Thiếu ớt cả thế gian vô vị -kỳ 1: Gia phả và thước đo

Ớt chuông (capsicum) của khu vực Tân thế giới, còn gọi là ớt ngọt, chính là ông tổ của loài ớt. Các hạt ớt tìm thấy trong các tầng hang động nơi con người cổ đại sinh sống ở dạng hóa thạch cho thấy, con người đã sử dụng ớt từ 7.000 năm trước Công nguyên.

Gia phả

Lúc đầu ớt là cây mọc hoang dã, sau đó, con người đem trồng nó vào khoảng 5.200 và 3.400 năm trước CN. Tại Nam Mỹ, các nhà khảo cổ đã tìm ra ở khu vực Huaca Prieta, ớt được trồng từ  2.500 năm trước CN, còn tại thung lũng Tehucan, ớt được trồng 4.000 năm trước CN.

Ớt chuông đã được nhà khám phá Columbus đem về châu Âu.

Ớt chuông. Ảnh: TL

 Ớt cherry. Ảnh: TL

Ớt cay (cayenne peppers) đến vùng Đông Nam Á vài năm sau khi Columbus tìm ra châu Mỹ. Không lâu sau đó, ớt đến Ấn Độ và trở thành gia vị không thể thiếu trong món cà ri. Ớt quan trọng đối với ẩm thực Ấn Độ tới mức các nhà thực vật học lúc đầu cứ ngỡ ớt ra đời ở Ấn Độ.

Ớt sau đó cũng phổ biến ở châu Phi. Ở được trồng tại đây được coi là cay nhất thế giới, có lẽ do khí hậu, thổ nhưỡng hoặc cách trồng trọt.

Ớt cay được đưa vào Anh từ Ấn Độ năm 1548. Ớt được sử dụng trong y học dân gian ở một vài nơi trên thế giới, trong đó có Hy Lạp, Ý và một phần của Nga, nơi ớt được ngâm trong rượu vodka để uống như một loại thuốc bổ.

Tại Tây Ấn, ớt chuông được trồng và sử dụng rộng rãi. Ớt chữa được bệnh sốt chết người, đặc biệt là sốt vàng da.

Thước gì đo được độ cay?

Độ cay Scoville biểu thị mức cay của ớt do nhà hóa học người Mỹ Wilbur Scoville đề xuất năm 1912. Mục đích của ông là cung cấp thông tin về hàm lượng capxaixin, hợp chất hóa học tạo ra độ cay của ớt thông qua việc kích thích các đầu dây thần kinh cảm nhận hóa học.

Ớt cayenne. Ảnh: TL

Để xác lập thang đo, ban đầu Wilbur Scoville pha tinh chất ớt tươi với nước đường. Hợp chất này do một nhóm (thường là năm người) thử, nếu vẫn còn thấy cay thì tiếp tục pha loãng. Khi gần như không còn cảm giác cay nữa thì mức độ pha loãng sẽ được dùng để xác định độ cay của ớt.

Theo thang độ cay Scoville, ớt không cay chút nào chính là ớt chuông (bell pepper). Ớt hơi cay là loại ớt paprika (độ cay 100 - 500 đơn vị Scoville- SHU). Ớt cay cháy lưỡi là ớt cayenne (5.000- 15.000 SHU). Ớt cay như thiêu đốt là ớt árbol. Ớt cay kinh khủng là ớt tabasco (50.000- 100.000 SHU). Cay nhất thế giới là ớt carolina reaper (1.569.383 – 2.200.000 SHU), theo kỷ lục Guinness năm 2013.

Loại ớt cay nhất thế giới: Loại ớt này được Nicky Woods và vợ anh, Zoe trồng ở Lincolnshire (Anh). Họ đặt tên cho loại ớt này là “Vô hạn”. Độ cay của nó theo thang Scoville lên tới 1.067.286 trong khi tương ớt đậm đặc mới chỉ đạt mức 5.000. (Theo: Zing)

Hương Tâm (theo herballegacy.com)