Phụng công, thủ pháp

“Phụng công” nghĩa là tôn thờ lẽ công bằng, tôn thờ công lý, không thiên lệch. “Thủ pháp” là giữ gìn, bảo vệ pháp luật, không vì lý do gì mà bẻ cong, làm trái pháp luật. “Chí công” là hết mực công tâm. “Vô tư” là không vì lợi ích riêng tư nào.

Nếu một pháp quan không vì lẽ công bằng, nếu một quan toà bảo vệ công lý bằng cách bẻ cong pháp luật, nếu một thẩm phán không công tâm và xử án vì tư lợi thì cái kết cục cuối cùng sẽ chỉ là oan khuất, còn người dân thì ngửa mặt giang tay gọi tên ông giời.

65 năm sau, mấy chữ “phụng công, thủ pháp” được Chủ tịch nước Trương Tấn Sang nhắc lại trong buổi làm việc với toà án Nhân dân tối cao hôm 23.12. Nhắc lại trong mối liên hệ với yêu cầu “tóm lược bài học kinh nghiệm rút ra từ thực tế chống oan sai”. Và nhắc lại trong một tâm thế hoàn toàn khác khi vụ án oan Nguyễn Thanh Chấn giống như cái nhọt vỡ sau bao nhiêu sưng tấy của sự chịu đựng.

Liền ngay trước cuộc làm việc của Chủ tịch nước, khi mà vụ án oan Nguyễn Thanh Chấn còn chưa ngã ngũ, cả xã hội lại rơi vào sự hoang mang khi ở Thái Nguyên xảy ra một vụ giống y như là oan sai.

Một tờ báo pháp luật kể lại vụ “Chứa mại dâm” như sau:

Công an bắt quả tang đôi nam nữ mua bán dâm tại một nhà nghỉ. Biên bản được lập với người mua dâm là Dũng, dưới sự xác nhận của nhân chứng Cường, với đầy đủ tên tuổi và địa chỉ, đã khai rằng đến nhà nghỉ và đặt vấn đề mua dâm với chủ nhà nghỉ là T.

Không nói nhiều, bà T. bị bắt giam và khởi tố về tội danh “Chứa mại dâm” mặc dù kêu oan thảm thiết.

Khi các luật sư xác minh nhân thân của người mua dâm cũng như nhân chứng, lạ thay, không có ai tên là Dũng, cũng chẳng có nhân chứng Cường nào có địa chỉ như trong hồ sơ vụ án.
Công an vội vàng cải chính là họ “nhầm”. Hai cái tên mới được đưa ra. Người mua dâm là Duy. Nhân chứng là Cường.

Nhưng nghi vấn về một vụ án oan bắt đầu từ chính người mua dâm và nhân chứng mà công an đã cải chính.

Trong phiên toà sơ thẩm, Duy và Cường đồng thanh khai rằng điều tra viên Nguyễn Văn Ng. đã trả tiền thuê họ giả vờ mua dâm để công an bắt chủ nhà nghỉ chứ bà T. không chứa mại dâm.

Có ba tình tiết đáng nói:

Duy khai trước toà rằng tất cả lời khai tại cơ quan điều tra được công an hướng dẫn.

Khi được “thuê mua dâm”, Duy mới 17 tuổi.

Duy giao nộp một băng ghi âm, bằng chứng về việc điều tra viên thuê cậu.

Cuộn băng bị tố là lời của điều tra viên Ng. trấn an việc Duy sợ diễn kịch giả nhưng phải ra toà thật, có đoạn: “Chúng ta đang diễn kịch mà em, chứ có phải chúng ta ra hầu toà đâu. Ra ngoài toà, ông quan toà cũng là người nhà mình. Quan toà là ông Sửu, phó chánh án chứ gì! Ba anh em kiểm sát, toà án, công an là người một nhà với anh em mình đây. Ý người ta hỏi là theo ý của mình rồi, cứ trả lời khẳng định ngày tháng ấy tôi đến nhà nghỉ ấy, rồi bị bắt. Chỉ có thế thôi. Còn luật sư hỏi thì bảo tôi khai hết với cơ quan điều tra rồi, đề nghị toà công bố lời khai cho luật sư biết…”.

Bạn sẽ hỏi kết cục sau những diễn biến chẳng khác một scandal “Tây đoan chôn rượu lậu” thời thực dân phong kiến là gì? Là bản án ba năm tù giam!

Tại sao ông quan toà không trả hồ sơ để điều tra lại khi những chứng cứ quá rõ ràng về một vụ oan sai được khai trước toà?

Câu hỏi này những người làm dân không thể trả lời được. Hoặc nếu có, thì chỉ có thể trả lời theo kiểu “lấy vồ đập gối”, nói theo kiểu @ là “Công lý chỉ là một diễn viên hài”.

Người ta không thể tiến tới chân lý mà không phải vượt qua vô số những sai lầm. Nhưng nói như Publilius Syrus, một nhà văn La Mã từ thế kỷ thứ nhất trước Công nguyên, “Thú nhận sai lầm là điều gần với sự trong sạch nhất”.

“Phụng công, thủ pháp” cần được thực thi trước hết bằng cái tâm, bằng sự chí công vô tư, bằng sự đàng hoàng trong cách người ta “gần với sự trong sạch nhất”. Nhưng như thế chưa đủ, công lý phải được gìn giữ bằng một thanh gươm “phụng công thủ pháp” dành trước hết cho chính các vị quan toà.

Sẽ như thế nào nhỉ nếu sau khi đẩy một người ngay vào tù, vị pháp quan đó hạ cánh an toàn bằng một cái sổ hưu, thanh thản kê cao gối ngủ, thậm chí không buồn đoái hoài một lời xin lỗi?

Đào Tuấn