Bỏ lương 40 triệu vác tù và về nước

SL là gì mà có sức hút mãnh liệt đến nỗi bạn phải bỏ việc để theo đuổi?

Có thể hình dung mô hình SL thông qua ví dụ sau: nếu các học sinh thu nhặt rác ở lòng sông thành phố thì nghĩa là họ đang cung cấp một dịch vụ với tư cách tình nguyện viên. Nhưng nếu các học sinh đó thu nhặt rác và sử dụng những gì tìm thấy được, phân tích để xác định các nguồn ô nhiễm có thể, sau đó chia sẻ cho những người sống xung quanh con sông, thì lúc này hoạt động đó được gọi là SL – học tập từ hoạt động phục vụ cộng đồng.

Service Learning được phát triển hơn 40 năm về trước tại Mỹ (1969) và nhân rộng tại các  quốc gia phát triển ở châu Âu và châu Á. Tại Đông Nam Á, Singapore đi đầu trong việc đưa mô hình SL vào chương trình học từ trung học đến bậc đại học. Trong ảnh: Phạm Văn Anh trong một chương trình Service Learning

Mô hình này mới nên ít ai hiểu được. Bản thân các sinh viên cũng chỉ hiểu đó là một công việc tình nguyện. Khi kết hợp với các trường đại học ở Singapore làm dự án cộng đồng, tôi đều yêu cầu phải có năm sinh viên Việt Nam được tham dự. Dù nhiều trường không đồng ý vì không muốn tăng thêm chi phí nhưng quan điểm tôi vẫn vậy, phải giúp được cho sinh viên tôi có thêm cơ hội chứ.

Thành tựu lớn nhất của tổ chức EVG đối với bản thân anh những năm qua là gì?

Trải qua gần năm năm phát triển, EVG đã có nhiều thành công nhất định, tổ chức nhiều chương trình cho sinh viên Việt Nam lẫn nước ngoài tham gia. Tuy nhiên, đối với tôi, thành tựu lớn nhất vẫn là tạo được niềm tin cho cộng đồng. Có những trường ở Singapore tin tưởng đưa học sinh sang kết hợp với EVG để giúp đỡ các địa phương vùng sâu vùng xa ở Việt Nam. Mà không chỉ một lần, có trường còn làm mỗi năm hai lần. Có những địa phương ban đầu còn ngại, không biết sinh viên có làm được hay không nhưng khi EVG đến làm việc được một vài năm thì rất thích và có cả xã khác trong cùng một huyện gọi EVG đến giúp xã mình. Bản thân tôi cũng được đại học Hoa Sen mời giảng cho sinh viên, cũng là gián tiếp hướng dẫn cho giáo viên về mô hình SL. Các sinh viên khoa ngôn ngữ và văn học tại đại học Hoa Sen thay vì đi thực tập biên, phiên dịch thì sẽ có bốn tháng thực tập dạy tiếng Anh cho các em học sinh cấp trung học tại mái ấm hoặc trường đào tạo cho trẻ em đường phố.

Theo mô hình SL, một trong những tiêu chí quan trọng là có thể ứng dụng các kiến thức đã học phục vụ cộng đồng. Một số ngành như ngôn ngữ có thể dạy các em nhỏ học, còn một số ngành khác chắc khó áp dụng?

Trong mô hình SL, không chỉ áp dụng kiến thức chuyên môn mà những kỹ năng, kiến thức cần thiết và có liên quan đến công việc đều có thể áp dụng. Ví dụ như kỹ năng giao tiếp, ở đây là giao tiếp với cả cộng đồng chứ không chỉ là giao tiếp trong nhóm. Ví dụ như bạn là kỹ sư điện tử, bạn cũng phải đi xây nhà, tiếp xúc với những người dân, người thợ khác bạn, với chủ tịch xã… Liệu bạn có thể giao tiếp tốt với họ hay không?

Nếu chỉ là truyền dạy kỹ năng giao tiếp thì điều gì làm nên khác biệt của SL so với những câu lạc bộ khác?

Những câu lạc bộ khác có thể cũng có nhưng đôi khi chỉ là lý thuyết, không để sinh viên tiếp xúc thực tế. Quan trọng nhất là phải được trải nghiệm thì những giá trị được học mới có thể nhớ lâu hơn. SL không “giúp” mà là “cung cấp” để nhận lại được những bài học bổ ích từ người dân nơi đó.

Những ích lợi cụ thể của mô hình SL với sinh viên, nhà trường là như thế nào?

Mô hình SL sẽ rèn luyện cho sinh viên thái độ kiên nhẫn học hỏi từ mọi người xung quanh. Ví dụ như bác nông dân cũng có khía cạnh để ta học hỏi. Những con người không có sự nhạy cảm xã hội sẽ làm cho tư tưởng phân hoá giàu nghèo càng lớn. Nhà trường nếu không áp dụng điều này sẽ góp phần tạo ra sự phân hoá đó.

Bên cạnh kiến thức chuyên môn, thông qua việc làm phục vụ cộng đồng kết hợp với áp dụng những kiến thức, bạn có thể xác định được nghề nghiệp tương lai.

SL còn trau dồi cho sinh viên kỹ năng tư duy quan trọng, biết suy nghĩ cho xã hội, có được sự nhạy cảm xã hội, suy nghĩ cho người nghèo.

Trong các dự án của EVG, có dự án xây dựng thư viện bằng tre nứa và kêu gọi nuôi heo đất ủng hộ trẻ em. Từ đâu anh có ý tưởng này?

Thư viện tre nứa trước hết là để tiết kiệm chi phí do đó là nguồn nguyên liệu có sẵn ở đó, và thư viện bằng tre nứa là để các em không cảm thấy xa lạ, nếu xây bằng ximăng, gạch sẽ khiến nhiều em e ngại không vào. Còn về hình tượng heo đất, có nhiều người bảo tôi khi nào giàu mới giúp đỡ. Nhưng tôi thấy quan niệm về giàu khó xác định lắm, có nhiều cho nhiều, có ít cho ít, không có tiền thì cho cái khác, mỗi người chắc chắn sẽ dư cái gì đó mà người khác thiếu.

EVG có những kế hoạch nào để tăng thêm nguồn quỹ mà không quá dựa dẫm vào nguồn tài trợ bên ngoài?

Trước đây EVG có tổ chức cho các bạn bán thiệp và đồ lưu niệm để gây quỹ. Tuy nhiên EVG may mắn nhận được hỗ trợ từ nhiều nguồn khác nhau nên chưa tập trung mạnh vào việc trở thành mô hình doanh nghiệp xã hội. Trong tương lai, EVG dự kiến tạo một quỹ cho các thành viên EVG có nguồn hỗ trợ thực hành những dự án cộng đồng, áp dụng những điều học được vào thực tiễn mà không quá lo lắng về nguồn vốn.

Bên cạnh các công việc tình nguyện, anh có lời khuyên nào để áp dụng mô hình SL trong học tập, nghiên cứu?

Các sinh viên Singapore đang cùng tình nguyện viên của EVG xây nhà cho người nghèo tại xã Gia Bắc, huyện Di Linh, Lâm Đồng

Không phải những điều tôi học ở đại học đều không áp dụng được nếu tôi không học nữa. Việc học ở đại học giúp ích cho tôi về cách tư duy logic, giải quyết vấn đề. Học là việc suốt đời, không nên rút ngắn quá trình, bản thân tôi cũng phải học hỏi liên tục và dự định sẽ tìm học bổng đi học ở nước ngoài để trau dồi thêm kiến thức về cộng đồng.

__________________

Những con số đáng nhớ của EVG từ cuối năm 2009 đến nay: 45 dự án lớn; 1.253 học sinh-sinh viên Singapore, 650 sinh viên Việt Nam tham gia; 8 căn nhà cho người nghèo; 9 nhà vệ sinh cho người dân; một trung tâm tình nguyện cộng đồng với thư viện tre nứa và lớp học; xây 2.450m2 sân trường; 7 học sinh dân tộc được bảo trợ học cấp ba; 7,8km đường nông thôn được rải đá...

__________________

Bài và ảnh: Phương Anh