Singapore thể hiện tham vọng là thế lực tín chỉ carbon toàn cầu

Singapore cũng là nước đi đầu trong việc thiết lập thuế carbon, như một phần trong nỗ lực hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) vào năm 2050.

Các công ty vượt ngưỡng phát thải phải nộp thuế, hoặc bù đắp khí thải thông qua việc mua tín chỉ carbon. Sự xuất hiện của thị trường carbon có quản lý này cũng giúp Singapore, một trung tâm tài chính khu vực, định vị mình như một trung tâm giao dịch carbon.

Khung pháp lý theo Điều 6 Thỏa thuận Paris

Theo khung pháp lý được giới thiệu vào năm 2022, một đặc điểm quan trọng của thị trường carbon Singapore là các công ty có thể mua tín chỉ phát hành tại những quốc gia đã ký thỏa thuận với Singapore theo Điều 6 của Thỏa thuận Paris, ký kết tại COP21 năm 2015.

Việc thực thi Điều 6 – vốn cho phép giao dịch xuyên biên giới tín chỉ carbon – đã bị trì hoãn gần một thập niên, nhưng cuối cùng đã có bước đột phá tại COP29 ở Baku năm ngoái, mở đường cho cơ chế này vận hành đầy đủ.

Singapore đã nhanh chóng ký kết các thỏa thuận Điều 6 với nhiều quốc gia từ láng giềng trong ASEAN cho đến các nước xa xôi ở châu Phi. Những thỏa thuận này tạo cơ chế để các dự án tín chỉ carbon được thẩm định, nhằm đảm bảo đáp ứng chuẩn mực của cả hai quốc gia, trước khi có thể phát hành tín chỉ cho các doanh nghiệp Singapore mua.

Với những bước đi pháp lý quan trọng được giải quyết, cánh cửa đã mở để Singapore thúc đẩy sự phát triển các dự án carbon vượt ra ngoài biên giới. Các nhà phát triển dự án tại châu Phi đang khẩn trương tham gia cuộc đua để ký kết các thỏa thuận cung cấp tín chỉ cho bên mua đặt tại Singapore.

Tham vọng dẫn dắt tài chính carbon

Singapore không phải là quốc gia duy nhất áp dụng cơ chế thuế carbon cho phép doanh nghiệp bù đắp một phần phát thải. Tuy nhiên, nhiều nước có thị trường carbon quản lý lại yêu cầu việc bù đắp phải diễn ra trong lãnh thổ quốc gia. Ví dụ, doanh nghiệp Úc chỉ có thể bù đắp khí thải ngay tại Úc.

Với một đảo quốc nhỏ bé như Singapore, cách tiếp cận này là bất khả thi. Chính phủ Singapore vì vậy đã chủ động dẫn đầu trong việc ký các thỏa thuận song phương theo Điều 6.

Ông Douglas Greenwell, Giám đốc thương mại mảng carbon tại BURN – công ty phát hành tín chỉ carbon từ các dự án bếp sạch, đánh giá: "Cách tiếp cận tiên phong này được đánh giá là vô cùng hứng khởi. Nó đã tạo ra một mô hình mà chắc chắn nhiều nước khác sẽ noi theo”.

Ông Greenwell cho rằng, rốt cuộc, điều Singapore đang làm chính là “tạo cơ hội để đưa dòng tài chính vào những thị trường nhất định”. Tính đến nay, Singapore đã ký hơn 20 thỏa thuận song phương theo Điều 6 – nhiều thứ hai thế giới, chỉ sau Nhật Bản.

Các thỏa thuận này bao gồm hiệp định triển khai đầy đủ với Rwanda và Ghana, cùng biên bản ghi nhớ (MoU) với Kenya, Zambia, Morocco và Senegal.

Ông Greenwell cũng đánh giá cao việc Singapore gửi đi một “tín hiệu quan trọng” khi chấp nhận tín chỉ từ các dự án bếp sạch là hợp lệ để các công ty Singapore mua. Lĩnh vực này từng trải qua một “khủng hoảng niềm tin” vì một số dự án bị cáo buộc thổi phồng lợi ích carbon.

Đáp lại, các nhà phát triển và cơ quan tiêu chuẩn đã đưa ra những phương pháp mới nhằm đảm bảo rằng các dự án bếp sạch có thể mang lại “tính minh bạch cao” trong việc tránh phát thải từ nhiên liệu ô nhiễm nặng, đồng thời giảm nạn phá rừng và bảo vệ các gia đình khỏi ô nhiễm không khí trong nhà.

Một báo cáo của Bộ Môi trường Ghana cho thấy, tính đến tháng 3.2025, có 19 dự án nằm trong khuôn khổ thỏa thuận Ghana–Singapore đang được xem xét.

Singapore ngày càng giữ vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển thị trường carbon tự nguyện toàn cầu. Ảnh: Nikkei/Reuters

Trung tâm toàn cầu

Ngoài việc tiên phong trong giao dịch quốc tế tín chỉ carbon cho thị trường quản lý, Singapore ngày càng giữ vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển thị trường carbon tự nguyện toàn cầu. Cùng với Anh và Kenya, Singapore đã công bố thành lập Liên minh Phát triển Thị trường carbon vào tháng 6. Liên minh này nhằm củng cố nhu cầu tự nguyện về tín chỉ carbon, thông qua việc ban hành bộ nguyên tắc khuyến khích tính nhất quán trong cách sử dụng tín chỉ giữa các khu vực pháp lý.

Trong một tuyên bố, bà Grace Fu – Bộ trưởng Bền vững và Môi trường Singapore – nhấn mạnh rằng liên minh được tạo ra nhằm “tăng năng lượng cho thị trường carbon” và xây dựng niềm tin cho nhà đầu tư.

Bà Grace Fu khẳng định: “Singapore sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển của thị trường carbon tự nguyện, với tư cách là trung tâm tài chính – dịch vụ, đồng thời thông qua các khoản đầu tư vào các dự án giảm phát thải trên toàn cầu”.

Vị thế của Singapore trong thị trường carbon càng được khẳng định khi thành phố–quốc gia này là nơi tập trung ít nhất 120 công ty giao dịch carbon và các nhà cung cấp dịch vụ liên quan.

Sàn giao dịch carbon Climate Impact X – liên doanh của nhiều định chế tài chính – đã ra mắt nền tảng giao dịch tín chỉ carbon giao ngay vào tháng 6.2023, cho phép mua bán tín chỉ theo cách tương tự cổ phiếu trong các thị trường tài chính.

Singapore cũng là nơi đặt trụ sở AirCarbon Exchange, nền tảng giao dịch ban đầu tập trung vào CORSIA (Cơ chế Bù trừ và Giảm thiểu Phát thải cho Hàng không Quốc tế), sau đó mở rộng thành sàn giao dịch số cho nhiều loại công cụ môi trường.

Tập trung vào thiên nhiên

Các nhà đầu tư tại Singapore đặc biệt quan tâm đến cơ hội tại châu Phi với các dự án dựa vào thiên nhiên. Bà Ling Min Hoon – Giám đốc đầu tư tại công ty GenZero có trụ sở Singapore, cho biết: “Châu Phi là một lục địa vô cùng quan trọng để chúng tôi tập trung”. Bà nói thêm rằng việc đầu tư vào các dự án carbon ở châu Phi mang lại tác động cộng đồng tích cực “rất thuyết phục”, khi những dự án này có thể trở thành nguồn thu nhập bổ sung cho cộng đồng nông nghiệp.

Theo bà Hoon, thỏa thuận Điều 6 giữa Ghana và Singapore là một “công cụ mạnh mẽ” để thúc đẩy nhu cầu từ các công ty Singapore, những đơn vị có thể sử dụng tín chỉ từ Ghana để bù đắp nghĩa vụ thuế carbon. Chính phủ Singapore năm ngoái cũng đã phát hành gói thầu mua tín chỉ carbon từ các dự án thiên nhiên, nhằm phục vụ mục tiêu giảm phát thải ở cấp quốc gia.

Tuy nhiên, bà Hoon nhấn mạnh rằng Điều 6 không phải lý do duy nhất để chọn Ghana. Yếu tố quan trọng khác là năng lực và sự hiện diện của các nhà phát triển dự án địa phương.

Thực tế, GenZero còn đầu tư vào nhiều quốc gia châu Phi khác như Nam Phi – vốn chưa có thỏa thuận Điều 6 với Singapore. Bà Hoon tổng kết: “Điều 6 là điểm cộng, nhưng chắc chắn không phải điều kiện tiên quyết”.

“Chúng tôi xem mình là một nhà đầu tư toàn cầu, hoạt động cả ở thị trường carbon tự nguyện lẫn thị trường tuân thủ. Chừng nào chúng tôi nhận được tín hiệu nhu cầu tốt từ cả hai thị trường, chúng tôi sẽ luôn giữ tư duy cởi mở”.

Nhìn chung, nhu cầu tiếp tục tăng đối với các dự án carbon dựa vào thiên nhiên khiến GenZero càng muốn mở rộng hiện diện sâu rộng hơn tại châu Phi.

Bà Hoon khẳng định: “Chúng tôi rất quan tâm tới việc tiếp tục khám phá các dự án khác, dù ở những quốc gia đã có dự án đầu tư, hay ở các nước mới ở châu lục này”.

Bùi Tú