Nước tăng lực: lạm dụng thành nước...  giảm sức

Vì sao nước tăng lực được xem như “thần dược”?

Bộ não cũng như nhiều cơ quan khác trong cơ thể rất cần một chất gọi là adenosine triphosphate (viết tắt ATP) là chất chuyển hoá sinh ra năng lượng làm tăng hoạt động trí não. Đặc biệt adenosine nằm trong ATP là chất rất cần thiết cho tế bào sinh trưởng và cơ thể hoạt động bình thường. Với hoạt động thể chất, adenosine giúp tăng sức dẻo dai cơ bắp. Thậm chí adenosine còn được dùng làm thuốc trị loạn nhịp tim. Cơ thể làm việc càng nhiều thì adenosine hay ATP được cơ thể sản xuất hoặc được đưa từ ngoài vào phải càng cao. Vì thế khi nước tăng lực được quảng cáo có chứa adenosine thì nhiều người liền nghĩ đó là “thần dược”.

Mỗi công ty sản xuất nước tăng lực đều có “bí quyết” riêng, nhưng thành phần nhiều nhất trong công thức thường là đường (chuyển hoá thành glucose cung cấp năng lượng), kế đó là caffeine, inositol, taurine, adenosine, các loại vitamin, màu thực phẩm, chất bảo quản… Chính đường chứa rất nhiều trong nước tăng lực làm thứ nước này cung cấp rất nhiều năng lượng. Còn caffeine là chất kích thích hệ thần kinh trung ương, làm tinh thần sảng khoái hơn. Inositol có tác dụng tạo chất phospholipid - thành phần cơ bản của màng tế bào, đặc biệt là tế bào thần kinh. Taurine có cấu trúc gồm hai acid amin là methionine và cysteine, có vai trò quan trọng trong nhiều quá trình chuyển hoá của cơ thể… Những thành phần nước vừa kể có thể gây hại cho một số người không “hạp”.

Tác dụng phụ có hại

Nước tăng lực không phải là thực phẩm bổ dưỡng vì không cung cấp các chất dinh dưỡng thiết yếu mà thực chất là thức uống “cao năng lượng” do có hàm lượng đường cao (15-19%, so với nước ngọt có gas là 10-12%). Những người uống nhiều nước tăng lực mà vẫn ăn ngon miệng có nguy cơ béo phì hay bị tiền đái tháo đường (rất dễ chuyển thành đái tháo đường).

Caffeine trong nước tăng lực có thể khiến một số người mất ngủ hoặc tim đập nhanh gây khó chịu, hoặc tăng dịch vị dạ dày gây xót ruột. Nếu nước tăng lực có adenosine hàm lượng cao (thường nước tăng lực không ghi rõ hàm lượng thành phần) thì người uống có thể loạn nhịp tim, đánh trống ngực, đỏ bừng mặt, khó thở, tức ngực.

Đối với trẻ em, uống nhiều nước tăng lực hoàn toàn không có lợi. Những calori rỗng của nước tăng lực khiến trẻ uống nó nhiều luôn cảm thấy no, chán ăn, hậu quả là trẻ có thể bị thiếu dinh dưỡng, dẫn đến suy dinh dưỡng. Nếu người tập thể dục thể thao loại nặng mà chỉ nốc nước tăng lực không thôi để bù nước và chất điện giải thì thật “phản khoa học” vì loại nước này hoàn toàn không có tác dụng bù nước (do chứa quá nhiều đường), cũng chẳng có chất điện giải nào (natri, kali…).  Uống càng nhiều nước tăng lực chỉ càng thiếu nước và chất điện giải, gây rối loạn phân bố nước và chất điện giải giữa các khu vực trong cơ thể, làm giảm hiệu quả luyện tập, tăng nguy cơ chấn thương.

Do vậy, tốt nhất là không lạm dụng loại nước này.

PGS.TS.DS Nguyễn Hữu Đức, giảng viên chính bộ môn Dược lâm sàng, khoa Dược đại học Y dược TP.HCM.