài).

Tùy loại nồi, trên nắp còn bố trí thêm một van an toàn nữa phòng khi van giảm áp bị lỗi. “Ưu điểm chính của nồi áp suất là nấu chín rất nhanh, ít hao nhiên liệu và không tiêu hủy các chất bổ dưỡng trong thực phẩm. Tùy yêu cầu sử dụng mà người dân có thể chọn loại có dung tích lớn hoặc nhỏ cho phù hợp. Thông thường dùng trong gia đình, nên chọn loại 6 lít hoặc 8 lít. …”, TS. Hải nói.

Theo PGS-TS Nguyễn Đức Lợi, viện Khoa học và Công nghệ nhiệt lạnh, những vụ cháy nổ khi sử dụng nồi áp suất vừa qua, có trường hợp do mua nhầm nồi kém chất lượng (hàng giả, các thiết kế không đảm bảo độ bền cơ học, đúng an toàn kỹ thuật...) nhưng phần lớn đều do vận hành nồi áp suất sai: đang đun nấu, mở nắp nồi đột ngột; mở nồi khi áp suất trong nồi còn quá cao; đè van giảm áp bằng vật nặng để thực phẩm mau chín; đun nấu quá lửa; van an toàn và van giảm áp bị tắc do thực phẩm (nấu cháo, bánh đúc…); nấu quá đầy,...

Để sử dụng nồi áp suất an toàn

Theo TS Hải, trên thị trường hiện có nhiều loại nồi áp suất với nhiều tính năng khác nhau, mỗi loại có một hướng dẫn sử dụng riêng, nên người tiêu dùng cần phải đọc kỹ.

Nên mua loại nồi có xuất xứ rõ ràng, có độ tin cậy cao của hãng nổi tiếng, có bảo hành. Lúc mới đặt nồi lên bếp nên nấu với lửa lớn, khi thật sôi có thể điều chỉnh lửa nhỏ lại. Tùy thực phẩm mà có thời gian nấu khác nhau, nên theo hướng dẫn của nhà sản xuất (thời gian nấu tính từ lúc hơi thoát ra, không phải từ lúc bắc nồi lên bếp). Nấu xong bắc nồi xuống chờ hơi thoát ra hết mới mở nắp, không dùng nước lạnh đổ lên nồi để làm nguội nhanh.

Nên nghiêng người, không để mặt, tay sát nồi khi mở nắp, để tránh hơi nóng bốc vào mặt gây phỏng. “Sau khi sử dụng nên chùi rửa nồi sạch sẽ, không dùng giấy nhám hay đá mài làm trầy xước nồi. Cần chùi rửa kỹ vòng đệm cao su và các van, không để thức ăn bám vào làm vòng đệm bị hở hoặc van bị nghẹt…”, TS. Hải lưu ý.  

Theo PGS. Lợi, khi sử dụng nồi áp suất cần đặc biệt lưu ý đến van giảm áp, bởi khi van tắc, không thấy xì hơi, người sử dụng dễ lầm tưởng áp suất trong nồi hết rồi, liền vặn ra có thể gây nổ. Có thể kiểm tra van giảm áp bằng cách nhấp lên nhấp xuống, nếu thấy không đảm bảo thì phải thay mới.

Sử dụng nồi áp suất điện hoặc nồi áp suất đun trực tiếp (được phủ bằng sơn chống dính để tránh gỉ sét) phải lưu ý đến lượng thức ăn giới hạn khi cho vào nồi, chỉ nên khoảng 2/3 dung tích nồi. Đối với thức ăn có độ nở cao và sinh bọt như cháo, các loại đậu hoặc những thứ có nhiều nước, lượng thực phẩm giới hạn là 1/3 dung tích nồi.

Đối với các thức ăn khác (thịt, cá) lượng thực phẩm giới hạn không quá 3/4 dung tích nồi. “Mỗi cá nhân đều cần phải trang bị kiến thức về nồi áp suất trước khi sử dụng để thao tác đúng, nhằm tránh những tai nạn đáng tiếc có thể xảy ra”, PGS Lợi khuyến cáo.  

Linh An - Hoàng Tuấn