Trái tim mùa thu

Cúm tạo gánh nặng cho tim

Cúm là bệnh truyền nhiễm đường hô hấp cấp tính do virút gây ra, dễ gây thành dịch lớn. Dịch cúm thường bắt đầu vào tháng 10 và kéo dài đến tháng 3 năm sau. Bệnh cúm thường lành tính nhưng có thể gây biến chứng nặng như viêm phổi, viêm cơ tim, viêm màng não…, có thể đưa đến tử vong. Theo tổ chức Y tế thế giới (WHO), hằng năm trên thế giới có khoảng 0,5 - 1,5 tỉ người mắc bệnh cúm, trong đó có 3 - 5 triệu trường hợp cúm nặng và khoảng 250.000 - 500.000 trường hợp tử vong. Hầu hết trường hợp tử vong xảy ra ở trẻ nhỏ, người già trên 65 tuổi, người có bệnh mạn tính như đái tháo đường, bệnh thận, bệnh tim, bệnh phổi hoặc những bệnh gây suy yếu hệ thống miễn dịch.

Mặc dù triệu chứng cúm có thể lẫn lộn với cảm lạnh hay viêm nhiễm đường hô hấp trên, tuy nhiên, trong một số trường hợp, cúm có thể gây ra triệu chứng nặng nề hơn nhiều như sốt cao, ớn lạnh, ho dữ dội, ho khan hoặc ho có đàm, đau họng, chảy nước mũi, đau nhức người, đau đầu, suy nhược, trẻ em có thể kèm theo các triệu chứng nôn ói, tiêu chảy. Sốt cao làm tim đập nhanh hơn, tăng co bóp nên tăng nhu cầu ôxy của cơ tim khiến cho người mắc bệnh mạch vành có thể gặp triệu chứng đau thắt ngực. Ho nhiều, ho đàm làm ảnh hưởng đến hô hấp của những người suy tim, người mắc bệnh phổi, người hút thuốc lá nhiều… cản trở hoạt động của tim trong việc trao đổi ôxy trong máu. Cúm tiến triển nặng có thể gây ra các biến chứng như viêm phổi, nhiễm trùng huyết… Với người bị suy tim, nhiễm trùng phổi là một yếu tố thúc đẩy tình trạng suy tim, gây thêm gánh nặng cho tim do tim phải làm việc vất vả hơn để đưa máu lên phổi. Trẻ em và người lớn mắc bệnh tim bẩm sinh đặc biệt nhạy cảm với virút cúm và những bệnh hô hấp do bệnh tim bẩm sinh thường gây mất cân bằng trong tuần hoàn của dòng máu ở phổi.

Chủng ngừa cúm để chủ động phòng bệnh

Biện pháp hiệu quả nhất để đương đầu với cúm là chủng ngừa. Theo tài liệu của sở Y tế TP.HCM, chích ngừa cúm mỗi năm giúp giảm trên 50% nguy cơ gặp các biến chứng nặng, giảm 68% nguy cơ tử vong, giảm 50% nguy cơ nhập viện ở người cao tuổi; giảm 78% nguy cơ tử vong, giảm 87% nguy cơ nhập viện ở người có bệnh mạn tính; giảm 58% nguy cơ tử vong, giảm 54% nguy cơ nhập viện ở người mắc bệnh đái tháo đường…

Theo nghiên cứu từ các nhà khoa học Canada đăng trên tạp chí Journal of the American Medical Association vào năm 2013, chích ngừa cúm không những giúp giảm thiểu những đợt mắc bệnh cúm mà còn có lợi ích trên bệnh nhân tim mạch. Các nhà khoa học phân tích gần 7.000 người với độ tuổi trung bình 67 nhằm tìm hiểu khả năng bảo vệ tim mạch của việc chích ngừa cúm. Kết quả cho thấy những người có chích ngừa giảm 36% khả năng bị nhồi máu cơ tim so với người không chích. Ngoài ra, tỉ lệ tử vong do bệnh tim mạch giảm thấp hơn 20% ở nhóm có chích ngừa. Tác giả nghiên cứu cho rằng chích ngừa cúm có thể bảo vệ hệ tim mạch thông qua sự tạo miễn dịch và giúp giảm những đợt bệnh do virút cúm gây ra.

Nên chích ngừa cúm mỗi năm

Vắcxin cúm được chỉ định cho người lớn và trẻ em trên 6 tháng tuổi, đặc biệt người già và người có bệnh mạn tính như đái tháo đường, tim mạch, thiếu máu, suyễn, suy giảm miễn dịch... Sau khi chích ngừa khoảng hai tuần thì vắcxin có hiệu lực, khả năng bảo vệ đạt 96-97%. Thời điểm chích ngừa cúm thích hợp nhất là trước khi vào mùa dịch, tức là nên chích ngừa vào tháng 10, 11.

Cần chích ngừa cúm mỗi năm vì thời gian miễn dịch sau chích chỉ kéo dài khoảng một năm, sau đó lượng kháng thể sẽ giảm dần theo thời gian dưới mức bảo vệ cơ thể khỏi virút. Mặt khác, vì virút cúm luôn thay đổi, mỗi năm có những chủng virút mới xuất hiện nên thành phần của vắcxin cũng thay đổi nhằm ngăn chặn khả năng gây bệnh của chủng virút mới.

Bên cạnh việc chích ngừa, cũng nên áp dụng song song các biện pháp ngăn ngừa nhiễm cúm: tránh tiếp xúc với người đang cảm cúm; tránh ở những nơi đông người, nhất là khi đang có dịch cúm; rửa tay thường xuyên, đặc biệt là sau khi đi vệ sinh và trước bữa ăn; tăng cường thông thoáng nơi làm việc, nhà ở...

Nếu nhận thấy có triệu chứng nghi ngờ nhiễm cúm (sốt cao; đau nhức cơ, xương, khớp; nhức vùng hốc mắt; mệt mỏi; nhức đầu; ho…) cần phải đi khám bệnh. Người bị cúm nên ở nhà nghỉ ngơi để hồi phục sức khoẻ; không đi học, đi làm để tránh lây nhiễm bệnh cúm cho người khác; uống nhiều nước lọc, nước trái cây; tuân thủ chế độ theo dõi và điều trị của bác sĩ…

ThS.BS Ngô Bào Khoa - khoa Phẫu thuật tim mạch  bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM