Từ kim tự tháp Ai Cập đến Mexico

Khoảnh khắc đáng để nhớ nhất là khi kẻ lữ hành bụi bặm là tôi ngả lưng trên đỉnh kim tự tháp Mặt Trời, và say ngủ giữa cánh đồng đang vừa giấc trưa.

Kỳ quan cổ đại giữa sa mạc Ai Cập

Khi ngồi bên trong căn phòng chứa quan tài với ánh đèn chập choạng của đại kim tự tháp Khufu, tôi tự hỏi điều gì đã diễn ra ở đây 46 thế kỷ trước, khi vị Pharaoh quyền lực an nghỉ giấc vĩnh hằng. Những chiếc thang gỗ sau này được đóng để dẫn khách du lịch lên căn phòng này gần như dựng đứng bên dưới tầng mái kiên cố bằng đá. Chỉ những ai tò mò lắm mới đủ kiên nhẫn để nối vào hàng dài du khách đang trong trạng thái cúi gập người và thở dốc vì lượng không khí hạn chế. Dù chẳng còn gì nhiều nhặn để xem bên trong, hành trình leo lên căn phòng cao nhất của kim tự tháp lớn nhất Ai Cập là một trải nghiệm rất khó quên.

Kim tự tháp Mặt Trăng ở thành cổ Teotihuacán - một trong hai công trình nổi trội nhất còn sót lại của thành cổ lớn nhất Mexico này. Khác với những dải sa mạc đầy cát trải dài ngút ngàn ở Cairo, bao quanh các kim tự tháp ở Teotihuacán là quang cảnh đồng quê xanh ngát.

Đại kim tự tháp Khufu, kim tự tháp đầu tiên tại Giza hoàn thành vào năm 2600 trước Công Nguyên, sau đó đến kim tự tháp Khafre - công trình duy nhất còn giữ được lớp đá vôi phủ bề mặt, dù chỉ còn rất ít trên chóp, cuối cùng là kim tự tháp Menkaure - công trình nhỏ nhất. Trải qua chừng đó biến động của thời gian, cụm công trình đáng kinh ngạc này vẫn kiên gan trụ vững giữa sa mạc cháy bỏng và thách thức trí tuệ nhân loại trong việc tìm ra cách thức để xây dựng chúng.

Trong lúc các học giả vẫn mải miết đi tìm câu trả lời, hàng ngàn lượt khách từ khắp nơi trên thế giới kéo đến đây mỗi ngày, trải nghiệm cảm giác vắt vẻo trên lưng lạc đà, leo lên những bậc đá của kim tự tháp Cheops hay đi bộ thăm thú các công trình cổ đại dưới nắng trời sa mạc. Dù những cảnh báo về nạn lừa đảo, “chặt chém”, phiều nhiễu khách du lịch ở Ai Cập vẫn nhan nhản, gần đây nhất là sự kiện biểu tình diễn ra trên diện rộng, Ai Cập vẫn đón hàng triệu khách nước ngoài mỗi năm. Thật chẳng có gì ngạc nhiên khi biết 11% GDP Ai Cập hàng năm là phần đóng góp của riêng ngành du lịch. Bởi trong số bảy kỳ quan của thế giới cổ đại, đây là kỳ quan duy nhất còn sót lại bất chấp sức huỷ hoại của thời gian.

Kim tự tháp lớn thứ ba thế giới ở Mexico

Một năm mười một tháng tám ngày là khoảng thời gian giữa những lần tôi đặt chân lên hai nơi còn lưu giữ những kiệt tác kiến trúc: Kim tự tháp ở Giza - Ai Cập và cụm kim tự tháp ở Teotihuacán - Mexico. Thời gian không huỷ hoại được những kiến trúc vĩ đại này, chỉ có thể phủ phục dưới chân và nghiêm cẩn cúi mình trước đỉnh cao trí tuệ của nhân loại.

Khác với những kim tự tháp ở Giza là nơi yên nghỉ của các Pharaoh, Teotihuacán từng là một thành phố rộng trên 20km2. Trước khi bị phá huỷ rồi rơi vào lãng quên từ năm 650 sau Công nguyên, Teotihuacán từng là nhà của 125.000 người trong vòng 500 năm. Sau đó, khu vực trở thành nơi thờ phụng của người Aztec với những đền đài, cung điện, và tất nhiên, những kim tự tháp khổng lồ. Người Aztec tin rằng các vị thần đã hy sinh bản thân mình ở đây để khiến cho mặt trời chuyển động khi “thế giới thứ năm” bắt đầu. (Trong đức tin của người Aztec, họ cho rằng mình sống trong “thế giới thứ năm”, tiếp theo bốn thế giới từng bị phá huỷ bởi cái chết của mặt trời và loài người. Với người Aztec, những người bị giết để tế thần là để giữ cho mặt trời tiếp tục sống). 

Pirámide del Sol (Kim tự tháp Mặt Trời) và Pirámide del Luna (Kim tự tháp Mặt Trăng) là hai công trình nổi trội nhất còn sót lại của thành cổ lớn nhất Mexico. Kim tự tháp Mặt Trời có thể xem là niềm tự hào của người Mexico vì đây là công trình kim tự tháp lớn thứ ba thế giới. Người ta tin rằng nơi toạ lạc kim tự tháp Mặt Trời ngày nay từng là địa điểm thờ phụng thần Mặt Trời trước khi công trình được xây dựng. Thật ngạc nhiên khi biết kim tự tháp Mặt Trời ở Teotihuacán có cùng chiều dài cạnh đáy với Đại kim tự tháp Khufu ở Ai Cập. Dù xét về tuổi tác, kim tự tháp Mặt Trời chỉ là “hậu bối” khi được hoàn thành vào năm 150 sau Công Nguyên. Không những vậy, chiều cao của kim tự tháp Mặt Trời chưa đến một nửa công trình ở Giza (65m so với 144m).

Trái với các kim tự tháp ở Giza (Ai Cập) vốn là các công trình được tạo nên bởi các tảng đá nặng và lớn khít chặt với nhau mà không cần bất cứ chất kết dính nào, hai kim tự tháp Mặt Trời và Mặt Trăng sử dụng cả đá, sỏi và đất. Lượng đá và đất được dùng để xây kiến trúc độc đáo này ở Teotihuacán chỉ khoảng 2,5 triệu tấn, trong khi để xây nên kim tự tháp Khufu, người Ai Cập đã phải huy động đến 6,5 triệu tấn đá.

Đại lộ Chết (Avenue of the Dead) và Kim tự tháp Mặt Trời bên góc trái nhìn từ kim tự tháp Mặt trăng.

248 là chính xác những bậc đá mà bạn phải leo trên dốc đứng để lên đến đỉnh kim tự tháp Mặt Trời. Đây là nơi có tầm nhìn khoáng đạt xuống thành phố cổ bên dưới. Khác với những dải sa mạc đầy cát trải dài ngút ngàn ở Cairo, bao quanh các kim tự tháp ở Teotihuacán là quang cảnh đồng quê xanh ngát. 

Bài và ảnh: Đinh Hằng