Sài Gòn bao thương - những trang nhật ký lấp lánh tình đời, tình người giữa "bão Covid"

Trách nhiệm của người làm báo

Tác giả Vũ Kim Hạnh không phải cái tên xa lạ, khi bà từng là Tổng biên tập báo Tuổi trẻ, tham gia sáng lập chương trình Hàng Việt Nam chất lượng cao và hiện là Chủ tịch Hội Doanh nghiệp hàng Việt Nam chất lượng cao. Những năm gần đây, bà gây chú ý với kênh Tiktok 5 phút – Chuyện thị trường cùng các podcast xoay quanh nhiều chủ đề, như giáo dục, kinh tế, văn hóa... được đông đảo khán giả quan tâm, yêu thích.

Tác giả Vũ Kim Hạnh chia sẻ khởi phát ban đầu của cuốn sách là những trang viết trên trang cá nhân như nhật ký để giải tỏa nỗi lòng.

Mới đây, bà gây bất ngờ khi phát hành cuốn sách Sài Gòn bao thương, chứa đựng những góc nhìn đặc biệt về ký ức, tình người trong Đại dịch Covid-19. Tác giả Vũ Kim Hạnh chia sẻ cuốn sách mất 4 năm thực hiện, khởi đầu từ năm 2021 và đến nay mới được phát hành.

Tác giả Vũ Kim Hạnh bộc bạch cuốn sách khởi phát từ những trang viết trên trang cá nhân như nhật ký, nơi bà giãi bày cõi lòng để tâm hồn nhẹ gánh khỏi sự tang thương ngoài kia. Một lần nọ, tài khoản mạng xã hội của bà bị đình chỉ, mất hết bài viết. Nhưng may mắn là 2 người con trai đã giúp bà tìm lại và khuyến khích bà tập hợp thành sách để nhiều người được nghe, được thấy, được nhớ lại quãng thời gian đặc biệt đó.

Từ đó mọi xúc cảm, mọi trang viết đã được "gói gém" lại để hình thành nên cuốn sách dày hơn 500 trang này.Tác giả chia sẻ tận những ngày cuối thì bản thân vẫn liên tục bổ sung, khiến đây như một tác phẩm "không đáy”, không thể hoàn thành được vậy.

Cuốn sách được thực hiện trong 4 năm, do Saigon Books và NXB Hồng Đức ấn hành. Ảnh: Saigon Books.

Cuốn sách gồm ba phần: Sài Gòn bi thương, Sài Gòn bao thương và Những nạn nhân cuối cùng, cho thấy cả chuyện vui lẫn buồn. Với nghiệp vụ và kỹ năng báo chí, các trang viết của Sài Gòn bao thương thẳng thắn, súc tích, giàu thông tin, mang đến con số chính xác trong giai đoạn đại dịch, cùng trải nghiệm thực khi tác giả trực tiếp tham gia cũng như hỗ trợ ở phía hậu phương.

Tuy vậy bao trùm trên hết là những khoảnh khắc riêng tư, những cái chạm nhỏ nhưng để lại nhiều cảm xúc ngổn ngang. Cách viết của tác giả tuy đơn giản, nhưng chính sự chân thành đã khiến những ký ức đó đánh động độc giả. Ở đó cảm xúc cá nhân quyện hòa cùng ký ức cộng đồng, tạo nên một tác phẩm đầy cảm xúc.

Nói về đóng góp của tác giả cuốn sách Sài Gòn bao thương, TS. Giản Tư Trung, Người sáng lập và Hiệu trưởng Trường Doanh nhân PACE, ví nhà báo Vũ Kim Hạnh như một phóng viên chiến trường xông pha vào những nơi chốn, địa điểm hiểm nguy, rủi ro để thực hiện trách nhiệm báo chí nặng nề nhưng cần thiết.

TS. Giản Tư Trung cho biết: “Qua cuốn sách này, ta thấy người Việt có những phẩm chất đó là cao quý, bao dung, bao thương”.

TS. Nguyễn Thị Hậu chia sẻ cuốn sách cho thấy trách nhiệm của người làm báo, tương tự như bà là người làm sử chép lại những gì đã qua.

TS. Nguyễn Thị Hậu cũng đánh giá cao những đóng góp của bà Hạnh trong công tác phòng chống dịch, đồng thời cho thấy những trang viết này chính là bài học cho ngày sau, để nếu không may nhân loại phải hứng chịu sự lặp lại ấy, thì sẽ có cách để làm khác đi, hạn chế thấp nhất mất mát, đau thương. TS. Nguyễn Thị Hậu cũng chia sẻ tác giả đã cho thấy trách nhiệm của người làm báo, tương tự như bà là người làm sử chép lại những gì đã qua.

“Lò xo thiện nguyện” của người Việt

Xuyên suốt cuốn sách, có thể nhìn thấy rất nhiều câu chuyện đến từ những mảnh đời bé nhỏ nhưng phải chịu đựng thách thức quá đỗi lớn lao. Nhưng tác giả Vũ Kim Hạnh cho biết trường hợp khiến bà nhớ nhất là cậu bé Bảo Long – người đã mất bà nội, ba và chú chỉ trong tháng 8.2021

Bà kể lại khi đến thăm Long, lần nào cũng vậy, hỏi gì cậu bé cũng không nói, chỉ nhìn vào hư không. Vì vậy có lúc bà đã “bỏ cuộc”, không biết phải làm thế nào. Để rồi sau này nhờ bạn bè có chuyên môn nắm bắt tâm lý, cậu mới mở lòng, chia sẻ nhiều hơn.

Tác giả Vũ Kim Hạnh tiết lộ khi làm sách, lúc xin phép được sử dụng câu chuyện của mình, Long đồng ý nhưng xin bà đừng dùng hình ảnh lúc cậu buồn bã, bởi giờ đây mọi thứ đã qua, cậu đã có động lực mới, không chỉ sống cho mình mà còn cho người.

Nhà báo Vũ Kim Hạnh cho biết câu chuyện của Bảo Long (phải) khiến mình nhớ mãi. Ảnh: Phu Tran

Bên cạnh Bảo Long, em Nguyễn Đức Bảo học sinh lớp 11 của trường nguyễn Hữu Huân khi ấy cũng khiến bà Kim Hạnh nhói lòng. Theo đó cậu có một người anh trai bị thiểu năng, trong khi cha mẹ là thầy cô giáo qua đời cách nhau chỉ đúng 1 tuần. Khi đứng trước cậu bé bà không biết mình phải làm thế nào, cứ “máy móc” hỏi “Bảo ơi, giờ con tính sao” nhưng bất ngờ thay cậu nói với bà: “Con sẽ nuôi anh, rồi tụi con sẽ quen”. Bà KIm Hạnh bộc bạch không ngờ đi giúp đỡ, cứu trợ người khác, nhưng cuối cùng mình lại trở thành người được quan tâm.

Và đó chỉ là hai trong số rất nhiều câu chuyện tác giả cuốn sách chứng kiến, ghi nhớ, vương mang và không thể quên. Xuyên suốt cuốn sách chúng liên tục xuất hiện để nhắc ta nhớ về những ngày tháng tang thương, nơi con người tưởng mình to lớn thế nhưng hóa ra lại nhỏ bé trước số mệnh, thời cuộc.

Để rồi xen lẫn những số phận đau đớn ấy, người Sài Gòn cũng cho thấy khía cạnh đoàn kết, đùm bọc lẫn nhau. Bà chia sẻ cụm từ “bao thương” được mình lẩy ra từ cách nói của một người quen, tương tự như cách người Nam bộ nói “sầu riêng bao ăn”, “cơm tấm bao ngon”... rằng tình thương luôn luôn luôn còn đó.

Ta có thể thấy điều đó trong những hy sinh thầm lặng, từ những người âm thầm nấu hàng ngàn suất ăn cho các gia đình trong khu cách ly, cho lực lượng quân đội, bác sĩ. Đó cũng là biệt đội “ATM oxy”, là những ánh mắt ủi an ẩn sau lớp khẩu trang dày. Đó còn là những bác sĩ tự cạo đầu để hạn chế tắm rửa, như vậy sẽ giúp nhiều bệnh nhân hơn...

Nhà báo Vũ Kim Hạnh bên cạnh tự mình thực hiện, chứng kiến những hành động đẹp… thì còn trở thành “cầu nối”, giúp các doanh nghiệp muốn đóng góp vào công cuộc chung có thể kết nối với “mặt trận chống dịch” phức tạp từng ngày. Trong đó ông Kao Siêu Lực – Tổng Giám đốc ABC Bakery, là một người như vậy.

Qua sự giúp đỡ của tác giả, ông Kao Siêu Lực (trái) đã đóng góp tích cực cho công tác phòng chống dịch. Ảnh: Saigon Books

Tại buổi ra mắt sách, ông Kao Siêu Lực tiết lộ đã ủng hộ hàng nghìn chiếc bánh bao cho người dân, lực lượng y tế làm xét nghiệm. Ông cũng “phát minh” ra bánh mì đen bổ sung đạm, vitamin... từ nho khô, hạt óc chó... cho khối quân sự, y tế, giúp họ có đủ sức để tham gia chống dịch dù chỉ thông qua những lát bánh nhỏ... Trong lúc tình hình đi lại khó khăn, chính nhờ sự ảnh hưởng của mình mà tác giả Vũ Kim Hạnh đã giúp việc đóng góp trở nên kịp lúc.

Nhìn thấy tất cả những hành động ấy, bà cho biết mình không biết phải dùng từ gì để nói về tấm lòng của người Sài Gòn khi họ lăn xả giúp nhau mà không màng khó khăn, thử thách. Cuối cùng bà nghĩ ra cụm “lò xo thiện nguyện”, nghĩa là khi bị nén xuống bởi dịch bệnh, tang thương, chỉ cần được khơi nguồn, nó sẽ bung ra nội lực khổng lồ là điều tốt đẹp không thể đo lường.

Tác giả Vũ Kim Hạnh cũng hy vọng từ cuốn sách này, độc giả sẽ đóng góp thêm nhiều câu chuyện ý nghĩa nữa để cuốn sách sẽ có tập 2, tập 3... từ đó lan truyền những giá trị tích cực, sống đẹp.

Quang cảnh buổi ra mắt sách. Ảnh: Phu Tran

Chia sẻ cảm xúc, TS. Giản Tư Trung tin tưởng từ Sài Gòn bao thương, Việt Nam “bao thương” sẽ được mở ra. Ông nói: “Trước quốc tính phải có nhân tính hay tình người. Qua cuốn sách này, ta thấy người Việt có những phẩm chất đó là cao quý, bao dung, bao thương, bởi tình yêu dựa trên tình người không bao giờ sai”. Ông cũng khẳng định: “Trong thời đại AI những tưởng cái gì cũng giả nhưng nhân tính, tình người... vẫn luôn còn đó”.

Có thể nói, Sài Gòn bao thương không chỉ ghi lại ký ức cá nhân mà còn tái hiện một phần ký ức cộng đồng, làm nổi bật tính cách Sài Gòn nói riêng, người Việt nói chung – tràn đầy tình thương... 

Bài và ảnh: Minh Anh

_____

(*) Buổi giao lưu và ra mắt sách Sài Gòn bao thương tổ chức tại Đường sách TP.HCM vào chiều 20.9.