Trình bày tờ trình của Chính phủ về nội dung này, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết tỉnh Thừa Thiên - Huế luôn giữ vị thế quan trọng với vai trò kết nối 3 miền Bắc - Trung - Nam, có bề dày về lịch sử, văn hóa.
Việc xây dựng Đề án thành lập thành phố Huế trực thuộc Trung ương sẽ tạo động lực phát triển mới không chỉ cho thành phố Huế mà còn đóng góp thiết thực cho khu vực miền Trung và cả nước.
Theo bà Phạm Thị Thanh Trà, việc thành lập thành phố Huế trực thuộc Trung ương là một bước quan trọng cụ thể hóa Nghị quyết số 54 của Bộ Chính trị, là tiền đề quan trọng để hoàn thành mục tiêu đến năm 2030, Thừa Thiên - Huế là một trong những trung tâm lớn, đặc sắc của khu vực Đông Nam Á về văn hóa, du lịch và y tế chuyên sâu; một trong những trung tâm lớn của cả nước về khoa học và công nghệ, giáo dục và đào tạo đa ngành, đa lĩnh vực, chất lượng cao.
Về phương án sắp xếp, Chính phủ đề xuất thành lập thành phố Huế trực thuộc Trung ương trên cơ sở nguyên trạng hơn 4.947 km2 diện tích tự nhiên và quy mô dân số hơn 1,2 triệu người của tỉnh Thừa Thiên - Huế.
Việc thành lập thành phố Huế trực thuộc Trung ương là sẽ thành lập 2 quận, 1 thị xã, 1 huyện và 11 phường, 1 xã, 1 thị trấn, trên cơ sở sắp xếp, thành lập các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã có liên quan.
Cụ thể, thành lập 2 quận (Phú Xuân, Thuận Hóa) thuộc TP Huế trực thuộc trung ương trên cơ sở TP Huế hiện hữu. Thành lập thị xã Phong Điền trên cơ sở nguyên trạng huyện Phong Điền. Nhập huyện Nam Đông với huyện Phú Lộc để thành lập huyện Phú Lộc mới. Thành lập 11 phường, 1 thị trấn và 1 xã trên cơ sở sắp xếp 21 đơn vị cấp xã (2 phường, 1 thị trấn, 18 xã).
Với phương án sau sắp xếp, thành phố Huế trực thuộc Trung ương sẽ có hơn 4.947 km2 diện tích tự nhiên và quy mô dân số hơn 1,2 triệu người; có 9 đơn vị hành chính cấp huyện, gồm 2 quận, 3 thị xã, 4 huyện (không thay đổi số lượng đơn vị hành chính cấp huyện nhưng giảm 1 thành phố, 2 huyện và tăng 2 quận, 1 thị xã); có 133 đơn vị hành chính cấp xã.
Theo báo cáo thẩm tra của Ủy ban Pháp luật của Quốc hội, cơ quan thẩm tra tán thành sự cần thiết thành lập thành phố Huế trực thuộc Trung ương và sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã của tỉnh Thừa Thiên - Huế.
Báo cáo thẩm tra nêu rõ, đối chiếu với hiện trạng thực tế, tỉnh Thừa Thiên - Huế đáp ứng đủ tiêu chuẩn, điều kiện theo quy định để trình Quốc hội xem xét, quyết định thành lập thành phố Huế trực thuộc Trung ương.
Cơ quan thẩm tra cũng lưu ý việc thành lập thành phố Huế trực thuộc Trung ương và các quận, thị xã, phường, thị trấn cũng sẽ dẫn tới một số khó khăn, thách thức cho công tác quản lý Nhà nước trên địa bàn, như: Việc xác định mô hình tổ chức chính quyền đô thị phù hợp; việc chuyển đổi cơ cấu xã hội - nghề nghiệp...
Vì vậy, cơ quan thẩm tra đề nghị Chính phủ, cấp ủy, chính quyền tỉnh Thừa Thiên - Huế đặc biệt quan tâm, chuẩn bị kỹ các điều kiện cần thiết, có kế hoạch và định hướng, giải pháp cụ thể để giải quyết các vấn đề nêu trên khi thành phố Huế trực thuộc Trung ương được thành lập.
Tỉnh Thừa Thiên - Huế hiện có diện tích hơn 4.947 km2 và quy mô dân số hơn 1,2 triệu người; gồm 9 đơn vị hành chính cấp huyện (thành phố Huế, 2 thị xã Hương Thủy, Hương Trà và 6 huyện Nam Đông, Phú Lộc, Phú Vang, A Lưới, Quảng Điền, Phong Điền); 141 đơn vị hành chính cấp xã (95 xã, 39 phường, 7 thị trấn).
Minh Chiến