“Hà Nội 1987” – ký ức Đổi mới qua ống kính Jean-Charles Sarrazin

Sau gần bốn mươi năm, thành phố đã thay đổi không ngừng, nhưng những bức ảnh trong Hà Nội 1987 vẫn lưu giữ trọn vẹn ký ức về một giai đoạn nhiều bộn bề, cũng đầy hy vọng. Qua ống kính của một người Pháp trẻ tuổi, Hà Nội hiện lên dung dị, chân thực và chan chứa sức sống.

Jean-Charles Sarrazin tốt nghiệp ngành nhiếp ảnh và thiết kế đồ họa tại Paris. Năm 1986, trong một buổi tiệc tại Paris, ông gặp nhà thơ Cù Huy Cận, khi ấy là Bộ trưởng đặc trách Văn hóa nghệ thuật của Việt Nam. Lời gợi ý “Sao không sang Việt Nam?” của nhà thơ cùng một học bổng từ Bộ Ngoại giao Pháp đã đưa Sarrazin đến Hà Nội, nơi ông bắt đầu chuyến phiêu lưu nghệ thuật đặc biệt.

Vào thời điểm đó, việc người nước ngoài có mặt ở Việt Nam là chuyện vô cùng hiếm, và ông đã hào hứng nắm lấy cơ hội này để dấn thân vào chuyến phiêu lưu thú vị.

Tại đây, Sarrazin theo học tại Đại học Mỹ thuật Công nghiệp Hà Nội và Đại học Mỹ thuật Hà Nội (còn gọi là Mỹ thuật Yết Kiêu, nay là Đại học Mỹ thuật Việt Nam), được thầy cô và bạn bè Việt Nam đón nhận nồng nhiệt. Ông học tiếng Việt, dấn thân khám phá văn hóa và đời sống, ghi lại những khoảnh khắc thường nhật bằng chiếc máy ảnh của mình. Từ phố cổ, hồ Tây đến những con ngõ nhỏ, những chuyến đi thực tế về nông thôn... tất cả tạo nên bộ sưu tập ảnh quý giá được tập hợp trong cuốn Hà Nội 1987.

Cuốn sách Hà Nội 1987 do Nhã Nam và Nhà xuất bản Thông Tấn phát hành, với sự hỗ trợ của Viện Pháp tại Việt Nam.

Tác phẩm gồm hơn 200 bức ảnh, phần lớn là ảnh đen trắng xen lẫn một số ảnh màu, được in song ngữ Việt – Pháp – Anh, có lời giới thiệu của họa sĩ Trần Trọng Vũ và nhà văn Thuận. Những khung hình của Sarrazin không chỉ mang giá trị tư liệu lịch sử, mà còn khơi gợi cảm xúc về một Hà Nội vừa cũ kỹ vừa tươi mới, vừa hoài niệm vừa tràn đầy hy vọng.

Một số bức ảnh trong sách cũng được trưng bày tại Photo Hanoi ’25 – biennale nhiếp ảnh quốc tế do Viện Pháp tại Việt Nam khởi xướng, phối hợp cùng UBND Thành phố Hà Nội và Sở Văn hóa – Thể thao Hà Nội, với sự đồng hành của UNESCO và các đối tác quốc tế. Sự kiện góp phần định vị Hà Nội như một điểm đến hấp dẫn của giới nhiếp ảnh toàn cầu.

Trong lời giới thiệu sách, nhà văn Thuận chia sẻ: “Những tấm ảnh đen trắng, bố cục hài hòa, trộn lẫn thực và mộng, hoài cổ và hiện đại của Jean-Charles Sarrazin đã thức dậy trong tôi mùi hương, màu sắc, ký ức tuổi thơ.”

Còn họa sĩ Trần Trọng Vũ nhớ lại: “Jăng thông thuộc Hà Nội hơn người bản xứ, thích vào những ngõ nhỏ, những hành lang chật – nơi nào cũng nhuốm màu thời gian và con người thì nhiều tâm sự.”

Với Hà Nội 1987, độc giả hôm nay có cơ hội tìm lại một thành phố của ký ức – nơi mỗi khuôn hình đều chứa đựng hơi thở của thời gian và tình cảm nồng hậu của một người bạn ngoại quốc dành cho Hà Nội những ngày đầu Đổi mới.

Trà My