Google bị phạt hơn 3 tỉ USD tại châu Âu vì độc quyền quảng cáo

Khoản tiền phạt này là hình phạt thứ tư mà Google phải đối mặt trong cuộc chiến kéo dài một thập kỷ với các cơ quan quản lý cạnh tranh của EU. Vụ việc diễn ra sau căng thẳng thương mại leo thang giữa các cường quốc toàn cầu và mối đe dọa trả đũa của Mỹ đối với việc EU giám sát các công ty công nghệ Mỹ.

Trước đây, Google từng bị phía UE phạt 4,3 tỷ Euro (năm 2018), 2,42 tỷ Euro (năm 2017) và 1,49 tỷ Euro (năm 2019).

Google cung cấp nền tảng quảng cáo kỹ thuật số thống trị thế giới. Ảnh: Reuters 

Trong một bài đăng trên Truth Social, Tổng thống Donald Trump cho biết hành động này là "bất công" và "phân biệt đối xử", và sau đó ông nói với các phóng viên rằng sẽ trực tiếp trao đổi vấn đề này với EU.

Quyết định được đưa ra sau nhiều tháng chờ đợi, giữa lúc quan hệ thương mại – chính trị giữa châu Âu và Mỹ có nhiều căng thẳng.

Trước đó, Tổng thống Trump từng đe dọa áp thuế và hạn chế xuất khẩu nếu các nước hoặc tổ chức quốc tế can thiệp sâu vào ngành công nghệ Mỹ. Dù không nhắc đích danh EU, lời cảnh báo này được xem như tín hiệu rõ ràng, khiến thông báo xử phạt Google bị trì hoãn vài ngày.

Trong thông cáo công bố hôm 5.9, EC cho rằng Google tận dụng hệ sinh thái quảng cáo khép kín của mình để triệt tiêu cạnh tranh và gây thiệt hại cho thị trường. “Google đã lạm dụng quyền lực thị trường của mình kể từ năm 2014 cho đến nay”, theo Ủy ban Giám sát của Liên minh châu Âu.

Cơ quan này đã yêu cầu Google chấm dứt các hành vi tự ưu tiên và thực hiện các biện pháp để chấm dứt xung đột lợi ích vốn có. Công ty có 60 ngày để thông báo cho Ủy ban về kế hoạch tuân thủ lệnh này, và thêm 30 ngày nữa để thực hiện.

Google hiện phải đưa ra một biện pháp khắc phục nghiêm túc để giải quyết xung đột lợi ích của mình, và nếu không làm như vậy "gã khổng lồ" công nghệ này sẽ gánh chịu các biện pháp khắc phục mạnh mẽ.

Đại diện EC giải thích thêm rằng thị trường kỹ thuật số tồn tại để phục vụ mọi người và phải dựa trên niềm tin và sự công bằng. Và khi thị trường thất bại, các tổ chức công phải hành động để ngăn chặn những người chơi thống trị lạm dụng quyền lực của họ.

Bà Lee-Anne Mulholland, Phó Chủ tịch phụ trách pháp lý của Google, tuyên bố sẽ kháng cáo và gọi phán quyết là “sai lầm, vô lý”, đồng thời cảnh báo phán quyết có thể gây khó khăn cho hàng nghìn doanh nghiệp châu Âu đang sống dựa vào công cụ quảng cáo trực tuyến.

Trong khi Google có kế hoạch kháng cáo, EC đã cảnh báo về các biện pháp khắc phục mạnh mẽ hơn, trong đó có cả việc thoái vốn, nếu công ty không giải quyết được các xung đột lợi ích. Nhiều quan chức trong liên minh châu Âu vẫn mong chờ phía EC mạnh tay hơn trong việc yêu cầu Google phải tách công ty, và thoái vốn để giảm thế độc quyền, thay vì chỉ phạt tiền.

Vụ việc này nhấn mạnh sự bất đồng ngày càng gia tăng giữa hai bờ Đại Tây Dương về quy định thị trường kỹ thuật số và nỗ lực của EU nhằm kiềm chế các nền tảng thống trị.

Ủy ban cho biết Google đã ưu tiên các dịch vụ công nghệ hiển thị trực tuyến của riêng mình, củng cố vai trò trung tâm của sàn giao dịch quảng cáo AdX trong chuỗi cung ứng công nghệ quảng cáo và cho phép Google tính phí cao cho dịch vụ của mình, gây bất lợi cho các đối thủ cạnh tranh và các nhà xuất bản trực tuyến.

Hình mô phỏng từ Cuộc điều tra của Ủy ban châu Âu. Google đang thống trị: (1) trên thị trường máy chủ quảng cáo dành cho nhà xuất bản với dịch vụ “DFP”; và (2) trên thị trường công cụ mua quảng cáo theo chương trình cho web mở với các dịch vụ “Google Ads” và “DV360”. Cả hai thị trường này đều nằm trong Khu vực Kinh tế châu Âu.

Doanh thu quảng cáo năm 2024 của Google đạt 264,6 tỷ đô la, bao gồm từ các dịch vụ tìm kiếm, Gmail, Google Play, Google Maps, YouTube, Google Ad Manager, AdMob và AdSense. Mức này chiếm 75,6% tổng doanh thu của tập đoàn. 

Google không cung cấp số liệu doanh thu cho mảng kinh doanh công nghệ quảng cáo (adtech) của mình, vốn liên quan đến quảng cáo trên các trang web khác chứ không phải quảng cáo tìm kiếm.

Về phía Google, đây đã là lần thứ ba trong vòng một tuần phải đối mặt với các vấn đề pháp lý và nguy cơ phải đóng phạt cao. Tại Mỹ, một tòa án tại San Francisco mới buộc hãng bồi thường hơn 425 triệu USD cho gần 100 triệu người dùng vì vi phạm quyền riêng tư. Tại Pháp, cơ quan bảo vệ dữ liệu Cnil cũng quyết định xử phạt 325 triệu euro vì các vi phạm liên quan đến cookie và quảng cáo.

Án phạt mới của EU cho thấy khối này ngày càng cứng rắn trong việc kiểm soát các tập đoàn công nghệ Mỹ, điều mà phía chính quyền ông Trump phản đối mạnh mẽ. Với bộ luật kỹ thuật số thuộc hàng nghiêm ngặt nhất thế giới, EU có khả năng còn tiếp tục dùng công cụ này gia tăng sức ép lên các tập đoàn công nghệ của Mỹ như Google, Apple, Amazon hay Meta trong những năm tới.

Lan Chi (lược dịch từ European Commission, Reuters)