Ước mơ của Thúy

Thanh Thúy vừa tròn 20, xinh đẹp, luôn tươi vui. Từ biệt cõi đời vì ung thư xương sau gần năm năm chiến đấu với căn bệnh. Ngộ quá, tôi chưa bao giờ thấy cô bé này rên rỉ, một cái nhăn mặt cũng không. Tôi cứ mong một lúc nào đó mọi người tay trong tay cùng lo cho các bé mắc căn bệnh khó. Rồi Thúy đến, chương trình “Ước mơ của Thúy” làm mơ ước của tôi thành hiện thực. Thúy như không vướng bận chuyện tử sinh, lúc nào cũng mong làm gì đó cho các em mắc bệnh ung thư.

“Ủa, trẻ em cũng bị ung thư sao, tưởng là người lớn mới bị chớ!”. Ung thư của trẻ em thì hiếm gặp, khoảng 100 người lớn bị ung thư thì có một em bé bị bệnh. Các ung thư xuất phát từ các đột biến trong các gen của các tế bào đang tăng trưởng. Các xáo trộn gen xảy ra một cách ngẫu nhiên, không có cách phòng ngừa hữu hiệu. Chỉ còn có cách phát hiện sớm để trị tốt. Các ung thư thường gặp là ung thư máu, ung thư hạch, ung thư não, thận, mắt. Các ung thư mọc ở các vị trí khác nhau, cách điều trị và mức lành bệnh cũng khác nhau.

Làm sao nhận ra bệnh

Ban đầu ung thư của các bé rất mập mờ. Trong bụng có nhiều tạng phủ có thể bị bướu. Khi nào bướu lớn thì mới rờ được. Tắm rửa cho bé, mẹ thấy “bụng cháu to” hoặc “cục cứng”, thường nằm bên hông bé. Lưu ý dưới da có một chỗ u lên, một cục dính cứng hoặc chạy tới chạy lui, hoặc các vết lấm tấm đỏ hay bầm tím. Coi chừng một nhóm hạch cứng, không đau, hai ba tuần lễ không teo lại. Chồi thịt mọc trong miệng, mũi, lỗ tai, là triệu chứng khả nghi. Chảy máu từ các lỗ này mà không phải do chấn thương. Con ngươi có đốm trắng hoặc trong xanh như mắt mèo, bé nhìn nghiêng nghiêng báo động loại ung thư mắt. Để ý các triệu chứng gián tiếp. Một bướu lớn bên trong sọ một hài nhi sẽ khiến cho vòng sọ lớn rất nhanh. Nếu tới tuổi mỏ ác cứng thì áp lực tăng lên trong sọ gây ra chứng nhức đầu, buồn nôn hoặc ói mửa. Lưu ý vùng cổ và lồng ngực khi bé thở khó hoặc nuốt khó ngày một nhiều. Phải băn khoăn khi trẻ đi cầu hoặc tiểu đau nhức, mót tiêu mót tiểu nhiều lần, nước tiểu đỏ hoặc phân lẫn máu.

Trẻ em thường bị ung thư gì?

Khoảng phân nửa mắc bệnh bạch cầu và bệnh lymphôm. Số còn lại bị các loại bướu đặc các tế bào non thời kỳ thai phôi từ gọi là bướu nguyên bào ở trẻ từ 0 - 5 tuổi, thường nằm ở thận (bướu Wilms), một số ít hơn mọc ở mắt (bướu nguyên bào võng mạc mắt), ở gan, buồng trứng và tinh hoàn. Các bướu não gặp ở trẻ em bất kể tuổi nào. Các trẻ lớn có thể bị vài loại ung thư ở người lớn như ung thư xương và các mô mềm. Hầu như không có ung thư phổi hoặc ung thư ruột. Ung thư của trẻ rất khác với ung thư người lớn; cách điều trị cũng không giống.

Bệnh bạch cầu (BBC) là loại ung thư thường gặp nhất ở trẻ, còn gọi là ung thư máu. Tủy xương sản sinh các bạch cầu không bình thường ngày một nhiều, chúng lấn lướt chèn ép các bạch cầu lành khiến máu không làm tròn nhiệm vụ. BBC cấp là loại bộc phát rất nhanh, BBC mạn diễn tiến chậm. Trẻ em thường mắc BBC cấp, (BBC nguyên bào) các tế bào còn non tiềm năng sinh sản nhanh, có diễn tiến rất ác. Ngày nay nhiều tiến bộ giúp trị khả quan các BBC của trẻ em bằng hóa trị hoặc xạ trị. Ghép tủy xương hoặc ghép tế bào gốc có thể giúp trị tốt.
Bệnh lymphôm (ung thư hạch) mọc từ hệ miễn dịch (hệ lymphô). Các tế bào lymphô phân đôi hoài hoài, sản sinh ngày càng nhiều tế bào bất thường, lan tràn khắp cơ thể đe dọa tính mạng. Hạch to không đau ở cổ, nách, bẹn là triệu chứng thường gặp nhất. Ngoài ra còn sụt cân không lý do; nóng sốt; đổ mồ hôi đêm; ho khó thở, đau ngực; mệt mỏi bải hoải, đau và đầy bụng. Hóa trị và/hoặc xạ trị là liệu pháp hiệu quả.

Các bướu não. Các bướu não thường gặp ở trẻ em. Có vài loại là bướu lành. Các bướu ác là ung thư. Các triệu chứng gồm: nhức đầu, nôn mửa, thay đổi tính tình, có vấn đề về nhìn ngó hoặc nói năng. Có thể mổ lấy khối bướu hoặc phối hợp phẫu - xạ - hóa trị.
Bướu nguyên bào võng mạc (ung thư mắt) chỉ gặp ở trẻ con, thường trong khoảng 0-4 tuổi, mới đầu mắt nhìn kém rồi đến mắt mèo. Chẩn đoán thật sớm có thể trị tốt, bão tồn mắt. Ở một số trẻ, bệnh này có tính di truyền.

Bướu Wilms (bướu nguyên bào thận, ung thư thận) chỉ thấy ở trẻ em. Các triệu chứng gồm bướu ở bụng, đau, đái ra máu và nóng sốt. Bướu này có thể rất nín lặng và nhờ khám sức khỏe thường lệ mà phát hiện. Mổ kết hợp với hóa trị rất hiệu quả.

Ung thư xương (gọi là sarcôm xương) hiếm gặp. Đau, sưng ngoài da tại chỗ khiến có chẩn đoán mập mờ là viêm tủy xương. Ung thư mô mềm rất hiếm. Các mô mềm bao bọc, nâng đỡ các mô khác của cơ thể gồm các cơ bắp, dây chằng, mô mỡ và các mạch máu.
Các cháu được hưởng nhiều tiến bộ trong chăm sóc

Gần đây có những thành tựu phấn khởi. Việc điều trị ung thư trẻ em gồm phẫu trị, hóa trị, xạ trị. Chọn lựa cách điều trị phải dựa vào loại bệnh, thời kỳ diễn tiến bệnh và tuổi của bé. Nhờ các tiến bộ y học, trên thế giới ở nhiều trung tâm chuyên khoa ngày càng có nhiều trẻ tốt được trị để về nhà và lớn lên như các trẻ khác. Phỏng định có khoảng 50 đến 70% các trẻ ung thư được khỏi bệnh. Ở nước ta đang có nhiều cố gắng cho các bé bị ung thư.

Phẫu trị. Đối với các bướu đặc còn ở một chỗ (gọi là còn khu trú) thì mổ bứng lấy khối bướu có hiệu quả nhiều, thường kết hợp với hóa trị và/hoặc xạ trị.

Xạ trị dùng một chùm tia phóng xạ tiêu diệt các tế bào ung thư. Xạ trị dùng cho các ung thư không mổ được vì nằm ở vị trí hóc hiểm và vì nguy cơ của cuộc mổ, đôi khi có ưu thế trị tốt mà khỏi mổ cắt rộng, có thể bổ sung khi mổ lấy không hết. Lưu ý tác dụng phụ, chẳng hạn làm vô sinh và tăng nguy cơ mắc ung thư khác về sau, khi bé trưởng thành.

Hóa trị dùng thuốc để giết các tế bào ung thư. Theo dòng máu, thuốc đi khắp cơ thể truy lùng các tế bào ung thư để tiêu diệt. Hóa trị ngày càng hữu hiệu với các ung thư trẻ em. Sau mổ, hóa trị tiếp theo liền để giết các tế bào ung thư rải rác trong cơ thể. Bác sĩ lưu ý các nguy cơ trước mắt và lâu dài của hóa trị và cố gắng giảm bớt các tác hại này bằng nhiều phương cách và nhiều loại thuốc mới. Ghép tủy xương (đi chung với hóa trị giết các tế bào ung thư) có thể giúp các tế bào mới và lành phát triển.

Có lúc Thúy vào cơn mê, chợt tỉnh lại nhoẻn miệng cười: “Cám ơn bác Hùng, các bác sĩ, vài ngày nữa khỏe con sẽ dẫn các em đi chơi”. Trời ơi, lúc này lòng nào mà lo nghĩ vậy. Phảng phất nàng Alice nơi cõi bồng lai trong chuyện kể của Lewis Carrol. Những ngày cuối vẫn một dáng vẻ vui sống, một niềm tin. Thúy từ giã cõi đời là vào tiên cảnh. Thấp thoáng quanh đây bóng dáng Thanh Thúy. Nàng tiên luôn hiện diện cùng các em.

GS.BS Nguyễn Chấn Hùng