Ðạo diễn Phan Xi Nê: “Ai khen thì thích, ai chê thì... kệ”

Ðó là lý do Bếp hát, bộ phim truyền hình ca nhạc do Phan Xi Nê làm đạo diễn câu chuyện cùng với Danny Ðỗ đạo diễn MV (music video) được giới truyền thông quan tâm hơn các bộ phim truyền hình đình đám khác.

Nhiều dự án truyền hình khi chuyển sang phiên bản Việt đã bị khán giả chê rất dữ vì không hấp dẫn như phiên bản gốc. The Kitchen Musical đã tạo được tiếng tăm, sự hấp dẫn và được đề cử giải Emmy, việc chuyển nó thành Bếp hát chắc hẳn là một áp lực lớn với anh và Danny Ðỗ?

Không biết với Danny thì sao, với mình dĩ nhiên cũng có áp lực khi làm Bếp hát, nhưng không phải vì chuyện làm lại một bộ phim đã thành công, vì may mắn là The Kitchen Musical không phải là một phim truyền hình nổi tiếng ở Việt Nam. Mình nghĩ khán giả sẽ tò mò xem Bếp hát vì bản thân nó chứ không phải vì phiên bản gốc.

Một vài phim truyền hình khi chuyển sang phiên bản Việt vẫn có độ “chênh” liên quan đến khác biệt văn hoá. Với Bếp hát, đạo diễn và diễn viên có mang lại cho phim một tinh thần Việt Nam hay không?

Câu chuyện của Bếp hát mang tính toàn cầu. Nó là câu chuyện về tuổi trẻ, sự nổi loạn và tình yêu. Câu chuyện bắt đầu với sự kiện Miên, con gái ông chủ nhà hàng trở về từ nước ngoài và làm bếp phó, và cũng có lẽ như nhiều bạn trẻ khác ở Việt Nam, cô ấy muốn thay đổi mọi thứ, muốn được thử thách, nhưng cũng muốn tài năng của mình được nhìn nhận chứ không chỉ vì mình là con của ông chủ.

Khán giả cũng có thể tìm thấy sự đồng cảm với Duy, chàng bếp phó tài năng nhưng chịu nhiều thiệt thòi khi xuất thân từ một gia đình lao động, luôn yêu thương nhường nhịn cho người gái bạn thân thiết con ông chủ nhưng cũng có tham vọng được toả sáng. Những người cầu kỳ kỹ tính có lẽ sẽ dễ thông cảm với Quân, một người bếp trưởng luôn muốn chu toàn mọi việc, không thích mạo hiểm với những ý tưởng điên rồ, luôn thẳng thắn và minh bạch.

Chuyện nấu ăn, chuyện nhà hàng chỉ là cái cớ để nói về tình yêu của những con người này, về ước mơ và tham vọng của họ. Mà tình yêu thì ở Việt Nam hay ở Singapore cũng như nhau, nên sự khác biệt văn hoá không phải là vấn đề nghiêm trọng trong bộ phim.

Dĩ nhiên, khi viết lại kịch bản này, mình thêm thắt vào đó nhiều chi tiết để các nhân vật thú vị hơn, nhiều mâu thuẫn hơn để tạo kịch tính, nhưng mình không cố gắng để cho nó Việt Nam hơn, bởi thật ra, câu chuyện được kể bởi người Việt với diễn viên Việt nói tiếng Việt thì cũng đủ Việt Nam rồi.

Có điều gì thú vị và khó khăn khi anh phải làm phim với quá đông ca sĩ như vậy, đặc biệt là có những người nổi tiếng như Lam Trường, Thành Lộc, Phương Thanh?

Một trong những khó khăn lớn nhất là làm sao tìm được lịch sắp xếp cho tất cả mọi người - từ anh Thành Lộc đến Lam Trường, Phương Thanh, từ Trà My Idol, Yaya Trương Nhi đến Tú Vi, Văn Anh, Lân Nhã, Will (365)… tổng cộng 13 - 14 người cùng có mặt, cùng tập trung để diễn. Ðã vậy, mỗi người một tính, ai cũng có cái tôi, mình phải làm sao cho mọi người cảm thấy vui vẻ và được chú ý.

May mắn là đoàn phim ai cũng rất dễ thương và xem nhau như một gia đình. Nếu bạn đến phim trường trong những ngày quay, bạn sẽ rất thương diễn viên khi họ tranh thủ nằm ngủ vất vưởng chờ thiết kế ánh sáng chuẩn bị, nhưng khi tỉnh dậy lại tươi tắn tập trung làm việc. 

Nhiều người cho rằng ca sĩ đóng phim thì không hay. Mình nghĩ cũng tuỳ, nếu vai diễn phù hợp thì họ sẽ tạo được cái thần của nhân vật. Mình là người chủ trương thà diễn không xuất sắc nhưng tự nhiên còn hơn diễn một cách kỹ thuật mà thiếu cảm xúc.

Bộ đôi Tú Vi và Lê Văn Anh. Văn Anh là một diễn viên mình thích từ hồi xem Hàn Mạc Tử. Bao nhiêu năm chẳng thấy Văn Anh đâu cả, rồi hai năm trước mình viết kịch bản phim Tấm Cám và đi tìm diễn viên nam chính, bỗng nghĩ tới Văn Anh, rồi đi tìm, rồi gặp được. Dự án phim thì không thành, nhưng mình giữ liên lạc với Văn Anh và rất mong có cơ hội hợp tác. Bếp hát đến bất ngờ và mình quyết định chọn Văn Anh cho vai Duy, vì mình thấy ở Văn Anh có sự trong sáng tươi mới cần cho vai diễn này.

Tú Vi thì có được sự trong sáng kỳ lạ. Mình từng gặp Tú Vi khoảng ba năm trước và không có chút ấn tượng nào cả. Thế nhưng, khi Vi vào vai Miên, Vi có cái sự ngổ ngáo cứng đầu rất đáng yêu, mà thật sự càng xem phim càng yêu cô này.

Nhờ hai bạn Tú Vi và Văn Anh này khi quay phim yêu nhau, rồi cũng có giận hờn nhau, mà sự ăn ý của họ, trong những khoảnh khắc lãng mạn, kể cả những lúc lẫy hờn nhau trên màn ảnh, khiến cho người xem sẽ tin họ yêu nhau thật, và mong cho hai người đến với nhau. Làm phim mà khiến cho người xem muốn đôi diễn viên chính yêu nhau nhiều khi cũng không đơn giản.

Trả lời phỏng vấn của Thể thao văn hoá, anh từng nói rằng, trong sự so sánh với phim chiếu rạp thì “truyền hình có làm tốt đến mấy vẫn chỉ thu về chừng đó tiền, vì thế người ta sẽ không thấy được lý do tại sao phải làm tốt hơn. Còn phim điện ảnh nếu làm không hay thì sẽ lỗ sặc máu”. Vậy thì với Bếp hát, anh có lý do nào để làm tốt bộ phim truyền hình này?

Mình luôn quan niệm không làm thì thôi, đã làm thì phải làm sao để có thể tự hào với tác phẩm của mình. BHD là một nhà sản xuất rất mạo hiểm. Với dự án Bếp hát, họ không chỉ mạo hiểm khi lần đầu dám làm phim truyền hình kiểu theo từng mùa, mỗi tuần chiếu một tập, mỗi mùa chừng mười mấy tập, khán giả thích thì làm tiếp, mà họ còn mạo hiểm khi mạnh dạn đầu tư cho thể loại musical với một dàn diễn viên ngôi sao.

Nhưng mạo hiểm nhất có lẽ là việc họ chọn hai đạo diễn chưa từng làm phim và giao trọng trách lèo lái bộ phim này. Nhà sản xuất đã chịu chơi đến vậy, thì mình phải chịu chơi cùng thôi chứ sao!

Các diễn viên trong phim Bếp hát. Ảnh: Lê Kiên

Trở về sau khi học điện ảnh tại đại học Nam California (USC, Mỹ) theo học bổng của quỹ Ford, anh đã làm phim ngắn, làm đạo diễn hậu trường, phó đạo diễn, rồi dự án YxineFF, nay là một bộ phim truyền hình. Nhưng những người quan tâm đến anh vẫn chờ đợi một dự án phim chiếu rạp. Cách đây mấy năm đã nghe đến một kịch bản từ tác phẩm của Ðoàn Minh Phượng, do BHD sản xuất, đến nay thì mọi sự tiến triển đến đâu?

Làm phim chiếu rạp phức tạp hơn nhiều vì kinh phí tốn kém hơn, đầu ra khó khăn hơn, thị trường khó đoán hơn. Các hãng phim cũng e ngại làm việc với các đạo diễn đầu tay nữa. Mình còn bị cái tật loay hoay, lúc thì muốn làm phim thị trường, lúc nhận ra mình chỉ muốn làm phim mình thích, mà cái mình thích thị trường lại không  thích! Ví dụ như Mưa ở kiếp sau chuyển thể từ truyện của chị Ðoàn Minh Phượng chẳng hạn, hầu hết các hãng phim đều lắc đầu bảo kén khách. Cứ loay hoay hoài nên chẳng đi tới đâu.

Việc theo học điện ảnh tại Mỹ, với anh có ý nghĩa như thế nào? Theo anh, muốn làm phim chuyên nghiệp có nhất thiết phải ra nước ngoài học hay không?

Nó cho mình một cơ hội được sống ở một môi trường khác, một lối sống khác, một nền văn hoá khác. Nói chung, không chỉ vấn đề là học điện ảnh, mình nghĩ, đi học ở Mỹ cho mình cơ hội mở rộng đầu óc và tầm nhìn. Ði học nước ngoài có cái hay là mình học được thêm những cách làm phim khác, từ đó mình chọn ra cách nào tốt nhất, phù hợp với môi trường mình đang làm việc, để tạo ra sản phẩm tốt nhất, hiệu quả nhất.

Thế nhưng, học ở Việt Nam có cái hay khác là bạn sẽ có bạn bè. Làm phim, một trong những yếu tốt quan trọng là êkip, và học ở trường điện ảnh ở Việt Nam cho phép các bạn trẻ có cơ hội xây dựng một êkip có cùng trình độ và hiểu nhau.

Giờ thì chăm chỉ viết kịch bản, viết xong rồi tính. Mấy dự án trước nói xong không làm được nên thôi kỳ này làm xong hẵng nói!

Ðạo diễn phim Việt Nam (trong nước và Việt kiều) nào hiện nay mà anh cảm thấy khâm phục về cách làm phim, cách truyền tải câu chuyện đến khán giả một cách thú vị nhất?

Thật sự khâm phục thì không biết có ai, nhưng mỗi người mình học một chút. Mình học được từ Nguyễn Quang Dũng cái sự duyên dáng nhưng ẩn sau cái cười là câu chuyện trăn trở về xã hội; học được ở Vũ Ngọc Ðãng sự sôi nổi, trẻ trung, lãng mạn gần với khán giả trẻ; học được ở Charlie Nguyễn cái duyên hài mà có lẽ không đạo diễn Việt Nam đương đại nào qua được; học ở Hàm Trần cách giữ nhịp và tiết tấu của phim; học ở Phan Ðăng Di sự táo bạo và đi tới cùng của cảm xúc; học ở anh Trần Anh Hùng một lối kể chuyện khác, trong đó câu chuyện chỉ là thứ yếu, cảm giác mới là quan trọng...

Thỉnh thoảng anh hay lên mạng xã hội để “ý kiến” về cách viết báo, đặc biệt là báo mạng. Anh có e ngại khi phim mình trình chiếu sẽ bị "trả đũa"?

Hồi xưa thì cũng có giai đoạn mình sợ, nhưng giờ thì không. Mình có ý kiến với người ta nhiều rồi thì cũng phải cho người ta cơ hội ý kiến lại chứ! Vả lại, mình nghĩ rằng phim làm xong là xong, ai khen thì mình thích, ai chê thì mình kệ, ai đóng góp ý kiến thì mình lắng nghe, thế thôi. Mình cũng quen bị "ném đá" rồi, phim nào mình tham gia, từ Cưới ngay kẻo lỡ, Mỹ nhân kế đến Thần tượng, mình cũng tự hỏi "nếu mình là đạo diễn thì sao?" Riết rồi quen, thấy bị "ném đá" cũng vui, có chuyện để tranh cãi!

Trâm Anh thực hiện