Cảnh giác “cú liếm chết người”

Từ tai nạn xứ người...

BMJ Case Reports cho biết, bà cụ 70 tuổi người Anh đang ngồi trong nhà nói chuyện điện thoại thì đột ngột nói lắp, mất phản ứng, bà kịp gọi số khẩn cấp cho nhân viên y tế đến đưa đi cấp cứu. Lúc đó không có ai trong nhà, cạnh bà chỉ có một con chó nuôi thuộc giống săn xám gốc Ý. Bốn ngày sau nhập viện, bà cụ bị lú lẫn, đau đầu, sốt cao, tiêu chảy, suy thận... trong tình trạng nguy kịch. Kết quả xét nghiệm cho thấy bà bị nhiễm trùng huyết dẫn đến tổn thương nội tạng bởi một loại vi khuẩn thường sống trong miệng chó, mèo là Capnocytophaga canimorsus (C. canimorsus) gây ra. Điều tra y tế cho biết bà cụ không bị chó cắn hay cào xước, mà chỉ để chó tiếp xúc thân mật bằng cách liếm mặt. Sau hai tuần chăm sóc đặc biệt kết hợp dùng thuốc kháng sinh, bà cụ đã hồi phục và xuất viện.

Nhóm các nhà khoa học ở Đại học Y London nhận định nhiễm khuẩn C. canimorsus thường chỉ xảy ra qua tai nạn chó cắn hay vết trầy xước, nhưng với trường hợp bà cụ người Anh, điều tra y tế cho thấy vi khuẩn C. canimorsus còn có khả năng truyền qua nước bọt khi chó liếm lên người. Báo cáo của BMJ Case Reports cho rằng người già có nhiều khả năng sẽ bị nhiễm khuẩn khi tiếp xúc thân mật với chó, mèo do hệ miễn dịch đã suy yếu. Trẻ em với hệ miễn dịch chưa hoàn thiện (dưới ba tháng tuổi) cũng phải cẩn thận. Báo cáo trấn an người nuôi chó, mèo không nên vì tai nạn của bà cụ mà vội vàng xa lánh thú cưng bởi nhiễm khuẩn C. canimorsus rất hiếm gặp. Ở Mỹ và Anh, chỉ có khoảng 13 ca bệnh được chính thức ghi nhận.

... đến nguy cơ xứ mình

Theo các bác sĩ Việt Nam, rủi ro cho sức khỏe từ cú liếm của chó, mèo không chỉ tiềm ẩn nguy cơ nhiễm khuẩn C.canimorsus mà còn với nhiều loại vi khuẩn và căn bệnh khác.

TS-BS. Lê Văn Nhân, Phó giám đốc Trung tâm Y tế dự phòng TP.HCM cho biết ở Việt Nam rất hiếm gia đình nuôi chó, mèo tuân thủ việc tiêm ngừa đầy đủ cho chúng. “Đã có trường hợp người nuôi thú cưng tử vong một cách oan uổng do bị lây bệnh dại từ chính thú cưng của mình, vì vô tình để thú cưng nhiễm bệnh dại liếm vào vết thương hở”, BS. Nhân nói. Theo BS. Nhân, có đến 97% trường hợp bị bệnh dại hiện nay ở Việt Nam là do lây từ chó nuôi trong nhà.

Bệnh lây từ thú nuôi rất nguy hiểm nhưng ít người quan tâm. Ảnh Trí Dũng

Loại bệnh nguy hiểm khác mà nguồn lây cũng từ chó, mèo nhưng ít người để ý là bệnh do ký sinh trùng lạc chỗ. Trong đó phổ biến nhất là do nhiễm ký sinh trùng sống và trưởng thành ở cơ thể chó, mèo; điển hình là giun. Khi chó, mèo nhiễm giun, trong phân sẽ có rất nhiều trứng giun. Hai loại thú cưng này lại có đặc tính hay liếm láp bộ lông của mình rồi lại liếm láp âu yếm chủ nhân. Khi đó, trứng giun dính đầy trên mặt, lưỡi, móng vuốt của chúng sẽ truyền sang người. Quá trình lây cho người bắt đầu từ đây: trứng giun vào bụng đi khắp nơi trong cơ thể, nếu đến mạch máu nhỏ, chúng bị kẹt lại sẽ gây nhiều biến chứng. Nếu đến não thì gây u não, động kinh, làm bệnh nhân liệt, thậm chí tử vong; dừng lại ở mắt thì gây mù mắt; ở thận, gan thì gây u thận, u gan...

ThS-BS. Lê Thị Thu Hương, Trưởng khoa Hô hấp, Bệnh viện Nhân dân Gia Định TP.HCM lưu ý, có rất nhiều đường lây truyền bệnh từ thú nuôi qua người và cũng có rất nhiều loại bệnh xuất phát từ việc lây truyền này. Phân, nước tiểu, nước bọt... của chó, mèo có chứa vi khuẩn (Salmonella, Shigella, Campylobacter... gây bệnh thương hàn, bệnh đường ruột), virút (gây bệnh dại, viêm não, sốt xuất huyết...), trứng ký sinh trùng (giun đũa, giun móc, sán...) sẽ lây từ tay bẩn khi đưa lên miệng, bám vào thức ăn nấu chưa chín, rau sống rửa chưa sạch... để gây bệnh. Mầm bệnh cũng có thể lây qua các vết cào, cắn của thú nuôi. “Thú nuôi còn gây bệnh cho người qua đường hô hấp do hít phải lông thú có chứa ký sinh trùng, vi khuẩn... Vảy da, nước bọt, nước tiểu của chúng nếu dính lông cũng có thể gây dị ứng cho người, hay làm khởi phát cơn hen suyễn”, BS. Hương nói.

Thương yêu chó, mèo cần đúng cách

Theo BS. Nhân, bệnh lây từ thú nuôi rất nguy hiểm nhưng ít người quan tâm vì không xác định được nguồn lây và triệu chứng đôi khi không rõ ràng. Bệnh chỉ được phát hiện khi bác sĩ cho thử máu, xét nghiệm cận lâm sàng. Nuôi thú khá phổ biến ở các nước và người nuôi phải tuân thủ những quy định rất chặt chẽ, từ đăng ký với cơ quan chức năng, thú nuôi được cấp mã số để theo dõi, thực hiện nghiêm ngặt quy định về tiêm ngừa cho đến cả những quy định về nuôi, chăm sóc thú tại gia đình. Ở Việt Nam, trào lưu nuôi thú cưng ngày càng phát triển, nhất là ở nhiều gia đình khá giả, nhưng xem ra việc thực hiện các quy định quản lý bệnh ở thú nuôi, hướng dẫn phòng chống bệnh dại ở người... chưa đầy đủ. Phần lớn người dân vẫn vô tư nuôi nhiều con vật mà không biết trong chúng tiềm ẩn nguồn bệnh có thể lây cho mình, người thân và cộng đồng. “Nếu nuôi thú cưng đã trở thành một nhu cầu thì vấn đề đặt ra là cần tuân thủ nghiêm ngặt quy định: chích ngừa đầy đủ, tẩy giun sán định kỳ 6 tháng/lần, tắm rửa cho chúng hằng ngày với xà bông có thể tiêu diệt các loại rận, chấy thường ẩn nấp trong bộ lông. Dắt chó đi dạo về cần tắm cho chúng, làm sạch vùng móng vuốt, hậu môn nhằm tiêu diệt mầm bệnh. Không nên để trẻ con, người già, phụ nữ mang thai, người có bệnh mạn tính tiếp xúc thân mật với thú nuôi bởi sức đề kháng của họ yếu”, BS. Nhân lưu ý.

Theo BS. Hương, một số người hiểu không đúng khi cho rằng có thể bằng mắt thường nhìn thấy những nguy cơ lây bệnh từ chó, mèo. “Rất nhiều trường hợp chó, mèo mang mầm bệnh nhưng không có bất cứ biểu hiện bất thường gì. Do đó phải áp dụng các biện pháp phòng tránh lây bệnh ngay cả khi trông chúng có vẻ ngoài khỏe mạnh”, BS. Hương nói. Một số nguyên tắc an toàn mà những người nuôi chó, mèo cần lưu ý: tắm rửa chúng thường xuyên, tẩy giun sán định kỳ, tiêm ngừa bệnh và kiểm tra sức khỏe thường xuyên ở các phòng khám thú y, không cho thú nuôi ăn thịt sống... Một số người dễ mắc bệnh từ thú nuôi hoặc khi mắc bệnh thường trở nặng là người già, trẻ em dưới năm tuổi, phụ nữ có thai, bệnh nhân suy giảm miễn dịch, ung thư, ghép tạng... Không cho trẻ em chơi dưới đất, mút tay nếu trong nhà có nuôi thú vật. Tốt nhất cho trẻ chơi nơi không có chó, mèo lui tới. Trái cây, rau sống cần rửa thật kỹ trước khi ăn. Không ăn sống lòng heo, gà, thỏ, cừu...

"Người nuôi thú phải chú ý đến vệ sinh cá nhân, rửa sạch tay sau khi tiếp xúc với thú nuôi và trước khi ăn. Không ôm hôn, ngủ chung, ăn uống chung với thú nuôi, nhất là tránh để chúng liếm lên mặt, vùng da dễ tổn thương”, BS. Hương nói.

Vi Thoại - Thu An