Ai dễ bị phì đại tuyến tiền liệt?

Ảnh: Hữu Khoa

Vai trò của tuyến tiền liệt có 2 chức năng chính là: tiết và dự trữ dịch; co bóp và kiểm soát nước tiểu.
Tiết và dự trữ dịch: Tuyến tiền liệt (cùng với những tuyến phụ khác như túi tinh và tuyến Cowper) sản xuất ra phần lớn dịch trong tinh dịch. Chất dịch này sẽ giúp trộn lẫn với tinh trùng thuận tiện cho việc di chuyển vào hệ thống sinh dục nam khi giao phối.
Co bóp và kiểm soát nước tiểu: Đây cũng là triệu chứng khi phì đại tuyến tiền liệt mà bệnh nhân thường gặp. Chúng giúp cho nước tiểu không bị chảy ngược về phía bàng quang trong quá trình phóng tinh, cơ thắt trong đáy bàng quang sẽ đóng lại. Khi cơ thắt đóng lại, nó ngăn nước tiểu và tinh dịch đi ra ngoài cơ thể qua niệu đạo cùng lúc. Khi đạt đỉnh điểm của khoái cảm, cơ vòng này sẽ đóng chặt để ngăn không cho tinh dịch trào ngược vào bàng quang. Và điều hòa nước tiểu, tránh bị tiểu són khi bị phì đại tuyến tiền liệt.
Độ tuổi cần quan tâm đến tuyến tiền liệt nằm trong độ tuổi 40 trở lên. Đặc biệt, tuổi càng cao thì tỉ lệ ung thư sẽ càng cao. Theo thống kê từ một số nghiên cứu, tỉ lệ ung thư tuyến tiền liệt ở những bệnh nhân trên 80 tuổi lên đến 57%-63% nguy cơ mắc bệnh.

Bệnh nhân trên 40 tuổi, chúng ta nên định lượng bằng PSA và căn cứ vào chỉ số này để theo dõi quá trình phát triển tuyến tiền liệt. Nếu chỉ số PSA cao thì có thể phát hiện bệnh lý ung thư tuyến tiền liệt sớm nhằm đưa ra các hướng giải quyết hiệu quả.

Phì đại tuyến tiền liệt và ung thư tuyến tiền liệt là 2 bệnh cận lâm sàng, nếu ở những giai đoạn đầu rất khó để phát hiện vì những triệu chứng rất mơ hồ. Đặc biệt, ung thư tuyến tiền liệt rất khó nhận biết được ở những giai đoạn đầu, thường sẽ không có triệu chứng. Đôi khi xuất hiện triệu chứng đi tiểu ra máu. Lưu ý những người trên 40 tuổi có những triệu chứng trên, cần đi thăm khám.
Bệnh chỉ có triệu chứng khi bướu bắt đầu lớn, có hiện tượng xâm lấn, dẫn đến tình trạng tắc nghẽn như rặn tiểu, giảm lực của dòng nước tiểu, tiểu ngắt quãng. Nếu tình trạng xâm lấn diễn ra trên diện rộng, dẫn đến hiện tượng kích thích như tiểu lắt nhắt, tiểu đêm, tiểu són. Và khi bị tắc nghẽn các ống dẫn xuất tinh, dẫn đến xuất tinh có máu, đặc biệt gây giảm khối lượng xuất tinh. Khi bướu của tuyến tiền liệt phát triển ra bên ngoài, xâm lấn bó thần kinh của cơ đáy chậu, đặc biệt là hệ thống mạch máu, dẫn đến rối loạn cương dương.
Và thường khi bệnh nhân đến với chúng tôi thì đã ở giai đoạn trễ, tức là khi có các triệu chứng như đau cột sống, đau chân - tay (đau xương) người bệnh mới đi khám và lúc đó được chụp, xạ hình xương đã phát hiện có di căn về cột sống do di căn của tuyền liệt tuyến. Ở gian đoạn trễ hơn, xuất hiện các hạch chậu, bẹn, những di căn xa như di căn sang phổi, gan…
Bởi thế, khi nam giới gặp những triệu chứng lâm sàng trên, cần đến ngay cơ sở y tế chuyên ngành để được thăm khám.

Bệnh lý phì đại tuyến tiền liệt là bệnh lý phổ biến của nam giới trung niên. Đây là dạng bệnh lành tính và có những phương pháp điều trị riêng. Tuy nhiên, những triệu chứng của ung thư tuyến tiền liệt lúc ban đầu khá giống phì đại tuyến tiền liệt. Các bệnh nhân thường chủ quan vì nghĩ đây là bướu lành của tuyến tiền liệt và bỏ qua các giai đoạn sớm của bệnh.
Bệnh lý của phì đại tuyến tiền liệt lành tính có những triệu chứng phổ biến ở nam giới có độ tuổi 40. Tuy nhiên, bệnh này được xem là căn bệnh lành tính, bệnh nhân càng lớn tuổi, nguy cơ mắc bệnh càng cao. Vì thế, nếu có các triệu chứng của phì đại tuyến tiền liệt, bệnh nhân nên tầm soát kĩ để tránh bỏ sót các triệu chứng của ung thư tuyến tiền liệt.

Khi có các biểu hiện của tuyến tiền liệt thì các bác sĩ khám lâm sàng sẽ làm định kỳ PSA để chẩn đoán phân biệt với ung thư tuyến tiền liệt.

BS-CK2. Nguyễn Ngọc Anh

(Trưởng khoa ung bướu và y học hạt nhân Bệnh viện Nhân dân 115, TP.HCM)