Quảng Bình mùa thiếu biển

Vắng khách mùa cao điểm

Chuyến tàu SE3 đưa tôi từ Hà Nội vào đến Đồng Hới lúc 7g30 sáng một ngày đầu tháng Bảy. Lác đác một vài khách lên xuống tàu tại sân ga, dù đang là mùa du lịch cao điểm của Quảng Bình, thường kéo dài 4 tháng từ 30.4 đến 2.9.

Xuân Trung, hướng dẫn viên du lịch tại Quảng Bình cho hay, năm ngoái dịp này, đường sắt phải tăng hai-ba chuyến mỗi ngày cho chiều Hà Nội - Đồng Hới và Huế - Đồng Hới. Tùy từng nội dung của tour du lịch, khách (hơn 70% từ Hà Nội) đến Quảng Bình sẽ dành ba-bốn ngày, kết hợp thăm hang động ở Phong Nha, viếng mộ và thăm nhà Đại tướng Võ Nguyên Giáp, hay đi thăm các di tích trên đường Hồ Chí Minh, thăm thành cổ Đồng Hới. Nhưng nhiều nhất vẫn là dành thời gian nghỉ ngơi tại các bãi biển và thưởng thức hải sản địa phương.

Bãi Đá Nhảy vắng khách ngay trong mùa cao điểm du lịch

Năm nay, khách đến Đồng Hới chỉ bằng 1/3 so với năm trước. Doanh thu của công ty lớn như Saigon Tourist ở Quảng Bình sáu tháng đầu năm mới bằng phân nửa hai doanh thu cùng kỳ năm ngoái, trong khi chủ khách sạn X.O tại bãi biển Bảo Ninh cũng than thở, doanh thu chỉ bằng 40% so với cùng kỳ năm ngoái. “Ngay đầu mùa du lịch thì xảy ra vụ biển bị nhiễm độc, cá chết hàng loạt. Khách hàng hủy và đổi tour liên tiếp”, Trung kể.

Còn anh Sơn, một tài xế taxi Mai Linh tại Đồng Hới, cho hay đầu năm nay công ty tăng đầu tư đội xe, nhưng thảm họa xảy ra đột xuất. Xe nhiều nên cứ xếp hàng chờ cả ngày, may mắn thì được lèo tèo vài khách chạy trong thành phố. “Một hai năm tới tình hình không khá lên tôi cũng bỏ, chứ thu nhập thế này nuôi mình không đủ sao nuôi gia đình”.

Mất thế song hành rừng - biển

Ở Quảng Bình, Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng với quần thể hang động đá vôi đồ sộ là một điểm đến mà du khách yêu thích thiên nhiên luôn hài lòng. Ngoài viên ngọc sáng giá Sơn Đoòng, hệ thống hang động khác như Thiên Đường, Tiên Sơn, Hang Én, suối nước Moọc hay hơn 50 hang động mới được công bố là những kỳ quan hứa hẹn nhiều bất ngờ chờ người khám phá.

Cùng với đó, biển và hải sản luôn là lựa chọn song hành cho du khách khi đến Quảng Bình. Nhiều bãi cát lượn sâu vào đất liền tạo thành vũng nhỏ tự nhiên, là địa điểm thích hợp để chụp ảnh cưới, các album nghệ thuật, hay dịch vụ khác như quảng cáo, thời trang, video ca nhạc... Bãi Đá Nhảy là một địa điểm yêu thích và luôn được du khách chọn dừng chân lưu trú, tắm biển, leo núi đá chụp hình, thưởng thức đặc sản biển. Nhưng năm nay, những không gian ven biển thiếu bóng người, kể cả dân địa phương.

Bà cụ bán hàng nước ven một bãi biển kể lại mấy hôm đầu xảy ra hiện tượng cá chết, thấy cá lờ đờ trôi vào bãi biển, bà cụ bỏ hàng quán ra bãi biển nhặt cá. “Có mấy cô cậu đến hỏi, tôi cũng thật thà kể vớt được mấy rổ bán cho xe thu mua. Vậy mà họ đưa tôi lên facebook nói tôi đi nhặt cá nhiễm độc bán, gây hại cho mọi người! Có ai nói với tôi là cá độc đâu, có sao thì tôi nói vậy, còn mang cá về ăn nữa, may mà không chết”. Từ khi chính quyền cảnh báo cá độc, gia đình bà đến giờ chưa dám ăn cá biển trở lại. “Còn hơn tháng nữa là hết mùa, mà tôi vẫn chưa thu đủ tiền để đóng thuế, dù năm nay được nhà nước giảm một nửa”, bà cụ than.

Len lỏi qua một số làng chài và cảng cá ven biển Quảng Bình, từ sông Gianh đến sông Kiến Giang, suốt bốn ngày bằng xe máy, hình ảnh chung là hàng loạt tàu thuyền nằm dài trên bãi cát hoặc neo đậu trong cảng. Bà con thì đứng trên bờ ngó xa xăm. Những câu hỏi biển bao giờ sạch, bao giờ có cá tôm trở lại, cứ lặp đi lặp lại bất cứ khi nào tôi gặp và trò chuyện với người dân địa phương.

Biển đã sạch sau thảm họa?

Có một thực tế không biết nên buồn hay vui. Đó là tại một số làng chài, vài ngư dân bắt đầu thả lưới sau gần ba tháng nằm bờ, khi các cơ quan chức năng cho hay nước đã an toàn, và thường xuyên được kiểm tra. Vài nhà hàng đồng ý thu mua hải sản tươi sống do ngư dân đánh bắt.

Anh Hòa, một ngư dân địa phương cho hay, gia đình anh đã đi đặt lừ lưới (dùng bẫy mực) vài ba hôm tại vùng nước gần bờ, mỗi chuyến được khoảng chục ký mực lá, chỉ 300 - 400 gram mỗi con. Anh lý giải, có mực thì chắc nước biển đã sạch. Tuy nhiên, anh không chắc là mực anh bắt được có độc hay không và cũng chẳng biết nhà hàng thu mua làm cách nào đảm bảo những con mực này là an toàn. Bản thân anh cũng đánh bắt để bán chứ không dám ăn!

Trong khi cảng cá Nhật Lệ và các cảng cá nhỏ tại các làng chài ven biển Quảng Bình ngưng hoạt động thì cảng cá sông Giang vẫn diễn ra hoạt động mua bán lác đác với tàu thuyền đánh bắt xa bờ, nhưng toàn bộ đều là hàng hóa thức ăn gia súc - theo chị Quyên, chủ một cơ sở thu mua tại cảng.

Thời gian ở Quảng Bình, cậu hướng dẫn giới thiệu rất nhiều đặc sản Quảng Bình như cháo bánh canh cá lóc ăn kèm với ram rán, bánh lọc bột sắn - tôm sông, cháo lươn, hay canh nấm tràm, không hề có món hải sản nào. Hầu hết nhà hàng ven biển hay hải sản Quảng Bình đều đã phải thay các món trong thực đơn. Trung cho hay, vẫn có một vài nhà hàng phục vụ hải sản, nhưng giá đắt gấp đôi gấp ba.

Bãi biển Bảo Ninh vẫn có người đi lại trên bờ cát nhưng số người tắm biển đếm được trên đầu ngón tay. Những hàng ghế xếp dọc bãi biển đón khách, cũng chỉ lác đác vài bạn trẻ địa phương ngồi tán gẫu, uống nước vào buổi tối. Dãy nhà hàng hải sản ở hai bên hông quảng trường sát biển nơi thì đóng cửa, nơi chuyển sang phục vụ món ăn khác nhưng khách cũng chẳng mấy ai.

Những chiếc thuyền trùm bạt chờ ngày ra khơi tại bờ biển Hải Ninh đầu tháng 7

Anh Nguyễn Hoài Việt, Giám đốc khách sạn X.O cho biết, trong cuộc họp với cơ quan chức năng, đại diện Hiệp hội Du lịch của tỉnh đề xuất không nhận tiền bồi thường từ Formosa mà yêu cầu họ phải làm sạch biển và dùng số tiền 20% hỗ trợ thuế mà các doanh nghiệp du lịch được nhận từ thảm họa đưa vào quỹ để làm sạch biển, lấy lại sự tin cậy của du khách. “Nếu biển không sạch thì chúng tôi cũng chết theo. Nhiều nhà hàng khách sạn ven biển đang xây phải bỏ dở vì thảm họa”, anh Việt nói.

Nhiều người làm trong ngành du lịch ở đây không giấu nỗi hậm hực, khi than rằng Quảng Bình nằm ngay cạnh Hà Tĩnh, chẳng biết Formosa Hà Tĩnh tạo ra bao nhiêu lợi nhuận cho Hà Tĩnh, nhưng khi chất thải độc hại từ Formosa thải ra theo dòng hải lưu chảy xuống phía nam thì Quảng Bình ảnh hưởng nhiều nhất.

Đầu tháng 7, Quảng Bình đã ước tính thiệt hại chung trong cả năm 2016 lên đến 4 ngàn tỉ đồng, trong đó ngành du lịch thiệt hại gần 1,7 ngàn tỉ đồng, với khoảng bốn ngàn lao động bị ảnh hưởng trực tiếp, bảy ngàn lao động ảnh hưởng gián tiếp từ thảm họa Formosa.

Những thiệt hại trên chưa tính đến những hệ lụy kéo theo của các ngành nghề và dịch vụ khác cũng như những dự án phát triển dở dang và kế hoạch phát triển những năm sắp tới của tất cả những ngành nghề phụ thuộc vào biển. Trong khi đó, biển thì có thể 50 năm nữa chưa chắc hồi phục. Và chẳng ai dám cam kết rằng, lượng nước thải của khu công nghiệp Vũng Áng, trong đó có “tử thần môi trường” Formosa, từ nay về sau sẽ không gây nguy hại đến môi trường cả trên bờ lẫn dưới nước của các tỉnh ven biển miền Trung.

Tôi rời Quảng Bình khi cả tỉnh đang gấp rút chuẩn bị lễ hội du lịch kết hợp với trình diễn, diễu hành thuyền buồm quốc tế trên sông Nhật Lệ, một nỗ lực nhằm vực dậy ngành công nghiệp không khói của địa phương, đạt mục tiêu đón 3,5 triệu khách trong năm 2016. Giá tour, giá phòng khách sạn, giá vé các điểm đến đều được giảm 30-60% để thu hút khách. Nhưng vấn đề cốt lõi vẫn là làm sao chứng minh biển đã sạch, hải sản đã an toàn, để thuyết phục du khách lên kế hoạch đến Quảng Bình. Những nụ cười buồn,những cái lắc đầu của ngư dân và của chính những người đang làm trong ngành du lịch là thứ ám ảnh tôi suốt mấy ngày lang thang trên vùng đất đầy tiềm năng này.

 Khách du lịch giảm hơn 20%

Theo báo cáo của UBND tỉnh Quảng Bình tại hội nghị “Định hướng phát triển ngành du lịch Việt Nam trở thành ngành kinh tế mũi nhọn” do Văn phòng Chính phủ tổ chức ngày 15.7: trong 6 tháng đầu năm 2016, số lượng khách du lịch trong nước và quốc tế đến Quảng Bình chỉ đạt 1,3 triệu lượt, giảm hơn 20% so với cùng kỳ năm 2015. Tình hình kinh doanh du lịch khó khăn đã ảnh hưởng tới hơn 4.000 lao động trực tiếp và 7.300 lao động gián tiếp. Nhiều dự án khách sạn từ 3 sao trở lên, nhà hàng đang xây dựng đứng trước nguy cơ tạm dừng thi công. Nhiều cơ sở lưu trú, nhà hàng, cơ sở kinh doanh dịch vụ du lịch phải cắt giảm lao động, cho nhân viên nghỉ việc tới 50%. Đa số lao động có tay nghề đã chuyển đến các thành phố lớn, gây ra tình trạng thiếu hụt nhân lực và khó có thể bù đắp trong thời gian tới.

 Bài: Ninh Hạ - Ảnh Kim Dung

» Chỉ có thuyền mới hiểu...

» Bổ sung nhiều đối tượng nhận bồi thường từ Formosa

» Vẫn phát hiện chất kịch độc cyanua trong nhiều mẫu cá

» Thảm hoạ Formosa: Pháp lý của việc bồi thường và quyền của người dân bị thiệt hại

» Formosa có đang hoạt động hợp pháp?

» Phương án xử lý, tiêu thụ 3.900 tấn hải sản tồn kho ở miền Trung

» Vai trò của chính quyền địa phương nhìn từ các sự cố môi trường

» Formosa có đang hoạt động hợp pháp?

» Dự án “khủng” Formosa đã đóng góp gì cho Việt Nam?

 Vẫn phát hiện chất kịch độc cyanua trong nhiều mẫu cá

» Thủ tướng phê bình cán bộ vô trách nhiệm trong vụ Formosa

» Thảm họa môi trường biển: Chỉ một người nhận hình thức kỷ luật

» Chết trong “cơn lốc tiền” Formosa

» Luật sư Trương Trọng Nghĩa: Phải điều tra và hoàn tất 'hồ sơ Formosa' làm cơ sở xử lý thảm họa

» Thảm hoạ Formosa: Pháp lý của việc bồi thường và quyền của người dân bị thiệt hại

» Thảm họa Formosa: đã làm được gì và còn phải làm gì?

» Bốn bài học rút ra từ thảm họa môi trường Formosa

» Vân Lâm: Thủ phủ Formosa, tâm điểm của ung thư

» Hậu sự cố Formosa: “phải rà soát lại tất cả dự án tại Việt Nam”

» Từ cá chết Vũng Áng đến Formosa: Nhìn lại quy hoạch môi trường

» Thảm họa Formosa: Từ cảnh báo di dân đến đề xuất ngừng hoạt động