Trên chuyến tàu mãn kinh

Một phần do thiếu thông tin y khoa đúng đắn về giai đoạn thay đổi này của cơ thể. Phần khác do nhiễu thông tin nên dẫn đến ngộ nhận, hiểu sai về mãn kinh. Trong quá trình thăm khám sức khỏe cho chị em, tôi nhận thấy những vấn đề sau đây rất thường xuyên được chị em thắc mắc.

Người phụ nữ lúc hết kinh thường gặp nhiều bệnh tật?

Giai đoạn tiền mãn kinh thường có nhiều rối loạn tiền mãn kinh: rối loạn kinh nguyệt, cơn bốc hỏa…, ngòai ra còn có các bệnh lý hay rối loạn có thể do ảnh hưởng của tuổi tác, xã hội, ví dụ như cao huyết áp, tiểu đường, thoái hóa xương khớp…

Ảnh minh họa

Lúc hết kinh cũng là lúc dễ bị ung thư nhất, nhất là ung thư phụ khoa?

Bệnh lý ung thư, có một số liên quan đến tuổi tác (trung niên thường gặp). Ung thư phụ khoa bao gồm ung thư cổ tử cung hay tử cung thường gặp tuổi trung niên, trong khi ung thư buồng trứng có thể gặp ở mọi tuổi, ung thư vú thường từ 30 tuổi trở đi.

Không phải hiện tượng hết kinh làm xuất hiện ung thư phụ khoa. Việc sử dụng các thuốc nội tiết có thể vẫn làm kéo dài kinh nguyệt nhưng không ngăn được các bệnh ung thư phụ khoa.

Các bệnh ung thư phụ khoa nếu phát hiện sớm vẫn có thể chữa khỏi. Riêng ung thư cổ tử cung, loại ung thư thường gặp nhất của phụ nữ, có thể được phát hiện rất sớm qua việc khám phụ khoa định kỳ, và khi phát hiện sớm hoàn toàn có thể chữa khỏi, thậm chí còn duy trì được khả năng làm vợ, làm mẹ.

Thuốc nội tiết dành cho mãn kinh có thể dùng cho mọi người và có công hiệu kéo dài tuổi trẻ?

Phụ nữ có các bệnh lý nội khoa mãn tính không dùng được thuốc nội tiết. Thuốc nội tiết sẽ bổ sung nội tiết nữ, giống như khi buồng trứng vẫn còn hoạt động, giúp không xuất hiện những dấu hiệu tiền mãn kinh hay mãn kinh do thiếu hụt nội tiết nữ.

Thuốc cũng chỉ nên sử dụng trong một thời gian 5-10 năm, không nên dùng quá lâu, có theo dõi chặt chẽ.

Phụ nữ khi bị cắt tử cung sẽ không còn là nữ giới nữa?

Tử cung chỉ có vai trò giúp người phụ nữ mang thai và sinh đẻ. Buồng trứng mới là nơi tiết ra nội tiết nữ giúp người phụ nữ có những đặc điểm giới tính nữ. Phẫu thuật lấy đi tử cung và để lại buồng trứng sẽ không ảnh hưởng đến tình trạng nội tiết nữ, người nữ vẫn còn những đặc điểm của người nữ, tuy không còn khả năng có thai, không có kinh nguyệt. Khi phải phẫu thuật lấy cả 2 buồng trứng, bệnh nhân sẽ được báo trước tình trạng thiếu hụt nội tiết sau mổ và được chỉ dẫn sử dụng thuốc hỗ trợ sau mổ (nếu bệnh nhân vẫn chưa vào tuổi mãn kinh).

Phụ nữ khi bị cắt tử cung sẽ không còn ham muốn tình dục, không quan hệ tình dục được hay không còn cảm giác khi quan hệ tình dục?

Tử cung không có vai trò trong quan hệ tình dục hay tạo cảm giác khoái cảm. Khoái cảm hay ham muốn tình dục xuất phát từ não bộ chứ không từ tử cung, cổ tử cung hay buồng trứng. Tình trạng giảm nội tiết nữ (khi mãn kinh hay mất buồng trứng) có thể làm tình trạng âm đạo bị khô và gây đau khi giao hợp, từ đó tạo tâm lý e ngại.

Quan hệ tình dục vào tuổi mãn kinh hay sau mãn kinh là không tốt cho sức khỏe?

Vẫn có thể quan hệ tình dục nếu vẫn còn nhu cầu. Đây chỉ là tâm lý e ngại do suy nghĩ truyền thống hay do tình trạng đau khi giao hợp do âm đạo bị khô. Có thể do yếu tố sức khỏe sẽ làm cường độ và số lần quan hệ giảm bớt so với tuổi trẻ.

Ảnh minh họa

Khi mãn kinh hay khi không còn quan hệ tình dục (ly hôn, góa…) thì không cần khám phụ khoa?

Vẫn nên khám phụ khoa định kỳ để theo dõi sức khỏe. Nếu đã từng khám liên tục hàng năm trong vòng 3-5 năm với kết quả bình thường, có thể kéo dài thời gian định kỳ (3-5 năm/ 1 lần chứ không cần hàng năm).

Xét nghiệm tế bào âm đạo cổ tử cung (PAP) được làm khi phát hiện có dấu hiệu nghi ngờ ung thư?

Đây là xét nghiệm sàng lọc bệnh, thực hiện trên tất cả các phụ nữ bình thường, đã có quan hệ tình dục, nhằm phát hiện sớm các bệnh lý cổ tử cung bao gồm cả bệnh lý ác tính hay lành tính để kịp thời điều trị. Xét nghiệm này nên làm ngay cả khi mãn kinh, khi không còn quan hệ tình dục nữa (ly hôn, góa…). Đây là xét nghiệm rẻ tiền, đơn giản và không gây nguy hiểm hay ảnh hưởng gì cho phụ nữ dù đựơc làm nhiều lần.

Khi vào giai đọan tiền mãn kinh thì không cần ngừa thai nữa?

Trong giai đoạn này, vẫn còn khả năng có thai dù là khó khăn hơn ở tuổi trẻ. Các thai kỳ trong giai đoạn này thường gây ra bệnh lý cho mẹ hay bệnh lý cho con. Rất khó tự phát hiện sớm thai trong giai đoạn này do tâm lý chủ quan, do rối lọan kinh nguyệt, do cơ thể phụ nữ thường lên cân, đặc biệt gia tăng vòng bụng.

Thuốc ngừa thai không tốt cho giai đoạn tiền mãn kinh?

Vẫn có thể tiếp tục dùng thuốc ngừa thai nếu trước đó đã từng dùng. Tuy nhiên, giai đoạn này có thể có các bệnh lý nội khoa như cao huyết áp, tiểu đường… là những bệnh không cho phép dùng thuốc ngừa thai. Cần kiểm tra cẩn thận tình trạng sức khỏe để quyết định có tiếp tục dùng thuốc hay không.

Khi mãn kinh chỉ cần uống thêm canxi là đủ tránh loãng xương? Uống nhiều canxi sẽ làm tăng tình trạng sỏi thận?

Uống thêm canxi sẽ giúp thêm nguồn cung cấp canxi. Cần nhiều yếu tố khác để canxi vào cơ thể được sử dụng nhằm tránh loãng xương. Những yếu tố này bao gồm: hoạt động thể lực, ánh nắng mặt trời, chế độ ăn cân bằng đạm - khoáng, nội tiết tố bao gồm cả nội tiết tố nữ…

Canxi khi vào cơ thể không được sử dụng sẽ thải ra ngoài, chủ yếu qua nước tiểu, chỉ trên một số người đặc biệt có rối loạn trong vấn đề bài tiết nước tiểu mới có thể gây ra sỏi thận (loại sỏi canxi). Thông thường, với chế độ ăn cân bằng, uống nước nhiều, canxi dư thừa hoàn toàn có thể thải bỏ.

Dụng cụ tử cung (vòng tránh thai) không phù hợp cho người tiền mãn kinh, cần lấy vòng khi bước vào giai đọan tiền mãn kinh?

Khi vào giai đoạn tiền mãn kinh, thường có rối loạn kinh nguyệt, vòng tránh thai có thể làm nặng nề thêm tình trạng rong kinh rong huyết. Tuy nhiên, nếu kinh nguyệt không có rối loạn nghiêm trọng, vẫn có thể duy trì vòng tránh thai cho đến khi đã thực sự mãn kinh. Một số trường hợp, vòng sử dụng lâu năm có thể đã bị tụt, cũng là nguyên nhân gây rong kinh, có thể trùng hợp với triệu chứng rối loạn kinh nguyệt do tiền mãn kinh.

ThS-BS. Đặng Lê Dung Hạnh

(Nguyên Trưởng khoa khám bệnh, bệnh viện Hùng Vương TP.HCM)