Tôi đi tìm mình

Ảnh: internet

Những câu hỏi…

Tại sao con người sinh ra? Tại sao con người chết? Tại sao mỗi ngày con người đi làm cực khổ mua thức ăn tươi, mới, thức uống đầy đủ cho vô cái thân mà nó vẫn già, vẫn bệnh, vẫn hoại và biến mất trên cuộc đời này? Mình ở đâu tới trong cái giọt nhỏ xíu trong thân của hai người mà sau đó khi ra đời mình gọi bằng Ba bằng Mẹ? Mình tình cờ tới hay vì nguyên nhân nào khác mà mình hoàn toàn mù mờ không biết? Vì sao cùng một ba mẹ sinh ra mà người này xấu người kia đẹp, người này ngu người kia khôn, người này yếu ớt người kia mạnh khỏe?

Mình là ai mà không biết được chừng nào mình cảm, chừng nào đau gan, đau phổi, đau lưng, đau đầu, đau mắt... Sống bao lâu, chừng nào chết, chết vì cái gì?... Mình là ai mà người "đẻ" ra mình, cho mình có cái thân này, nhưng mình không tự tử chết vì hai người này, mà lại có thể tự tử chết vì một người lạ mới gặp với tình cảm tha thiết thâm sâu, đôi lúc với người nào đó chúng ta nghe câu nói "Tôi mà không lấy được anh đó, hoặc cô đó là tôi tự tử tôi chết" … Mình là ai? Có thật trước mắt, rõ dạng nhìn, thấy, vậy mà chỉ một lát sau nghe nói đã chết rồi? Hôm nay còn gặp, ngày mai cáo phó, điếu tang… Còn không biết bao nhiêu câu hỏi khác.

Cái vòng lẩn quẩn này chẳng lẽ không làm cho con người đáng suy nghĩ hay sao! Rồi lại tiếp tục muốn biết hơn nữa. Tôi tự hỏi và tự đi tìm câu trả lời trong triết học Ðông Tây, đọc thánh kinh, đọc kinh, luật, luận của đạo Phật … Ðọc cả những người chẳng có chút tên tuổi nào lưu lại trong lịch sử triết học hay văn học thế giới. Nói như Lâm Ngữ Ðường: "... Kiếm được một viên ngọc nhỏ trong một thùng rác thú hơn là ngắm một viên ngọc lớn bày ở cửa hàng bán đồ châu báu!".  Tôi hỏi và đi tìm cho tôi câu trả lời, đọc sách nghiền ngẫm nhưng không tin hoàn toàn vào những gì mình đọc.

"Bình thường tâm thị đạo"

Có thể xuất phát từ bản chất nghệ sĩ nên tôi nhớ nhiều những tác phẩm đẹp của Bạch Cư Dị, Tô Ðông Pa, một ở thế kỷ thứ 8, một ở thế kỷ 11. Rồi Viên Trung Long, Kim Thánh Thán... Tây có Maiakovski, Lamartine, Hemingway, ta có Nam Cao... Tôi đọc và tôi đi tìm mình.

Tôi đã, đang và vẫn đọc, vẫn học, tìm hiểu, tin tưởng và sống trong đời. Hàng ngày vẫn đi vẫn té ngã, vẫn cùng mình cùng người băng bó vết thương, và đi và lại ngã. Nhưng cái đi, cái ngã đã không còn làm tôi hốt hoảng, bàng hoàng, sợ hãi, bấn loạn... như những tháng ngày chưa gặp giáo lý. Có lẽ nhờ tôi đã có chút nào thông hiểu quy luật của trời đất, hiểu bản chất của cuộc sống. Như lời chư Phật, chư Tổ, chư Thiện trí thức xưa cũng như nay: sống là sẽ chết, phúc xong thì họa tới và ngược lại; tối sáng, thương ghét, vinh nhục, mạnh yếu, được thua là thật trong một giai đoạn; nhưng là huyễn với cả dòng sống của nhân loại, của vũ trụ, của đời người.

Vì lẽ đó tôi không còn bận tâm quá đáng với cái "thật" không lâu bền. Tôi xây dựng cái sự thật cho tôi trú ngụ, đó là cái mà người xưa vẫn hàng ngày nhắc nhở chúng ta: "Bình thường tâm thị đạo". Trời nắng đem quần áo ra phơi, trời mưa lấy đem vô; trời bão kiếm chỗ trú ẩn, hết bão, cùng với mọi người dẹp cây ngã đổ, giúp mọi người dựng lại lều và tiếp tục sống. Giữ sao cho ý nghĩ bên trong và hành động bên ngoài cũng giống nhau, ăn khớp với nhau. Thả con trâu trên đồng, buông sợi dây, nằm trên cỏ, ngửa mặt hôn gió trời. Khát hứng sương, đói nhai lá cỏ...

Muốn sống một cách hữu ích cần luôn luôn quan tâm đến cuộc sống đương thời, quan sát, sửa đổi bổ sung, so sánh cái hôm qua, hôm nay để tự mình biết cần phải hành động như thế nào để ngày mai của mình là thành quả chứ không phải là hậu quả.

TS.NSND Bạch Tuyết