Khi con bị tiếng oan lười học

Trẻ cần được phát triển các kỹ năng trước khi đi học lớp 1. Ảnh: TL

Mới đây, bé N.T.V., 6 tuổi, ngụ ở  quận Tân Bình, TP.HCM được cha mẹ đưa đến Khoa Tâm lý khám bệnh vì cô giáo phản ảnh trong lớp bé V. học rất chậm. Dù cô cố gắng dạy bé rất nhiều lần đếm số từ 1 đến 10, nhưng khi hỏi lại bé V. vẫn không thể nhớ số nào, giơ các ngón tay lên cũng không đếm nổi. Người nhà tỏ ra bất ngờ khi bác sĩ tâm lý chẩn đoán bé V. bị rối loạn chuyên biệt về học tập (môn toán) vì ngoài việc khó khăn về học toán, mọi hoạt động khác của bé V. đều như những đứa trẻ bình thường khác.

Khi được thông báo trẻ mắc bệnh chậm học, nhiều bậc cha mẹ ngỡ ngàng và lập tức hỏi các bác sĩ có thuốc gì chữa khỏi bệnh cho con họ không. Tuy nhiên, không có loại thuốc nào có thể chữa chứng khó học này, chỉ có cách giáo dục trẻ theo khả năng của trẻ mà thôi.

Thế nào là khó khăn học tập?

Khó khăn học tập là một rối loạn phát triển khá phổ biến trong khoảng 20% trẻ ở tuổi đi học. Khó khăn này có thể kèm theo những vấn đề cảm xúc, xã hội, hành vi. Các khó khăn này có thể khó được phát hiện trước tuổi đi học, và tùy từng trẻ, có thể có khó khăn trong việc đọc, viết hoặc làm toán trong khi trẻ có chỉ số thông minh trong giới hạn bình thường.

Nguyên nhân nào đưa đến khó khăn học tập?

Khó khăn học tập có liên quan đến chức năng não. Khoảng 50% trẻ có khó khăn học tập phát xuất từ gia đình có phụ huynh, anh chị em hoặc một thành viên trong nhà có khó khăn học tập. Nguyên nhân gây khó khăn học tập chưa được chứng minh rõ ràng. Tuy nhiên có thể kèm theo một số khiếm khuyết thần kinh như sau:

Vấn đề trong thai kỳ và lúc sinh ra: bất thường trong sự phát triển não, chấn thương não, ảnh hưởng của rượu và thuốc, nhẹ cân lúc sinh, sinh ngạt, sinh non hoặc sinh khó.

Tai nạn sau sinh: chấn thương đầu, suy dinh dưỡng, phơi nhiễm chất độc (như chì, thủy ngân, thuốc trừ sâu)

Khó khăn kinh tế gia đình: cha mẹ không động viên trẻ trong việc học, không đọc sách, kể truyện cho trẻ nghe từ nhỏ, thiếu chất dinh dưỡng và không kích thích sự phát triển của não từ nhỏ.

Khó khăn học tập có những biểu hiện gì?

70-80% khó khăn học tập thường gặp là chứng khó đọc bao gồm đọc kém lưu loát và kém chính xác, đọc với tốc độ chậm, đọc mà không hiểu ý nghĩa kèm theo chậm nói hoặc phát âm không rõ. Khó viết bao gồm khiếm khuyết về chữ viết, đánh vần và cấu trúc câu sai văn phạm và từ vựng. Khó làm toán bao gồm không hiểu khái niệm về số, khó nhớ số và không hiểu cách dùng số ( ví dụ: trẻ có thể đếm thuộc lòng từ 1 đến 10, nhưng khi giơ 2 ngón tay và hỏi trẻ bao nhiêu ngón thì trẻ không biết trà lời đúng số lượng).

Phụ huynh nên làm gì?

Phụ huynh nên tránh cho rằng trẻ lì, lười, bướng bĩnh và không nên dùng biện pháp bạo lực như răn đe, chửi mắng, đánh phạt trẻ. Phụ huynh cần nhờ chuyên viên tâm lý đánh giá tuổi khôn của trẻ với những mặt mạnh và mặt yếu. Rồi phụ huynh và giáo viên cùng xây dựng một chương trình giáo dục vừa sức của trẻ, chứ không thể ép trẻ theo chương trình học của các trẻ bình thường.

Tránh gây áp lực cho trẻ bằng những biện pháp bạo lực, nhưng cần nhẹ nhàng động viên, cổ vũ, nhắc nhở và chia việc học ra những giai đoạn nhỏ để trẻ dễ hiểu. Không nên cho trẻ vào học các trường chuyên, trường điểm. Không nên cho trẻ học thêm quá nhiều, gây căng thẳng thần kinh, càng làm cho trẻ mất trí nhớ, khó tiếp thu hơn.

Phụ huynh nên quan tâm đến con như giúp con tiếp cận với sách từ lúc 6 tháng tuổi, không phải để dạy trẻ đọc sớm, nhưng để giúp trẻ phát triển vận động tinh là vận động của các ngón tay phối hợp với mắt để trẻ tập lật sách, nhìn những hình ảnh có màu sắc, nghe kể truyện …

Trẻ cần được phát triển các kỹ năng trước khi đi học lớp 1 ( lúc 5 tuổi):

Trước khi học đọc: trẻ cần tập nói rành đúng văn phạm, phát âm chính xác, tập kể truyện, hát.

Trước khi học viết: trẻ cần học nhận dạng, phân loại, sao chép hình, vẽ các hình đơn giản như hình tròn, vuông, tam giác…Điều hợp tay và mắt bằng cách vẽ theo đường vạch sẵn.

Trước khi học làm toán: dạy trẻ đếm, đối chiếu tranh giống nhau, phân loại các đồ vật, sắp xếp theo kích cỡ từ to đến nhỏ, ít đến nhiều.

BS Phạm Ngọc Thanh

(Cố vấn khoa tâm lý, bệnh viện Nhi đồng 1, TP.HCM)