Paris thiền - quậy

Tưởng rằng với Paris Plages do thị trưởng Delanoe phát kiến năm 2002 - theo đó hè mỗi năm, xa lộ Tây-Đông dọc hữu ngạn sông Seine sẽ bị đóng một tháng trên chiều dài 3 cây số, biến trục giao thông vốn tải 40.000 xe hơi/ ngày thành bãi biển giả vui chơi miễn phí cho các cư dân thành phố không có cơ hội đi nghỉ ; tiếp tục triển khai đến các quận Bắc xung quanh hồ La Villette nối hai kênh Saint Martin và Ourq cho lớp dân cư thu nhập thấp - thì Paris đã hết... chiêu. Nhưng rồi cái «thành phố hay bày đặt » này – như tựa một bài viết của tôi - lại bày ra chuyện khác, thậm phong phú với cái tên thậm giản dị : Les Berges (bờ sông) mà mục tiêu là từ hè 2013 trả bờ sông Seine cho người đi bộ. Trả hẳn, vĩnh viễn, chứ không chỉ một tháng như Paris Plages.

Tường leo núi cho trẻ em

Để có được công trình dân sinh lý tưởng mà những bức ảnh kèm theo chỉ mô tả một phần rất nhỏ, đô trưởng Delanoe cùng đa số cánh tả của hội đồng thành phố Paris đã trải qua nhiều cuộc đấu tranh cân não, và đã thắng với quyết định xóa sổ hoàn toàn xa lộ Đông - Tây dài 2,3 km, xây từ thập niên 1960 dọc tả ngạn sông Seine, từ cầu Royal đến cầu Alma, tức bảo tàng Orsay đến bảo tàng Branly. Thay vào đó một diện tích 4,5 héc ta bờ sông giữa trung tâm thủ đô được biến thành không gian thư giãn cho dân chúng. Quyết định nhân văn, táo bạo này tạo điều kiện cho dân thổ cư và du khách đến Paris phát hiện lại cảnh quan được Unesco xếp hạng tài sản thế giới từ năm 1991. Khai trương tháng 6. 2013, Les Berges thỏa mãn nhu cầu tiếp cận thiên nhiên, văn hóa theo nguyên tắc sử dụng miễn phí, trong tinh thần chung vui, chia sẻ. Có vô vàn cảm khái khi nói về Les Berges, nhưng có thể nêu 9 điểm nhấn:

1. Cầu thang gỗ 31 bậc mang tên Emmarchement dẫn xuống bờ sông, cũng là khán đài 600 chỗ để từ đó có thể chiêm ngắm toàn cảnh sông Seine ở góc nhìn đẹp nhất.

2. Các chồng thanh gỗ xếp thong dong như trò chơi que gỗ mang tên Mikado làm chỗ ngồi, nằm, đọc sách, vui chơi, ăn uống... cho du khách. Những Mikado này được rải suốt chiều dài Les Berges như sợi chỉ dẫn đường...

3. Các nhà trú làm từ container mang tên Zzz (chữ đầu của từ zen - thiền) với các sân vườn nhỏ đầy gợi cảm. Zzz có bàn ăn, ghế dài, ghế bành, ghế bố để bạn tùy nghi hóng gió, ngủ trưa, hàn huyên, ăn nhẹ… Zzz có thể đón cùng lúc 8 người, và ai ai cũng có thể mượn tối đa 90 phút.

Một góc vườn rau quả với 120 chủng loại

4. Các lều Mỹ da đỏ mang tên Tipi dành cho trẻ em tổ chức sinh nhật. Mỗi lều có thể tiếp nhận mười em và cũng được cho mượn 90 phút. Ngoài lều Tipi, trẻ em còn có những không gian khác: bảng đá đen 60 m2 và phấn để viết hay vẽ, tường leo núi, bệ phóng xe đạp BMX, skateboard, và các trò chơi vẽ trên đất…

5. Các sàn diễn dành cho ca nhạc kịch, vòm cầu thưởng thức chương trình nhạc thu sẵn, kể cả thu trên Ipod hay MP3 cá nhân.

6. Những sinh hoạt thể thao với dụng cụ thể dục, đường đua 100m, nhiều chương trình thể thao có huấn luyện viên được tổ chức từng buổi 60 phút.

7. Sinh hoạt thiền với sàn gỗ 142 mét vuông hướng ra sông, với các bộ môn thái cực quyền, yoga, fitness, zumba… có huấn luyên viên, tổ chức theo nhóm 20 người, mỗi buổi 60 phút.

8.Vườn rau quả với 120 chủng loại có lý lịch tóm tắt và có người chăm sóc thường xuyên. Dễ hiểu thôi: các không gian xanh của Paris được chuyên trách bới một... phó thị trưởng!

9. Nhưng ấn tượng, kỳ công nhất là Jardin flottant (Vườn hoa nổi) gồm năm tiểu đảo nhân tạo liền kề, với tổng diện tích 1.800 m2, trong đó hơn phân nửa dành cho cây cỏ. Người thăm vườn – có cả lối đi cho người tàn tật - sẽ được đón tiếp bởi ghế bậc thang, ghế bố, võng... Từ nơi này phối cảnh sông Seine rất tuyệt vời trong mắt bạn, mỗi khi tàu qua bạn còn được sóng đưa êm ái...

Ngay tháng đầu tiên khai trương, Les Berges đã dập dìu du khách. Hai nơi được ưa chuộng nhất là Vườn hoa nổi và các nhà Zzz - biểu chứng nhu cầu hòa nhập thiên nhiên của cư dân thành phố và mong muốn đẩy lùi thêm diện tích tráng nhựa ở bờ sông Seine của thị trưởng Paris. Cùng với Paris Plages tươi tắn tuổi 12, Les Berges cho thấy chủ trương « giành » đất của thành phố hiện nay là nhằm công bằng lại không gian công cộng cho người sử dụng, bởi theo thống kê Paris chỉ có 7% người di chuyển xe hơi, số còn lại đi bộ, xe đạp hoặc phương tiện công cộng. Hạn chế lưu thông xe hơi là cải thiện chất lượng cuộc sống của đa số dân Paris: giảm ô nhiễm, thêm không gian xanh, khuyến khích thể dục... Les Berges đẹp vui đã hẳn, nhưng điều khiến ta nghiêng mình cảm kích là người dân được hưởng miễn phí một công trình mà kinh phí đầu tư lên đến 26 triệu euro, chưa kể 5 triệu euro mỗi năm!

Bờ sông Seine được trả vĩnh viễn cho người đi bộ từ hè năm 2013

TP.HCM đang bàn thảo đề án Chính quyền đô thị, nhiều tiêu chí cao to, rối rắm được đưa ra, nhưng cốt lõi của nó, theo tôi, chỉ đơn giản như lời tác giả Phạm Duy Nghĩa trên báo Người đô thị bộ mới số 1: « Mục đích của đề án là xác lập rõ ràng thẩm quyền của chính quyền thành phố nhằm cung cấp các dịch vụ công cộng một cách tốt nhất cho người dân đô thị ». Ở đó, phải có một thị trưởng dám « quậy », yêu dân như thị trưởng Paris.

Bài và ảnh: Việt Linh