Vì đâu trẻ thích hư danh?

Nếu sống trong môi trường gia đình có cha mẹ luôn chạy theo thành tích như thế thì trẻ sẽ nảy sinh tính háo danh là điều tất yếu. Ảnh: TL

Do đó, cha mẹ cần có tấm lòng khoan dung để thấu hiểu và thông cảm với biểu hiện này của con cái. Tuy nhiên, khi tính phô trương hình thức vượt quá một giới hạn nào đó thì sẽ có hại cho bản thân.

“Bệnh” do người lớn

Bé Uyển Nhi (13 tuổi, Biên Hòa, Đồng Nai) đi học về hí hửng khoe với mẹ: “Ngày mai lớp con tổ chức liên hoan, mỗi bạn đều được mời ba hoặc mẹ đến dự. Mai mẹ đi với con nhé!”. Con bé còn nói thêm một câu: “Khi đến dự liên hoan nếu ai hỏi thì mẹ bảo là đang làm giám đốc một công ty lớn nhé và mẹ phải mặc quần áo, trang điểm thật sang trọng, để con được tự tin, hãnh diện trước các bạn!”.

Chị Phi – mẹ bé Uyển Nhi ngạc nhiên hỏi: “Sao lại phải mặc quần áo thật sang trọng vậy con?”. Uyển Nhi trả lời nhanh nhảu: “Mẹ ăn mặc xuềnh xoàng, những người tới dự sẽ cho mình là nhà nghèo thì sao?”. Chị Phi hỏi lại: “Nhà nghèo thì đã sao? Nghèo thì không tốt à!”. Con bé đáp ngay: “Người nghèo thì mặc quần áo cũ kĩ, các bạn thấy sẽ cười nhạo và xem thường con. Con đã từng nói với các bạn là nhà mình rất giàu”.

Không chỉ dừng lại ở đó, cách đây không lâu bé Uyển Nhi còn xin mẹ đang ký cho mình học thêm lớp nhạc và múa earobic ở trung tâm gần nhà. Chị Phi cứ nghĩ là con mình ham học hỏi và rèn luyện thân thể nên phấn khởi lắm. Nào ngờ, trao đổi với con xong chị mới thực sự tá hỏa vì biết được nguyên nhân bé con mình đi học nhạc và múa để cho giống mấy bạn con nhà khá giả.

Tình thích phô trương hình thức thực ra là một hiện tượng hết sức phổ biến ở nhiều trẻ em. Những đứa trẻ gia đình khả giả, ba mẹ có ô tô đưa đón sẽ cảm thấy mình oai phong hơn người khác, vô tình nảy sinh tâm lý kiêu ngạo. Ngược lại, những đứa trẻ đến trường bằng xe đạp hay được đưa đón bằng xe máy tự nhiên sẽ có cảm giác mặc cảm, tự ti nên nảy sinh tâm lý so bì.

Do đó, các gia đình không có điều kiện kinh tế khá giả càng phải quan tâm đến con cái, chú ý từng hành vi, lời nói của con. Cần cho trẻ hiểu rằng, nhiều tiền, giàu có chưa hẳn đã là cao quý và nghèo khó không có nghĩa là hèn hạ.

Sớm bắt đúng bệnh

Trẻ có tính chuộng hư danh và thích phô trương hình thức hay không có liên quan rất lớn đến việc dạy dỗ của cha mẹ. Bản thân một số bậc cha mẹ trong giáo dục con đôi khi cũng vô tình tạo cho trẻ ý nghĩ so sánh, ganh tỵ với người khác. Dù hay chỉ trích tính chuộng hư danh của con, nhưng khi trao đổi khá nhiều bậc cha mẹ đã bất ngờ nhận ra rằng bản thân mình đã từng mang bệnh thành tích, chuộng hình thức bề ngoài.

Làm cha mẹ, thì bất cứ ai cũng có lần so bì con mình với bạn bè, đòi hỏi con phải giống bạn, thậm chí phải hơn bạn thì mới hả lòng, hả dạ. Cũng vì sợ con thua bạn kém bè, họ đã tìm mọi cách để con mình được bằng hoặc nổi trội hơn, lâu dần trẻ bị lây nhiễm cách sống đó, hễ thấy bạn có gì mới, có gì đẹp là muốn có cho bằng được. Mặt khác, có một số cha mẹ rất thích thể hiện, trước mặt bạn bè hay người thân thường khen ngợi con mình quá mức, chỉ nhắc tới ưu điểm của con. Trẻ nghe thấy ngỡ rằng, bản thân mình là rất hoàn hảo, “mười phân vẹn mười” và không thấy được ai bằng mình.

Suy cho cùng, nếu sống trong môi trường gia đình có cha mẹ luôn chạy theo thành tích như thế thì trẻ sẽ nảy sinh tính háo danh là điều tất yếu. Tuy nhiên, do khả năng kiểm soát bản thân còn hạn chế, lối suy nghĩ lại khá đơn giản, tính háo danh vọng sẽ khiến trẻ chỉ biết coi trọng vật chất, ham giàu có quá sớm, chỉ biết nghĩ đến bản thân, trẻ dễ bị rơi vào cám dỗ cuộc đời. Do đó, cha mẹ phải đánh giá con một cách khách quan, không nên quá thổi phồng mặt tốt của con hay che giấu khuyết điểm của chúng, để trẻ nhận thức về bản thân một cách đúng đắn.

Trước hết, khi có con mắc chứng chuộng hư danh, coi trọng hình thức cha mẹ hãy xem lại bản thân mình có mắc chứng này không. Nếu có, hãy nhanh chóng khắc phục để làm gương cho con. Đồng thời, trang bị cho con một thái độ sống đúng đắn, tích cực, biết yêu thương, suy nghĩ và sống vì người khác. Thông qua những việc làm cụ thể, hình thành ở con lối sống giản dị, tiết kiệm, có lòng tự trọng và yêu lao động.

Những người quá thích phô trương hình thức thường có biểu hiện là không thể nhận thấy những thiếu sót của bản thân, thường đem cái được của mình đi so sánh với cái chưa được của người khác và thấy thoả mãn với điều đó. Họ dễ coi thường người khác, có thái độ cố chấp, bảo thủ trong việc tiếp thu ý kiến của người khác, luôn từ chối sự giúp đỡ của mọi người và sợ người khác vượt mình, khiến cho các mối quan hệ xã giao thường căng thẳng, không được tốt đẹp.

Ngay cả trẻ em những yếu tố bất lợi đó khiến chúng dễ bị bạn bè tẩy chay và đến khi trưởng thành, bước vào xã hội, thì hậu quả của việc quá chuộng hư vinh mới hiện rõ, ảnh hưởng đến công việc thường ngày và sự tiến bộ của chúng. Vì vậy, cha mẹ phải luôn để ý tới mọi cử chỉ, hành vi, lời nói của con, nếu thấy chúng có biểu hiện của tính đua đòi, thích phô trương thì lập tức dạy dỗ và uốn nắn chúng bằng những biện pháp thích hợp.

Thạc sĩ Tâm lý Nguyễn Văn Công