Nghịch lý chống ngập

Trong thời gian qua, việc chống ngập ở TPHCM được thực hiện theo quy hoạch tổng thể hệ thống thoát nước TP.HCM đến năm 2020, hay còn gọi là xử lý ngập do mưa và quy hoạch thủy lợi chống ngập úng khu vực TP.HCM, hay còn gọi xử lý ngập do triều. Đối với xử lý ngập do triều, chủ yếu xây dựng tuyến đê ngăn triều và các cống ngăn triều ở giữa sông, khi triều lên sẽ đóng cống để triều không xâm nhập vào bên trong. Trong khi đó, việc xử lý ngập do mưa được thực hiện bằng cách cải tạo, nâng cấp và thay mới hệ thống thoát nước, giúp nước thoát nhanh khi có mưa lớn.

Từ đó, trung tâm điều hành các chương trình chống ngập TP.HCM đã cho hình thành hai ban quản lý dự án khác nhau. Trong lúc ban quản lý dự án chống ngập do mưa (dự án 752) thực hiện nhiều công trình cải tạo, nâng cấp và thay mới các tuyến cống, giúp cho việc thoát nước được nhanh hơn, góp phần làm giảm ngập cho thành phố, thì cùng lúc ban quản lý dự án chống ngập do triều (dự án 1547) lên phương án xây dựng tuyến đê ngăn triều, lắp đặt các cống ngăn triều trên các con kênh, con sông.

Hiện trung tâm điều hành các chương trình chống ngập xây dựng tuyến đê ngăn triều chạy dọc theo bờ hữu và bờ tả sông Sài Gòn với tổng chiều dài 146km, dọc theo tuyến đê trên được lắp đặt 12 cống ngăn triều. Tuyến đê đoạn từ Bến Súc (Củ Chi) đến Vàm Thuật (quận 12) dài 33 km đang được thi công. Riêng cống ngăn triều kênh Nhiêu Lộc – Thị Nghè (quận Bình Thạnh) đã hoàn thành và đang chuẩn bị lên kế hoạch xây dựng tiếp các cống ngăn triều còn lại. “ Nếu không có gì thay đổi, đầu năm tới sẽ khởi công xây dựng cống ngăn triều Tân Thuận (quận 7) với vốn đầu tư dự kiến là 1.130 tỷ đồng từ nguồn vốn ODA của quỹ NEDA ( Thái Lan). Dự kiến các cống ngăn triều khác như: Phú Xuân , Sông Kinh, Bến Nghé , Rạch Đa, Vàm Thuật…cũng sẽ được khởi công xây dựng vào năm 2015”, ông Vũ Văn Bình, giám đốc ban quản lý dự án 1547 cho biết.

Tuy nhiên, điều đáng nói chính cách làm này khiến mỗi khi có triều lên và mưa xuống, nước mưa bị chặn đường thoát, gây ngập úng cho thành phố. Tiến sĩ Ngô Hoàng Văn, nguyên phó giám đốc sở giao thông vận tải TP.HCM đặt vấn đề: Các cống ngăn triều được lắp chắn ngang giữa những con sông, kênh rạch, khi triều lên thì đóng lại. Nếu không có mưa thì không ảnh hưởng gì đáng kể, nhưng nếu có mưa thì nước thoát đi đâu, khi các dòng sông vốn là nơi thoát nước mưa từ trong thành phố ra? Nói về hai cách làm để chống ngập của trung tâm điều hành chống ngập, các nhà chuyên môn cho rằng, đơn vị này chưa dung hòa được việc chống ngập do mưa và chống ngập do triều. Mỗi bên chỉ lo chống ngập phần mình mà không dung hòa được việc chống ngập cho thành phố. “Điều này cho thấy việc xử lý ngập chưa đến nơi đến chốn. Bên trong lo thay mới đường cống thoát nước, lên phương án xây dựng hồ điều tiết cả triệu đô để thoát nước mưa thì bên ngoài lại bịt đường thoát nước bằng cách cho đóng các cống ngăn triều”, ông Văn tỏ ra bức xúc.

Tiến sĩ Lê Long, giám đốc chi nhánh công ty cổ phần thiết kế tư vấn và xây dựng Hà Nội tại TP.HCM cho biết, lượng mưa ở TP.HM đổ về khu vực phía nam Sài Gòn ngày càng lớn, trong khi các vùng trũng và hồ chứa ở đây bị lấp gần hết, khiến cho nước mưa không có đường thoát, xây dựng các cống ngăn triều này chẳng khác nào bế thêm đường thoát nước. Dù thừa nhận, muốn chống ngập do triều phải làm đê ngăn triều và các cống ngăn triều, nhưng theo ông Long, đó chỉ mới giải quyết được bài toán triều lên mà không có mưa, còn nếu có mưa thì vô hình trung “ làm hại” đến việc đầu tư xây dựng các dự án thoát của thành phố. “Vì vậy phải có cách xử lý làm sao để làm cống ngăn triều mà vẫn giải quyết được việc thoát nước, nhưng hiện nay đơn vị này chưa làm được”, ông Long nói.

Hồ Quang