‘Cây sáo thần’ lại ngân vang và “cháy vé”

Ngay từ năm ngoái “Cây sáo thần” với phiên bản “chạy thử” đã tạo tiếng vang với khán giả TP.HCM với sự tham gia biểu diễn của nhiều nghệ sĩ và giọng hát opera quốc tế danh tiếng: Magnus Staveland (tenor), Halvor F. Melien (baritone), Derek Anthony (bass), những nghệ sĩ giao hưởng đến từ Na Uy, nhạc trưởng lừng danh Magnus Loddgard, các giọng hát được yêu mến của HBSO: Thanh Nga, Trần Duy Linh, Cho Hae Ryong, Thu Hường, Thanh Huyền, nghệ sĩ khách mời Đào Tố Loan đến từ Hà Nội, các nghệ sĩ của Đoàn Nhạc kịch HBSO, các nghệ sĩ đoàn Vũ kịch HBSO … Và năm nay để đạt đến một vở kịch hoàn thiện, Nhà hát giao hưởng vũ kịch Thành phố (HBSO) tái phối hợp cùng các nghệ sĩ Na Uy tổ chức vở kịch hoàn chỉnh hơn ở phần dàn dựng, phục trang tạo ra một đẳng cấp vượt trội. Đặc biệt đạo diễn người Đức David Hemann đã nhận lời chỉ đạo dàn dựng, cùng với đó nhà thiết kế nổi tiếng Quỳnh Parsi đảm trách về trang phục. Những yếu tố trên đã giúp cho “Cây sáo thần” phiên bản hoàn chỉnh có được sự thành công trong khâu quảng bá. Vé đêm diễn đầu tiên đã được bán hết trước một tuần. Khán giả Việt háo hức chờ đến đêm diễn.

Một cảnh diễn trong Cây sáo thần giữa Nữ hoàng đêm, Tamino và ba quý bà.

Những nghệ sĩ cũng không phụ lòng khán giả. Hai đêm diễn thật sự hấp dẫn với khán giả bởi sự nhiệt huyết của những nghệ sĩ Việt Nam bên cạnh những nghệ sĩ tài năng đến từ các nền âm nhạc phát triển như Na Uy, Đức, Hàn Quốc... Họ đã trải qua nhiều ngày làm việc cùng nhau, cùng trải nghiệm và chia sẻ kinh nghiệm. Và khi bước vào đêm diễn, các nghệ sĩ đã phô diễn hết tài năng của mình. Dưới sự chỉ huy của nhạc trưởng David Hermann, dàn nhạc đã chơi ở mức tập trung cao độ. Trên sân khấu, bên cạnh những giọng ca gạo cội như Đào Thị Tố Loan, Cho Hea Ryong, Ngọc Tuyền và các nghệ sĩ Na Uy thì những giọng ca trẻ như Trần Duy Linh, Thu Hường đã không chỉ làm tròn vai mà mang đến cho đêm diễn sức sống mãnh liệt.

Các nghệ sĩ trẻ đã làm nên một tác phẩm đẹp bằng trái tim quyết tâm cống hiến của mình. Ngoài việc các giọng ca và dàn nhạc bung hết sức mình thì vở diễn lần này có hai điềm nổi bật, đó là đầu từ về trang phục và lồng lời thoại tiếng Việt vào. Về trang phục của NTK Quỳnh Paris ngoài một vài tiểu tiết như thiếu sự tỉ mỉ, nhất là ở phần phục trang cho các vai diễn quần chúng thì nhìn chung khá thành công. Trong đó, những trang phục cho nhân vật chính đã phần nào lột tả được hình tượng mà Mozart xây dựng. Về việc đưa lời thoại tiếng Việt vào vở diễn có thể gây ra một sự lúng túng cho khán giả ngoại quốc, nhưng lại giúp khán giả Việt Nam, đặc biệt những người lần đầu tiên xem “Cây sáo thần” sẽ nắm bắt được nội dung của vở kịch một cách dễ dàng hơn. Hơn nữa các nghệ sĩ đến từ Na Uy cũng đã tập nói tiếng Việt để làm tròn vai. Đó có thể cũng được coi là một sự thành công, khi mà số lượng lớn khán giả Việt Nam đều tán thưởng.

Lần này vở diễn đã thật sự thành công về mặt số lượng khán giả đến xem lẫn chất lượng âm nhạc, nhưng nếu muốn một tác phẩm như “Cây sáo thần” đạt đến  trình độ toàn diện hơn có lẽ còn phải tổ chức nhiều đêm diễn nữa. Và khán giả cần những gì ở những đêm diễn tiếp theo.

Một cảnh diễn giữa Sarastro, Tamino và Pamina

Đầu tiên có lẽ là phần dàn dựng. Phối cảnh trong nhạc kịch là một trong yếu tố giúp khán giả có thể nắm bắt được toàn mạch câu chuyện, trang phục cũng nằm trong phần nội dung vì vậy nếu hai phần này được chăm chút kỹ lưỡng thì chất lượng vở kịch sẽ tiến xa hơn. “Cây sáo thần” được Mozart viết bằng tiếng Đức, và nhiều nơi trên thế giới người ta biểu diễn nhiều bằng ngôn ngữ gốc. Nếu những lần tổ chức sau, “Cây sáo thần” được hát bằng tiếng Đức thì đó cũng có thể là sự đột phá.

 “Cây sáo thần” là vở nhạc kịch opera có màu sắc cổ tích, được phát triển từ một hài kịch cổ Đức về chủ đề muôn thở: Tình yêu. Mozart viết vở nhạc kịch vào năm 1791, đây là vở nhạc kịch được Mozart yêu mến nhất và do chính tác giả chỉ huy lần biểu diễn ra mắt, hai tháng trước khi ông từ biệt cõi đời. Từ câu chuyện thần thoại của Vilande (1733 - 1813), với bối cảnh là đất nước Ai Cập cổ đại vừa lãng mạn, vừa hoang dại, cổ kính, vở nhạc kịch kể về câu chuyện tình yêu giữa chàng hoàng tử Tamino và nàng Pamina xinh đẹp. Tamino trong một lần bị rắn thần săn đuổi đã được các thị nữ của Nữ hoàng Đêm tối cứu sống. Để trả ơn, chàng cùng với người săn chim Papageno tốt bụng đi cứu nàng Pamina - con gái của Nữ hoàng Đêm tối - đang bị bắt cóc bởi một thế lực của vương quốc do Sarastro trị vì. Câu chuyện xoay quanh những mặt đối lập và thống nhất giữa cái thiện và cái ác, giữa ngày và đêm, giữa đàn ông và đàn bà, giữa đam mê và ý chí…, và để đến được với Tình yêu, cả Tamino và Pamina đều phải trả qua rất nhiều những thử thách khắc nghiệt. Ðây là một câu chuyện cổ tích không dành riêng cho dân tộc, cá nhân hay xã hội nào, mà mang tính khái quát, nhân văn sâu sắc. Vở nhạc kịch không xây dựng những con người tốt hay xấu, mà các nhân vật trong đó đều có tính cách giao thoa giữa các mặt đối lập và thống nhất.

Kể từ lần công diễn đầu tiên, Cây sáo thần đã luôn luôn là một trong những tác phẩm được yêu thích nhất trong thể loại opera, và hiện là tác phẩm đứng thứ tư trong các vở nhạc kịch được biểu diễn thường xuyên nhất trên toàn thế giới.

Bài: Hữu Nam    Ảnh: Nguyễn Tân