Chuyện nhân văn qua mắt nhìn y học

Hot hơn cả chuyện showbiz

Sau những cuốn đã được đón nhận Sương mù tan biến, Con người trong vòng vây, Kỳ diệu dàn hoà tấu nội tiết… bạn đọc đã quen chờ sách mới của các nhà y khoa nổi tiếng như BS. Đỗ Hồng Ngọc, GS. Nguyễn Văn Tuấn, và đặc biệt là GS. BS Nguyễn Chấn Hùng.

Ông không dừng ở cách viết của giai đoạn đầu đã cống hiến nhiều sách phổ biến khoa học thường thức cần ứng dụng trong đời sống (mà ai cũng biết ông là chuyên gia hàng đầu về chữa bệnh ung thư). Ông đã góp phần tiên phong “kiểu viết độc đáo của các thầy thuốc” đi sâu vào không chỉ kiến thức y khoa mà còn cách nhìn, các câu chuyện hay, rất thời sự, đem lại sự cảm động, nhân ái và cả sự nhắc nhở con người.

Hãy nhớ rằng - Khoa học đang làm tan dần những điều thần bí - Con người được hưởng nhiều - Nhưng luôn trong cuộc tranh giành - Tin thời sự: nguy cơ tiềm ẩn - Bí ẩn của thời đại mới - Đang tiếp diễn trong cuộc rượt đuổi sinh học - Vòng vây đang siết quanh ta... đó là những cái tít nhỏ trong sách của BS. Chấn Hùng. Nó chính là điều ta đang bức xúc cần biết về cuộc đời xung quanh mà chúng ta đang chăm chú theo dõi, với những bất ngờ lý thú chả thua gì chuyện nóng của giới showbiz hay thời sự xã hội.

Ta đang nghĩ gì? Bệnh Ebola kinh hoàng (mà mang tên dòng sông xanh êm đềm) - phong cảnh hữu tình nguy cơ rình rập. Giải quyết nó nhờ thuốc hay nhờ sức người? Các nhóm nguy cơ thế nào? Loài người đang làm gì? Hãy nhớ lại những đại dịch khủng khiếp do virút: bệnh đậu mùa thế kỷ trước giết tới 500 triệu người, cúm Tây Ban Nha 1918-1919 giết 50 triệu, HIV-AIDS chết 25 triệu từ 1981…

Rồi lời đồn sừng tê giác chữa ung thư đã đưa Việt Nam vào “Tiếng xấu trên thế giới” thế nào? Và BS. Chấn Hùng đưa ra Lời kêu gọi thống thiết sừng tê không phải vị thuốc…

Bí ẩn của thời đại mới - BS. Chấn Hùng đưa ra nguy cơ hệ nội tiết của con người bị bẻ gãy bởi một chất tên gọi BGNT và nó có trong đâu, những gì? Ngày ngày ta dùng những gì chăm sóc cơ thể và “ngày ngày sự phơi nhiễm của chúng ta được tích luỹ” như thế nào?

Thảm hoạ Thamidomide là gì, sau lời xin lỗi muộn màng gây thảm hoạ, vì sao nó lại tái xuất giang hồ, nhu cầu tăng lên của bệnh mất ngủ đau đầu, phong ban đỏ. Phước hay hoạ? Hoa Kỳ nói gì? WHO đã chòi đạp thế nào?

Trong cuốn sách mới này, ngoài những vấn đề y học hiện đại được diễn tả như trong cuộc rượt đuổi sinh học, có một phần rất lớn dành cho câu chuyện tài tình và những con người thật sự đáng kinh ngạc đã làm nên các giải Nobel. Người đọc sẽ hiểu ngọn ngành, dắt dìu về thuở ấu thơ không phải là “hồi ký bác sĩ Hùng”, cũng không phải tên một bài thơ, mà là giải Nobel có câu chuyện rất lạ. Một người Anh John B. Gurdon năm 1962 chứng minh sự biệt hóa của các tế bào thì đảo ngược được. Rồi 40 năm sau, một người Nhật tên Yamanaka chỉ cần bốn gen có thể dắt dìu các tế bào trưởng thành trở về thuở ấu thơ là các tế bào gốc đa năng.

Từ đây, phải viết lại các sách giáo khoa và con người có nhiều cơ hội mở ra tương lai của y học tế bào gốc nghiên cứu bệnh tật và tìm phương pháp chữa trị. Và người thường chúng ta nghe các câu chuyện Tổng thống George W.Bush cấm và Tổng thống Obama lại bãi bỏ lệnh cấm. Thành tựu y học này đã làm nhẹ cuộc tranh cãi y đức, mở ra nhiều khả năng tuyệt vời.

Cuốn sách của BS. Chấn Hùng thu hút ta có thể đọc mê mải, hấp dẫn, là do có nhiều câu chuyện rất… “hot”. Tại sao bao phụ nữ bỏ cả đống tiền ra làm cho ngực to lên, độn túi ngực cho hấp dẫn, trong khi cô minh tinh Angelina Jolie lại… cắt nó đi? Nàng sợ gen ung thư? BS. Chấn Hùng viết: “Có thể Jolie đã có chọn lựa đúng cho mình. Có điều Jolie quên. Nêu ra hơn nửa triệu người chết vì ung thư vú trên toàn cầu, nàng quên nói rõ là trên 90% số ca tử vong không liên hệ gì đến đột biến BRCA1 như nàng”. Vậy là chuyện nàng Jolie “vẫn còn ngổn ngang trăm mối”. Kinh hãi hơn, nàng Simona Halep, tay vợt tennis lại “thu gọn vú lại” vì sự nghiệp thể thao. Nàng ấy sợ bộ ngực to làm vướng víu di chuyển khi giao bóng, thế có bất ngờ không! Cầu thủ lừng danh Messi có năng khiếu đặc biệt nhưng chỉ cao…1,4m được trị liệu cho “dài ra” bằng hoóc môn tăng trưởng nay cao 1,69m. Nhiều chuyện như thần kỳ.

Khóc trên dòng sông Seine

BS. Chấn Hùng đã theo dõi cuộc bầu cử tổng thống tận Brazil, bà Dilma Rousseff - không giống mối quan tâm thông thường về chính trị, mà vì bà là một… bệnh nhân ung thư. Bà đã chiến thắng bệnh tật, đầu tư thật lớn lao cho World Cup “Mà chịu nhiều dư luận đắng cay. Thông cảm, thương mến và nể phục”.

Nhiều “siêu sao” nhưng mang căn bệnh ung thư cũng trở thành “đối tượng được xem xét và yêu mến” của BS. Chấn Hùng - người thầy trị bệnh ung thư, từ tài tử lừng danh Michael Douglas cho đến ông bầu đội bóng Barcelona, Tổng thống Hugo Chaves. Nhưng cái nhìn nhân văn của người thầy thuốc - nghệ sĩ - thể hiện rõ nhất với trường hợp tay đua Lance Armstrong. Anh bị tố cáo dùng thuốc tăng lực và bị tước danh hiệu bảy vòng đua nước Pháp. Thật là chuyện lớn. Nhưng tác giả Chấn Hùng kể về cuộc chiến chống ung thư của anh, hơn nữa còn là cuộc chiến cho đồng loại. Armstrong ngay trong lúc còn điều trị chưa biết mình sống chết ra sao, đã thành lập quỹ Lance Armstrong cho những người bệnh như mình.

Vì thế, tác giả đặt cái tựa thật nhân ái và cảm thông: Lance Armstrong, sai lệch đường tơ.

Về công việc viết sách, BS. Chấn Hùng có lần tâm sự, ông đã viết từ lâu. Năm 1982, ông tới tận nhà in báo Sài Gòn Giải Phóng để tự tay sửa morass bài của mình, rồi khuya quá phải ngủ luôn ở đó. Ông thích cái lớn nhất và cả cái sâu nhỏ nhất: “Viết nhẹ nhàng nhưng dụng công nhiều vì tải vấn đề khó lắm. Tôi theo dòng của người thầy thuốc biết những vấn đề sinh học... Đưa vào cuộc sống, dính đủ chuyện, không chỉ vấn đề sức khoẻ, mà là sự sống lớn”.
Chính vì thế mà đọc sách ông, người đọc nhận ra sự uyên bác bên trong cái bình dị, và hơn cả là thấy tâm hồn, tính nhân văn của một người mà ít ai biết có một câu chuyện riêng. Thời kỳ làm quản lý ở bệnh viện Ung bướu TP.HCM, có lúc máy xạ cũ hư hết trong sáu tháng, ông bị stress nặng vì lo âu. Khi xin được bên Pháp cho hai cái “cũ người mới ta”, ông mừng quá đã bật khóc một mình khi đi qua sông Seine.

Bài: Nguyễn Thị Ngọc Hải - Ảnh: Nguyễn Á