Bệnh “đúng quy trình” trong thực thi chính sách

“ĐÚNG QUY TRÌNH” KHÁC XA “QUY TRÌNH ĐÚNG”

Bản thân ba chữ “đúng quy trình” cũng chỉ đề cập về mặt thủ tục, cách thức, trình tự chứ chưa thể quyết định hiệu quả công việc. Để có thể triển khai công việc “đúng quy trình”, thì người ta phải xây dựng, tạo ra “quy trình” trước. Và quy trình đó đúng hay sai mới là vấn đề quan trọng, ảnh hưởng đến kết quả
cuối cùng.

Ông bà xưa có câu, “mưu sự tại nhân”. Nếu chẳng may, con người tính toán sai, tạo nên quy trình sai thì kết quả sẽ sai dù người ta vẫn tuân theo đúng quy trình. Ví dụ như sự cố thủy điện sông Tranh 2 hồi năm ngoái. Rõ ràng, quy trình đánh giá tác động, xây dựng, giám sát rồi tích nước là theo đúng quy trình. Nhưng quy trình này không đúng. Nguyên nhân là do ngay từ khâu đánh giá tác động môi trường, người viết báo cáo đã “đạo văn” khiến thông tin đánh giá bị sai lệch, gây hại cho công trình và an ninh người dân.

Hay gần nhất là vụ nhiều trẻ em sơ sinh tử vong do tiêm vắc xin. Cứ sau mỗi sự cố, phát biểu trước báo chí, cán bộ y tế lại cho biết địa điểm tiêm phòng đã đáp ứng đúng quy trình chuyên môn như khám sàng lọc, tư vấn trước và theo dõi trẻ 30 phút sau tiêm chủng tại cơ sở y tế, vắc xin được bảo quản đúng quy định. Tuy nhiên, bản thân quy trình được áp dụng này dường như vẫn còn “kẽ hở chết người”. Đó là, quy trình tiêm phòng lẽ ra phải bao gồm khâu kiểm định, đảm bảo vắc xin. Nếu việc tiêm phòng gây tử vong cho trẻ xuất phát từ vắc xin, thì rõ ràng quy trình đó sai ngay từ đầu.

Như vậy, ở góc độ làm chính sách, nếu bản thân các cấp quản lý không chịu đầu tư thời gian, tâm sức, đi thực tế để làm ra “quy trình đúng”, thì dẫu các ngài làm “đúng quy trình”, thì kết quả công việc suy cho cùng vẫn thất bại. “Đúng quy trình” chỉ được chấp nhận khi quy trình đó đúng.

QUY TRÌNH HẸP, NGẮN HẠN

Cơn lũ lịch sử nhấn chìm một số tỉnh miền Trung vừa qua là một minh chứng cho việc vận dụng quy trình một cách máy móc, thiếu tầm nhìn dài hạn. Khi cơn lũ đột ngột ập về, các cơ quan chức năng trả lời “thủy điện vô can, các nhà máy thủy điện xả lũ đúng quy trình”. Cái quy trình ấy, nếu được thực hiện từ trước, khi có dự báo mưa lớn thì là đúng quy trình. Nhưng khi các thủy điện xả lũ đồng loạt sau khi cố tích no nê nước để phát điện thì cái đúng đó chỉ là đúng với họ mà không hợp lí đối với người dân hạ nguồn.

Quy trình quản lí lũ thời gian qua thể hiện sự kém thích nghi với biến đổi hoàn cảnh, môi trường. Bên cạnh đó còn lộ ra tầm nhìn “hạn hẹp” của người làm chính sách và quản lí thủy điện.

SAI PHẠM TỪ NGƯỜI THỰC HIỆN QUY TRÌNH

Năm 2013 chứng kiến nhiều vụ “án oan” khiến dư luận bắt đầu nghi ngờ về quy trình xử lí dù cơ quan chức năng vẫn quả quyết “mọi thứ vẫn đúng quy trình”. Đơn cử như vụ án ông Nguyễn Thanh Chấn tại Bắc Giang. Nếu không xem xét người thực thi quy trình đó ra sao, thì “đúng quy trình” có khi lại là vỏ bọc cho những bất công phía sau.

Tựu trung lại, câu hỏi “đúng quy trình hay không?” chưa phải là quan trọng nhất. Để dẫn đến kết quả, hay hiệu quả công việc, phải tìm đến người xây dựng quy trình, lựa chọn quy trình, thực hiện quy trình đó. Nếu công việc tốt, thì hãy khen thưởng người tạo ra, thực hiện quy trình đó. Còn nếu thất bại, thì họ cũng không thể thoát khỏi việc chịu trách nhiệm.

“Đúng quy trình” là điều đáng được tuyên dương, học tập. Đừng để cụm từ vốn mang nghĩa tích cực này trở thành một “căn bệnh” mà dân nghe đến là “lại lo”.

NGUYỄN THIỆN