Xứ Đoài thi quán và câu chuyện đặc biệt về một người mê sách

Người viết quen ông Nguyễn Mạnh Hùng qua một buổi giao lưu văn chương, thơ ca. Thấy được ở anh có tình yêu lớn với văn hóa đọc cũng như nỗi niềm đau đáu về việc lưu giữu văn hóa của người xứ Đoài. Thế rồi, nhận lời mời của ông, tôi đã thăm Xứ Đoài Books trong một ngày se lạnh.

Xứ Đoài Books.

Điểm giao lưu văn hoá

Dáng người nhỏ nhắn, hoạt bát, ông Hùng niềm nở đón khách. Căn nhà 3 tầng tại một khu tập thể, trước cửa nhà chủ nhân treo mành tre, trồng trúc và bố trí các chậu lan, tạo nên một không gian giao lưu, đọc sách thú vị.

Đưa tay vén tấm mành tre lên tôi đã thấy câu đối hiện ra thể hiện sự hiếu khách của “chủ quán”: “Tháo phên trước cửa nghênh tân khách/ Lật vách sau hè tiếp cố nhân”. Đi tiếp khám phá “thi quán”, thấy đâu đâu cũng là sách, mà đều là sách quý, những sách có niên đại nhiều năm và cũng rất khó tìm mua trên thị trường.

Bắt đầu tình yêu sách từ bé và lớn dần theo thời gian, ông Nguyễn Mạnh Hùng chia sẻ: “Hồi mới vào lớp 1, do nhà ở gần hiệu sách tại ngã tư Trạm Trôi nên buổi trưa tôi thường ra hiệu sách để ngắm nhìn sách qua lớp kính, và cũng thường nhịn ăn sáng để dành tiền mua truyện tranh đọc.

Cùng với đó, tôi được sống với ông nội, một người rất thích đọc sách nhất là các tác phẩm văn chương, thơ ca nên khi nghe ông ngâm thơ tôi lại càng thích hơn. Và cứ thế tình yêu đối với sách trong tôi càng lớn dần. Lớn lên đi học, tôi thường làm thẻ thư viện tại Thư viện Hà Nội, Thư viện Quốc gia để vào ngày nghỉ cuối tuần hay những kỳ nghỉ hè tôi sẽ đến đọc sách thoả mãn đam mê của mình”.

Ông Nguyễn Mạnh Hùng - người sáng lập Xứ Đoài Books.

Khi được hỏi bắt đầu từ bao giờ lại có ý tưởng thành lập một quán thơ như thế này, ông Hùng kể: “Vì yêu sách nên tôi tiết kiệm tiền mua rất nhiều cuốn sách với thể loại khác nhau như thơ ca, văn chương, đông y, khoa học kỹ thuật, triết học phương Đông… về để đọc. Thời đó, tôi chưa có định hướng mở ra Xứ Đoài Books như bây giờ mà chỉ mua để thoả mãn đam mê của mình thôi.

Và khi bắt đầu sinh hoạt trong câu lạc bộ văn nghệ sĩ xứ Đoài, tôi được giao lưu với nhiều văn nghệ sĩ thì tinh thần yêu thơ ca, văn chương của mình được đẩy lên. Đặc biệt, khi Bảo tàng Văn học được mở cửa phục vụ vào năm 2015, tôi mới nảy ra ý tưởng mở một nơi để trưng bày sách của các thi nhân quê hương mình, lưu giữ lại để phát triển và lan toả cho mọi người biết đến một vùng đất giàu thơ văn như xứ Đoài”.

Quán thơ hiện nay có tổng cộng hơn 2.000 cuốn sách, những cuốn sách của rất nhiều các tác giả nổi tiếng, như: Quang Dũng, Tản Đà, Xuân Quỳnh,…  Để mua được những bộ sách cũ rất khó và tốn chi phí. Có những bộ ông phải tích cóp mãi mới “thỉnh” được về. Một trong số đó và bộ Tản Đà vận văn được in trước năm 1954. Ngoài ra, các hiệu sách cũ có tiếng tại Hà Nội như hiệu sách của bác Cảnh ở phố Bát Đàn, anh Dư ở phố Bà Triệu hay bác Điền phố Thụy Khuê, chị Nga phố Trần Quốc Hoàn cũng là những địa chỉ quen thuộc để ông tìm sách, nhờ mua mỗi khi cần.

Bộ sưu tập sách của nhà thơ Tản Đà.

Khi công nghệ phát triển, ông Hùng thường tìm sách, mua sách cũ và mới qua các sàn thương mại điện tử, hay những nhóm trên Facebook, Zalo...  Thậm chí, ông Hùng còn đi vận động người nhà của các tác giả. “Có những cuốn sách không quý bằng bản chép tay của các tác giả nên muốn sưu tầm được tôi phải nhờ các nhà thơ, nhà văn thế hệ trước giới thiệu đến nhà riêng của tác giả để đi vận động sự đóng góp.

Chính vì thế, tôi xác định mở quán thơ này là của cộng đồng, tôi có ý tưởng, có điều kiện kinh tế xây dựng, nhưng để có chất lượng và nguồn sách phóng phú thì phải cần đóng góp tham gia của tất cả mọi người. Và Xứ Đoài Books luôn mở cửa đón mọi người, không chỉ đến đọc sách, mà còn giao lưu về văn hóa, văn học xứ Đoài” – ông Hùng chia sẻ thêm.

Mơ về một bảo tàng

Với ông Nguyễn Mạnh Hùng, sách như người bạn tri kỷ và mỗi cuốn sách đều có ký ức, có kỷ niệm riêng. Với nhiều người, sách cũ không có giá trị thì với ông sách cũ là tài sản vô giá, bởi ngoài giá trị kiến thức nó còn mang giá trị lịch sử, mang giá trị thời đại.

Bộ sưu tập sách của nhà thơ Quang Dũng.

Có lẽ vì thế, với mong muốn lan toả được văn hoá đọc đến cộng đồng, đặc biệt các em học sinh, ông Hùng bộc bạch: “Mặc dù tôi mở quán là để phục vụ tất cả mọi đối tượng nhưng đối tượng tôi hướng đến chính vẫn là các em học sinh, sinh viên. Tôi muốn tôn vinh văn hoá đọc, lan toả văn hoá đọc để các em học sinh cũng có tình yêu sách như tôi.

Hiện nay, xã hội ngày càng phát triển, các bạn có thể đọc sách trên điện thoại, máy tính… nhưng tôi tin rằng đọc sách điện tử không thể thay thế được văn hoá đọc sách truyền thống. Vì qua đọc những cuốn sách cũ mọi người sẽ có những cảm nhận khác hoàn toàn so với đọc sách qua màn hình điện thoại, kể cả sách điện tử ra đời thì sách giấy vẫn tồn tại”.

Để lan toả những giá trị của sách và việc đọc sách, gần đây, ông Hùng có sáng kiến tổ chức những “trạm đọc” di động. “Tôi đóng những giá sách kích cỡ 80 cm x 120 cm. Mỗi giá sách lại được bày các loại sách theo chủ đề nhất định. Mục đích làm những giá sách như thế để tôi có thể cơ động di chuyển đi khắp nơi mà không tốn quá nhiều công sắp xếp lại các loại sách.

Tôi chỉ cần chở vài chuyến xe máy là có thể bố trí được một "thư viện di động" cho độc giả, và tôi sẵn sàng làm điều đó, nhất là chở sách đến các trường học để chia sẻ, giao lưu về văn học với các em học sinh”, ông Hùng chia sẻ thêm.

Xứ Đoài Books đa dạng các đầu sách để phục vụ bạn đọc miễn phí.

Thành lập Xứ Đoài Books được gần 8 năm, đã thu hút được số lượng không nhỏ người yêu văn học nghệ thuật nhưng ông Hùng vẫn mơ ước xây dựng Bảo tàng Văn học xứ Đoài để lưu giữ nhiều hơn, phục vụ tốt hơn nhu cầu ngày càng cao của công chúng.

Về điều này, ông Hùng bày tỏ: “Tôi đã chuẩn bị mặt bằng để xây dựng hai khu, gồm Xứ Đoài thơ và Xứ Đoài văn và đang chuẩn bị xin thủ tục để thành lập "Bảo tàng Văn học xứ Đoài"... Tại đây, người yêu sách có thể thưởng ngoạn các bộ sưu tập sách, tìm một cuốn thơ mà mình thích, ngắm nhìn các bộ gỗ lũa kỳ dị hay thưởng ngoạn thư pháp, tranh, ảnh đen trắng về xứ Đoài xưa”.

Có thể nói, làm bảo tàng văn học sẽ rất kỳ công, tốn kém, nhưng với ông Hùng giá trị văn học nghệ thuật của “mảnh đất trù phú” như xứ Đoài thật không có tiền nào có thể mua được. Đó là niềm tự hào của những người con xứ Đoài hôm nay, mai sau. Và với ông, một bảo tàng như thế sẽ là cách để lan tỏa nét đẹp của văn hóa xứ Đoài và tăng sức hấp dẫn cho văn hóa đọc đối với giới trẻ.

Mộc Trà