Ma trận thực phẩm độc hại: lối thoát ở đâu?

Bà Trương Thị Kim Châu (Chi cục phó Chi cục Thú y TP.HCM):

Chọn mua sản phẩm ở các quày sạp chính thức

Thường heo để bày bán ở nhiệt độ ngoài trời kéo dài dễ bị biến chất, hư hỏng, người bán thường sử dụng hàn the borax để ướp vào bề mặt thịt. Thịt tươi là thịt có bề mặt khô sạch, mặt cắt mịn, màu tươi sáng, độ đàn hồi tốt. Hiện nay, việc tăng tỉ lệ nạc trên quày thịt bằng cách sử dụng thuốc tăng trọng (chứ không phải từ công tác giống), trên thực tế khó phân biệt quày thịt có sử dụng thuốc tăng trọng. 

Người tiêu dùng không nên chọn thịt heo mà miếng thịt có lớp mỡ rất mỏng, thịt sát da; và nên mua ở các quày sạp vệ sinh, tin cậy.

Người tiêu dùng nên chọn mua sản phẩm ở các quày sạp chính thức, có kiểm tra của cơ quan thú y; không nên chọn thịt có lớp mở dưới da quá mỏng (thịt sát da). Thịt đã được kiểm soát của cơ quan thú y và bán ở siêu thị, quày sạp đạt vệ sinh thì có thể yên tâm.

Hiện nay Chi cục Thú y đang triển khai ký kết hợp tác với các tỉnh để phối hợp và hỗ trợ việc kiểm tra từ gốc, ngoài ra cũng tăng cường khâu tuyên truyền để giúp người tiêu dùng chọn sản phẩm an toàn, tăng cường kiểm tra từ khâu chăn nuôi, giết mổ, kinh doanh.

TS.BS Hoàng Kim Thanh(Giám đốc Trung tâm Giáo dục Dinh dưỡng - Viện Dinh dưỡng Quốc gia):

Một số cách phân biệt thực phẩm tươi và ôi hư

Để phân biệt thực phẩm còn tươi, nguyên chất và thực phẩm ôi hư đã qua gia cố người tiêu dung nên vận dụng đầy đủ cac giác quan về thị giác, xúc giác và khướu giác.

Thực phẩm ôi hư nhìn trực quan qua màu sắc, mùi vị, độ chắc của thực phẩm... rất dễ nhận ra. Ranh giới giữa thực phẩm đã ôi hư đã qua tác động khó nhận biết hơn vì thế để chọn được phẩm đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, người tiêu dùng nên nên đi chợ vào buổi sáng, chọn thực phẩm còn tươi sống.

Nên biết nguồn gốc, thực phẩm còn trong tình trạng nguyên khối với thịt, đồ thủy sản bắt buộc phải tươi sống.

Một lưu ý quan trọng nữa là cần phải biết rõ về người trực tiếp cung cấp sản phẩm – gắn trách nhiệm của người bán với sản phấm. Đặc biệt ưu tiên mua thực phẩm ở những cửa hàng có giấy phép kiểm nghiệm thực phẩm của chi cục Kiểm nghiệm vệ sinh an toàn thực phẩm.

Ngoài cảm quan, nhìn tổng quát chung, nếu nhìn ngoài thì vẫn tươi ngon do đó sau cảm quan nhìn người nội trợ nên tiếp xúc với sản phẩm. Vị qua cảm giác của bàn tay, thịt cá tươi ngon là phải có độ dẻo dính, mềm vừa phải, không có nhớt dinh.

Về mặt khướu giác: Đây là động tác ngửi rất quan trọng, đặc biệt khi mua những thực phẩm đã được chế biến sẵn. Thực phẩm sống đã dùng chất bảo quản, nếu nhìn màu sắc thì cảm tưởng vẫn còn tươi nhưng khi ngửi sẽ không còn mùi thơm đặc trưng hoặc đã mùi lạ khác.

Thực phẩm đã chế biên sẵn nếu đã bị biến chất khi ngửi cũng không còn mùi thơm đặc trưng. Đó là những kinh nghiệm khái quát, còn để về chất lượng thực phẩm thì phải qua những biện pháp xét nghiệm chuyên môn.

Về nguyên tắc, khi chọn mua thực phẩm, người tiêu dùng cố gắng chọn lựa những sảm phẩm mang màu sắc tự nhiên.Theo đó, màu sắc tự nhiên thường không sặc sỡ, bắt mắt, gam màu vừa phải, không quá đậm, không quá gắt và không có độ đồng đều, trơn láng như phẩm màu hóa học.

Phẩm màu hóa học hay còn gọi là phẩm màu công nghiệp thường được dùng để nhuộm thực phẩm trong kinh doanh vì giá rẻ và có những đặc điểm ngược lại với phẩm màu tự nhiên vừa nêu trên. Khi có nghi ngờ về thực phẩm có sử dụng màu hóa học không được phép, bạn có thể sử dụng test nhanh tại các chi cục Vệ sinh an toàn thực phẩm thuộc Trung tâm y tế dự phòng của các tỉnh và thành phố. Hiện nay, các cơ sở sản  xuất vì lợi nhuận muốn che mắt người tiêu dùng  nên đã sử dụng một phần nhỏ màu tự nhiên trộn với màu hóa học. Người tiêu dùng nên tỉnh táo để lựa chọn sản phẩm.

TS.BS Trần Phủ Mạnh Siêu (Nguyên giám đốc trung tâm y tế dự phòng TP.HCM):

Các thức ăn có nguy cơ gây ngộ độc

Hầu hết các thức ăn như bánh mứt, kẹo, các món mặn như thịt kho, bánh chưng, salad và các món ăn chế biến khác đều ẩn chứa nguy cơ ngộ độc thực phẩm nếu chúng được chế biến và bảo quản không đúng cách.

Các món bánh mứt: nếu là hàng không rõ xuất xứ, nguồn gốc thường chứa các chất bảo quản, chất tạo ngọt, chất làm tăng độ dai, giòn, chất tạo màu độc hại, chưa kể các chất phụ gia trong quá trình đóng gói và trong vật liệu bao bì ngấm vào thực phẩm gây ngộ độc.

Các món ăn từ thịt, chế biến sẵn: như lạp xưởng, thịt hun khói chứa nhiều chất hữu cơ gốc nitrate gây ung thư. Các thức ăn từ đồ hộp nếu quá hạn sử dụng sẽ bị nhiễm vi khuẩn Clostridium botulinum tiết ra độc tố gây liệt thần kinh cơ.

Các món ăn được nấu nướng tại nhà hay ở quán ăn: nếu chế biến không hợp vệ sinh hoặc chế biến xong mà bảo quản không đúng cách trong thời tiết nóng bức sẽ gây ngộ độc do nhiễm khuẩn.

Có nhiều loại vi sinh vật nhiễm vào thức ăn tạo ra nhiều loại độc tố gây ngộ độc như: Samonella spp, phẩy khuẩn tả Vibrio cholerae, tụ cầu vàng Staphylococcus aureus, Escherichia coli, Shigella spp, Clostridium perfrigens, vi nấm Aspergillus  flavus và Aspergillus  parasiticus gây mốc trên ngô, đậu và lạc, sản sinh ra độc tố aflatoxin gây ung thư gan. 

• Các món rau xà lách trộn, gỏi trộn sử dụng nguyên liệu là rau sống thường chứa mầm bệnh như: amip (Entamoeba histolytica) gây bệnh lỵ amip, Esherichia coli gây bệnh tiêu chảy. Ngoài ra nếu rau còn dư lượng thuốc trừ sâu lớn sẽ gây ngộ độc thuốc trừ sâu…