Đề xuất rút gọn biểu thuế, nâng mức giảm trừ gia cảnh

Tại hội nghị góp ý dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) do Hội Tư vấn và Đại lý thuế TP.HCM tổ chức ngày 5.8, các chuyên gia đã tranh luận sôi nổi về những quy định liên quan đến mức giảm trừ gia cảnh, các khoản chi phí được khấu trừ và biểu thuế lũy tiến. 

Nhiều băn khoăn về giảm trừ gia cảnh và biểu thuế lũy tiến

Một trong những nội dung được tranh luận nhiều nhất là mức giảm trừ gia cảnh dành cho người nộp thuế và người phụ thuộc. Dự thảo luật mới đưa ra 2 phương án - giảm trừ 13,3 triệu đồng/tháng với người nộp thuế và 5,3 triệu đồng/tháng với người phụ thuộc, hoặc mức cao hơn là 15,5 triệu đồng và 6,2 triệu đồng.

Tuy nhiên, hầu hết các ý kiến cho rằng cả 2 phương án đều chưa bắt kịp thực tế. Ông Nguyễn Thái Sơn, nguyên Trưởng Phòng Thuế TNCN - Cục Thuế TP.HCM (nay là Thuế TP.HCM), góp ý mức giảm trừ này cần được điều chỉnh theo hướng tương đồng với ngưỡng chịu thuế GTGT hiện nay. 

Cụ thể, theo quy định mới từ ngày 1.7.2025, cá thể kinh doanh có doanh thu dưới 200 triệu đồng/năm (tương đương 16,6 triệu đồng/tháng) sẽ không phải nộp thuế GTGT và thuế TNCN. Vì vậy, ông Sơn đề xuất mức giảm trừ gia cảnh tối thiểu cho người làm công ăn lương cũng phải đạt ít nhất 16,6 triệu đồng/tháng và 6,6 triệu đồng/tháng cho mỗi người phụ thuộc, để bảo đảm công bằng về chính sách.

Đồng quan điểm, PGS-TS Trần Văn Tùng, Trưởng Khoa Tài chính - Thương mại (Trường ĐH Công nghệ TP.HCM), đề nghị nâng mức giảm trừ lên 18 triệu đồng/tháng cho người nộp thuế, bởi chi phí sinh hoạt cơ bản tại các thành phố lớn như TP.HCM, Hà Nội đã vượt ngưỡng 15 triệu đồng/tháng. Cần tính thêm khoản tích lũy tối thiểu để người dân không chỉ đủ sống mà còn có thể tiết kiệm. 

Với người phụ thuộc, ông Tùng đề xuất mức giảm trừ nên là 7,5 triệu đồng/tháng, tương đương 40%-50% mức của người nộp thuế, nhằm bảo đảm đủ trang trải cho việc học hành, sinh hoạt của con hoặc người thân. Ông cũng kiến nghị nên có cơ chế điều chỉnh tự động mức giảm trừ gia cảnh khi chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tăng từ 5% trở lên, để tránh tình trạng bất cập như hiện nay - mức giảm trừ không thay đổi suốt nhiều năm dù chi phí sinh hoạt không ngừng tăng.

Bổ sung các chi phí thiết yếu

Không chỉ dừng lại ở việc điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh, các chuyên gia cũng đề xuất mở rộng thêm các khoản chi phí được khấu trừ khỏi thu nhập chịu thuế. Theo dự thảo, người nộp thuế có thể được giảm trừ một số khoản chi cho y tế, giáo dục và người phụ thuộc. Dù vậy, các ý kiến cho rằng quy định như vậy là chưa bao quát. 

Ông Nguyễn Thái Sơn đề xuất bổ sung các chi phí mang tính thiết yếu như tiền thuê nhà, lãi vay ngân hàng cho ngôi nhà đầu tiên hoặc khoản chi để mua xe điện - phương tiện di chuyển phổ biến và đang được nhà nước khuyến khích ở các đô thị. Những khoản này, theo ông, đều phục vụ mục đích lao động và sinh hoạt cơ bản nên cần được xem xét giảm trừ.

Ông Nguyễn Đức Nghĩa, thành viên Hội Tư vấn và Đại lý thuế TP.HCM, đề xuất cho phép giảm trừ lãi vay mua căn nhà đầu tiên nhưng có giới hạn tương đương với giá trị một căn hộ nhà ở xã hội 2 phòng ngủ ở vùng ven, vừa bảo đảm san sẻ với người lao động vừa hỗ trợ thị trường bất động sản.

Bên cạnh vấn đề giảm trừ, biểu thuế lũy tiến cũng là nội dung được quan tâm tại hội nghị. Hiện nay, mức thuế suất cao nhất là 35% đang được áp dụng ở ngưỡng thu nhập không quá cao, khiến nhiều người mới được tăng lương đã phải đóng thuế suất cao hơn. PGS-TS Trần Văn Tùng nhận định mức này là "quá cao và không còn phù hợp so với các nước trong khu vực". Ông ví dụ Singapore chỉ áp dụng thuế suất tối đa 24%, Malaysia 30%, trong khi Philippines và Thái Lan có mức 35% song chỉ áp dụng với thu nhập rất cao.

Thay vào đó, chuyên gia này đề xuất giảm thuế suất tối đa của Việt Nam còn 30% để tăng tính cạnh tranh trong thu hút nhân tài. Đồng thời, biểu thuế cũng cần được rút gọn còn 5 bậc để người lao động dễ nắm bắt và không bị "leo bậc" quá nhanh. Theo đề xuất của ông Tùng, thu nhập đến 15 triệu đồng/tháng sẽ chịu thuế 5%, từ 15 triệu đến 30 triệu đồng là 10%, từ 30 triệu đến 50 triệu đồng là 15%, từ 50 triệu đến 80 triệu đồng là 20%, trên 80 triệu đồng/tháng sẽ là 25%-30%.

Bày tỏ lo ngại về tính hợp lý của biểu thuế mới, TS Âu Thị Nguyệt Liên, giảng viên Trường ĐH Nguyễn Tất Thành, cho rằng cần có sự điều chỉnh để chính sách thuế không tạo thêm gánh nặng cho nhóm có thu nhập trung bình và trung bình khá, vốn chiếm tỉ trọng lớn trong tổng thu ngân sách từ thuế TNCN. Bà đưa ra ví dụ người có thu nhập 30-32 triệu đồng/tháng hiện phải đóng thuế 25%, nếu dự thảo giữ nguyên bậc thuế suất này cho nhóm thu nhập 30-50 triệu đồng thì họ sẽ chịu mức thuế cao hơn 5% so với hiện nay. Vì vậy, bà đề nghị điều chỉnh ngưỡng này thành 10-40 triệu đồng/tháng với thuế suất 15% và nhóm 40-60 triệu đồng giữ nguyên thuế suất 25%. 

Thy Thơ