Ung thư tuyến giáp: biết sớm, trị đúng, dễ lành

07:06 | Thứ tư, 05/04/2017 0

Giống hình cái áo giáp nên có tên là tuyến giáp trạng (gọi tắt là tuyến giáp), âm thầm nằm phía trước cổ, liền dưới trái cổ, có hai thùy giống như con bướm có hai cánh. Bình thường không thấy được, chỉ hiện ra khi thành bướu cổ.

Tuyến giáp cần chất iốt từ nước uống hoặc thức ăn để làm ra các hormon giúp cho cơ thể hoạt động. Tuyến nội tiết này nhả ra các hormon T3, T4 đi thẳng vào dòng máu, làm tăng hoạt động mọi tế bào, giữ nhịp sản xuất năng lượng từ những dự trữ của cơ thể, điều hòa chức năng chuyển hóa một cách nhẹ nhàng. Bướm như rất thảnh thơi làm phần việc kỳ diệu của mình: đốt lên ngọn lửa sưởi ấm các tế bào.

Phình giáp (bướu cổ)

Ung thư mọc từ các tế bào tuyến giáp. Bệnh xảy ra ở phụ nữ tuổi từ 18 đến khoảng 50, có thể ở tuổi nhỏ hơn.

Dật dờ cánh bướm

Con bướm chập choạng, đôi cánh run rẩy, bao nhiêu rối rắm.

Cường giáp do tuyến tiết ra quá nhiều hormon thì năng lượng cơ thể tiêu phí quá nhịp sinh hoạt của cả cơ thể rộn ràng, tim nhanh thình thịch, giấc ngủ trăn trở, nóng nảy bứt rứt, bụng đói cồn cào, xuống cân phát hoảng.

Suy giáp là do không đủ hormon giáp. Có triệu chứng của sự chậm rồ máy chuyển hóa. Người như hết hơi, thường uể oải mà lại lên cân.

Chọc hút tế bào (FNA)

Viêm giáp. Có thể thấy triệu chứng đau và sốt, thường khi là hậu quả của cường giáp hoặc suy giáp lâu dài.

Phình giáp. Con bướm nhỏ nép sau da cổ mà có lúc phình to như trái quýt trước cổ. Phình giáp hạt đáng lưu tâm. Đáng cảnh giác: một hạt giáp đơn độc im lìm lại có thể là ung thư.

Một hạt hay nhiều hạt chạy lên chạy xuống theo nhịp nuốt, bướu giáp đa hạt phần lớn lành tính.

Làm sao biết bệnh ung thư giáp?

Lúc ban đầu ung thư rất im lìm, trúng dịp bác sĩ rà máy siêu âm vùng cổ mới thấy một hột nhỏ khoảng vài mm trong tuyến giáp, rồi dùng cây kim thật nhỏ chích hút tế bào biết được lành ác.

Rồi sau mới lộ ra: Một hột nhỏ rờ được dưới da, chạy lên chạy xuống khi nuốt nước miếng. Đây là triệu chứng sớm thường gặp nhất. Trễ nữa thì giọng nói thay đổi, khàn tiếng ngày càng nhiều. Nhiều hơn thì thấy nuốt khó, đau ở cổ và họng, thêm vài cục hạch ở cổ bên.

Siêu âm cổ

Bác sĩ khám tìm một hoặc vài hột ở trước cổ và vài cục hạch ở cổ bên. Siêu âm rà vùng cổ để xác định tính chất của hột giáp và các hạch cổ. Nhờ siêu âm hướng dẫn, bác sĩ dùng kim nhỏ chọc vào bướu hút lấy tế bào (gọi tắt là FNA) để xác định ung thư. Bác sĩ cho xét nghiệm máu, đặc biệt lưu ý các chất T3, T4 và TSH.

Đây là loại ung thư dễ trị khỏi

Các loại ung thư quyết định cách điều trị. Ung thư tuyến giáp dạng nhú (Carcinôm nhú) thường gặp nhất, chiếm đến 80% các ung thư. Ung thư giáp dạng nang (Carcinôm nang) chiếm khoảng 15%. Dạng nhú và dạng nang gộp lại gọi là ung thư biệt hóa, chiếm 90 - 95%. Nữ có gấp 3 - 4 lần nam giới. Phần lớn gặp ở người từ 45 tuổi trở xuống. Ít ai biết đây là loại ung thư dễ trị. Dĩ nhiên phải được điều trị đúng cách. Chỉ vài loại rất hiếm gặp (khoảng 5%) gồm ung thư giáp dạng tủy, có thể di truyền và ung thư giáp không biệt hóa, ác tính cao rất khó trị.

Mổ là phương pháp điều trị tốt nhất: cắt trọn hoặc gần trọn tuyến giáp. Bác sĩ mổ lưu ý bảo vệ thần kinh nói (thần kinh thanh quản) và các tuyến cận giáp nằm sau tuyến giáp. Bác sĩ cũng lấy các hạch lymphô ở bên cổ để thử ung thư có xâm nhiễm không. Đường mổ cổ thấp theo nếp da để sẹo tốt.

Mổ rồi có bị câm không? Nghe mổ bướu cổ, nhiều người sợ bị câm. Đúng là có dây thần kinh điều động cơ quan nói (thanh quản), mỗi bên một dây đi cận kề cánh bướm. Bác sĩ tay nghề đàng hoàng thì biết lưu ý sợi chỉ mong manh này. Còn lo chuyện khác nữa. Ôm sát phía sau tuyến giáp là 4 tuyến cận giáp. Các nhí này điều hòa lượng canxi trong máu. Nếu cả 4 tuyến nhí này bị lấy đi thì sau mổ người bệnh bị chứng thiếu canxi.

Liệu pháp hormon. Sau mổ bác sĩ sẽ cho người bệnh dùng thuốc levothyroxin (hormon giáp). Viên thuốc có hai mục đích, trước hết bù lại lượng hormon giáp, đồng thời đè nén sự sản xuất hormon TSH từ tuyến yên, vì lượng TSH cao có thể kích hoạt các tế bào ung thư còn sót lại. Cứ vài tháng bác sĩ cho xét nghiệm các hormon, cho đến khi tìm ra liều lượng thích hợp.

Sau mổ, người bệnh băn khoăn có cần uống iốt phóng xạ I131 không. Bác sĩ sẽ cân nhắc việc dùng đồng vị phóng xạ. Các tế bào giáp hấp thụ I131 phát tia phóng xạ giết chết các tế bào lành còn sót, đồng thời giết các tế bào ung thư còn rơi rớt. Cho uống I131 viên bọc hoặc dạng lỏng. Iốt phóng xạ được đi tiểu ra trong vài ngày đầu. Bác sĩ dặn dò cách tránh hại cho người chung quanh như tạm tránh tiếp xúc với người khác, nhất là trẻ em và phụ nữ mang thai. Iốt phóng xạ còn giúp điều trị hiệu quả ung thư tái phát hoặc lan tràn trong cơ thể.

Xạ trị ngoài được dùng điều trị ung thư di căn xương và ung thư giáp loại không biệt hóa. Hóa trị chỉ được dùng khi các phương pháp khác không hiệu quả.

Không ỷ y. Dù đã được điều trị đúng cách, ung thư có thể tái phát nhiều năm sau, dưới dạng các hạch cổ, các cục nhỏ ở nơi mô giáp còn sót hoặc di căn ở phổi hoặc xương. Phải tái khám theo lời dặn của bác sĩ.

Có thể phòng ngừa. Không biết rõ nguyên nhân nên không có cách phòng ngừa. Nhân vụ rò rỉ phóng xạ các lò hạt nhân Fukushima ở Nhật khiến nhiều người lo sợ. Ở Mỹ, Philipines, Hàn Quốc người ta uống iốt (potassium iodide) để tránh iốt phóng xạ không vào tuyến giáp.

Dặn dò

Nên chú ý một hột nằm ở trước cổ chạy lên chạy xuống khi nói hoặc nuốt, khàn tiếng hoặc nuốt khó, thở thấy vương vướng, hạch ở dọc hai bên cổ, đau nhẹ trong họng. Bác sĩ xem và làm siêu âm thì nói là bướu giáp dạng đa nhân hay đa hạt. Có khi chỉ thấy rõ một hột thì gọi là bướu giáp đơn nhân hoặc đơn hạt. Cần để bác sĩ xem kỹ hơn. Thường thì bác sĩ rà siêu âm rất kỹ vùng trước cổ và hai bên cổ. Nếu bướu đa hạt, bác sĩ thấy hột nào khả nghi thì giải thích rõ và đề nghị thử tế bào. Bướu đơn hạt là chỉ có một hột đơn độc thì càng đáng lưu tâm hơn, bác sĩ khuyên thử tế bào bằng FNA. Dựa vào đó thầy thuốc có lời khuyên về điều trị. Đối với bướu giáp dạng đa hạt thì nguy cơ ung thư chỉ khoảng 5%, còn dạng đơn hạt thì nguy cơ cao hơn từ 10% - 15%.

Có nhiều người, nhất là các cô còn trẻ, người bình thường khỏe mạnh mà đi khám bệnh mới biết bị ung thư tuyến giáp. Đừng quá lo sợ rằng bướu cổ nào cũng là ung thư, nhưng cũng không được ỷ y mình chỉ bị bướu cổ, chắc không sao đâu!

Vả lại, ung thư tuyến giáp biết sớm trị tốt mà.

GS-BS. Nguyễn Chấn Hùng

Cùng tác giả:

>>Virút HPV và cuộc phiêu lưu kỳ thú

>> Ông già Bến Ngự bên bờ sông Hương

>> Nhạc trời trong ta

>> Không để cung đàn lỗi nhịp

>> Làn da, ánh nắng và nỗi lo ung thư

>> Thương yêu Biển Mẹ

>> Olympic Rio, cuộc thách đấu Muỗi - Người

>> Sông Tiền, dấu xưa in bóng

>> Dòng sông Nga trên đất Mỹ