Hồi ký chiến tranh của Charles de Gaulle: Tổ quốc gọi tên

Được viết ở ngôi thứ nhất, Tổ quốc gọi tên tường thuật sống động các sự kiện nước Pháp chống Phát xít Đức vào giai đoạn các năm 1940-1942, cũng như bộc lộ tầm quan trọng của nhiệm vụ mà tướng De Gaull đảm nhận khi phát trên sóng BBC lời kêu gọi kháng chiến trứ danh ngày 18.6.1940. Sau khi quân Đức đã đóng chiếm Ba Lan, và đang phát động chiến tranh trên diện rộng. Lúc bấy giờ tướng De Gaulle xét thấy nước Pháp cần có một sự thay đổi lớn trong quân đội, cả về mặt tư duy tác chiến lẫn cơ cấu lại cơ giới và vũ khí. Từ đó ông bắt đầu nghĩ về một dân tộc Pháp hùng mạnh nhưng chỉ với một quân đội già nua và lỗi thời, trước một đế chế Phát xít Đức hùng mạnh cả về quân số lẫn các cỗ máy chiến đấu xe tăng, máy bay hiện đại thì rất khó để kháng cự.

Được sự hậu thuẫn của một số tướng lĩnh lẫn quan chức trong chính phủ Pháp có tư duy tiến bộ, trong đó có thủ tướng Paul Reynaud, người ngay sau đó đã bổ nhiệm De Gaulle làm Thứ trưởng Bộ quốc phòng. Ngay khi tiếp nhận nhiệm vụ, ông nhanh chóng gầy dựng được uy tín bằng những phân tích nhạy bén, mới mẻ của mình trước tình hình đang diễn biến hết sức phức tạp. Bước qua những trở ngại, ông được giao các nhiệm vụ quan trọng là ngăn chặn bước tiến của quân Đức. Rồi theo dòng thế sự, De Gaulle sang London gặp thủ tướng Anh là Winston Churchill để tìm kiếm đồng minh cho cuộc chiến cũng như mở con đường chính trị mới cho nước Pháp. Tạo ra một viễn cảnh hai đế quốc cùng nhau chống lại Phe Trục.

Trong vòng 3 năm 1940-1942, những gì mà Charles de Gaulle đã viết trong cuốn Tổ quốc gọi tên, cho thấy ông là một bậc chỉ huy quân sự tài ba, cá tính và kiên định. Không nhận được sự ủng hộ về mặt thay đổi quốc phòng mà ông đề nghị, khi quân đội của ông thất bại trước quân Đức, nước Pháp lâm vào cảnh hỗn loạn. Từ đó tạo ra một chính phủ Vichy do thống chế Philippe Pétain cầm đầu, mà Tướng De Gaulle cho là bọn phản quốc, chuyên dẫn đường và hỗ trợ quân Đức chiếm. Thay vì chấp nhận đầu hàng, Charles de Gaulle quyết định một nước đi quan trọng của đời mình – cũng như tạo ra một trang sử mới cho nước Pháp, đó là trước khi qua London ông kêu gọi thành lập Nước Pháp tự do. Trong tình cảnh đó, ông đã viết “Quả thật tôi nghĩ sẽ không còn danh dự, thống nhất, độc lập nếu phải chấp nhận rằng trong cuộc thế chiến này, chỉ có nước Pháp đầu hàng và vẫn còn trong tình trạng đó. Bởi trong trường hợp này, dù cuộc sung đột đưa tới lối thoát nào – đất nước tôi sau cuộc đại bại hoặc là một ngày nào đó sẽ được các lực lượng nước ngoài đến giải phóng khỏi quân xâm lược hoặc là vẫn bị thống trị - thì sự chán chường cảm nhận từ bản thân hoặc gây cho các nước khác sẽ đầu độc linh hồn và sự sống của đất nước trong nhiều thế hệ dài. Trong khi trước mắt, nhân danh cái gì để đưa một số những người con của đất nước vào một cuộc chiến không còn là của bản thân đất nước? có ích gì khi cung ứng các lực lượng phụ trợ từ một cường quốc khác? Không! Để cho nỗ lực không bõ công, cần phải đặt lại vào cuộc chiến, không chỉ người Pháp, mà nước Pháp nữa.”

Buổi toạn đàm cuốn sách tại Viện Pháp TP.HCM hôm 12.5

Sau khi kêu gọi toàn dân Pháp kháng chiến, đồng thời Tướng De Gaulle kiên trì đi các bước chính trị với đồng minh cũng như chuyên tâm gầy dựng những đội quân của nước Pháp ở các vùng thuộc địa châu Phi, và mở rộng sang Trung Đông. Mục tiêu của De Gaulle là đánh bại chính phủ bù nhìn Vichy, hình thành nước Pháp tự do để cùng đồng minh tiêu diệt Phát xít Đức. Và trong tâm tưởng cho một nước Pháp thoát khỏi sự thống trị của Phe Trục, ông nghĩ về Đất Mẹ “Tạm ngưng những hoài nghi! Cúi xuống vực thẳm nơi tổ quốc đã lăn xuống, tôi là đứa con của người, đang gọi người, đang cầm lên cây đuốc của người, đang chỉ cho người con đường giải phóng. Nhiều người khác sẽ đến, tôi tin chắc điều này! Giờ đây, tôi đang nghe nước Pháp đáp lời tôi. Từ đây vực thẳm, nước Pháp đang đứng dậy, đang bước đi, đang leo lên triền dốc. Ôi! Mẹ kính yêu, chúng con vẫn là con của Mẹ, chúng con sẵn sàng phục vụ Mẹ.”

Có thể nói Hồi ký chiến tranh của Charles de Gaulle là một cuốn sách tóm lược đầy đủ về một nước Pháp trong vòng xoáy bạo lực của Thế chiến Thứ hai, và Tướng De Gaulle là nhân tố quyết định đưa nước Pháp đi đến thắng lợi. Tạo nên một trang sử đầy kiêu hãnh cho người dân Pháp, đưa tên tuổi của vị tướng này lên tầm cao mới trước khi ông trở thành Tổng thống đầu tiên của nước Pháp trong nền Đệ ngũ cộng Hòa.

Sách do Alpha Books và NXB Thế Giới ấn hành, giá 129.000 đồng

Hữu Nam