Thuế quan Mỹ: Các nhà sản xuất ôtô chịu thiệt hại nặng nhất

Kể từ tháng 4.2025 khi Mỹ tăng thuế đối với các phụ tùng do Trung Quốc sản xuất lên 72,5% theo chính sách thuế quan mới của Tổng thống Donald Trump, công ty Detroit Axle chuyên phân phối phụ tùng ôtô giá rẻ tại Mỹ không thể tìm được nguồn cung giá rẻ ở Mỹ để thay thế cho phụ tùng Trung Quốc công ty nhập khẩu vào Mỹ qua Mexico.

Trước nguy cơ phá sản, Giám đốc điều hành Mike Musheinesh đã kiện chính quyền Tổng thống Trump yêu cầu dỡ bỏ thuế quan.

Theo tờ Financial Times, trong khi chờ đơn kiện được xử lý, ông Musheinesh cho biết mức thuế mới Detroit Axle phải trả thực sự là cú sốc lớn khi tăng từ 700.000 USD/tháng lên hơn 7 triệu USD/tháng.

Vấn đề của Detroit Axle, doanh nghiệp gia đình có doanh số hàng trăm triệu USD/năm, chỉ là góc nhìn nhỏ về tác động sâu rộng của cuộc chiến thương mại toàn cầu bắt nguồn từ các chính sách của Tổng thống Donald Trump đối với các công ty Mỹ, vốn bùng phát trở lại trong tuần này khi ông Trump ký kết các thỏa thuận mới với một số quốc gia đồng thời áp thuế nặng lên các quốc gia khác.

Tuy không cao như đã công bố trong bài phát biểu "Ngày Giải phóng" của Tổng thống Mỹ vào ngày 2.4, mức thuế quan chung mới vẫn cao hơn nhiều so với các mức mà nền kinh tế toàn cầu chứng kiến trong những thập kỷ gần đây.

Mục tiêu của thuế quan cao nhằm khôi phục năng lực của các nhà sản xuất Mỹ để có thể vượt mặt những đối thủ nước ngoài, đồng thời ngăn chặn cạnh tranh từ Trung Quốc.

Ôtô, ngành sản xuất chủ chốt của Mỹ, sẽ được hưởng lợi. Khi công bố mức thuế 25% đối với tất cả xe nhập khẩu sản xuất ở nước ngoài hồi tháng Tư, ông Trump đã hứa hẹn "thời kỳ hoàng kim" cho nước Mỹ. "Việc làm và các nhà máy sẽ quay trở lại đất nước," Tổng thống Mỹ tuyên bố.

Tuy nhiên, kể từ đó, ngành ôtô toàn cầu đã trở thành một trong những nạn nhân lớn nhất của cuộc chiến thương mại, với các công ty Mỹ nằm trong số bị ảnh hưởng nặng nhất.

Trong những tuần gần đây, Nhóm 3 ông lớn của ngành sản xuất ôtô (Big Three): Stellantis, Ford và General Motors (GM), ước tính trong năm 2025 chịu thiệt hại tổng cộng 7 tỷ USD về lợi nhuận do thuế quan, gồm 1,5 tỷ USD của Stellantis, 2 tỷ USD của Ford, và 3,5 tỷ USD của GM.

Ford, công ty sản xuất tại Mỹ khoảng 80% tổng số xe bán ra, báo cáo khoản lỗ ròng trong quý 2 và hiện có khoản nợ phải trả 2 tỷ USD.

Ngay cả Tesla của tỷ phú Elon Musk cũng đối mặt với những quý khó khăn sắp tới khi công ty chịu áp lực từ các chính sách chống xe điện của ông Trump và khoản chi phí thuế quan 300 triệu USD trong quý II.

Các nhóm vận động hành lang ngành ôtô của Mỹ cho rằng trong điều kiện hiện tại, những nhà sản xuất ôtô Mỹ có thể sẽ lỗ nhiều hơn các đối thủ châu Á và châu Âu như Toyota, Hyundai và Volkswagen.

Trước thời hạn 1.8 áp mức thuế quan cao hơn nữa đối với các đối tác thương mại, Mỹ đã ký một loạt thỏa thuận thương mại với Liên minh châu Âu (EU), Nhật Bản và Hàn Quốc, giúp giảm mức thuế quan với ôtô xuống còn 15%.

Tuy nhiên, tính đến ngày 1.8, Mexico và Canada, các quốc gia có chuỗi cung ứng ô tô tích hợp chặt chẽ với Mỹ thông qua Hiệp định thương mại Mỹ-Mexico-Canada (USMCA) năm 2020, vẫn chưa đạt được thỏa thuận mới với ông Trump. Điều này đồng nghĩa ôtô sản xuất tại hai quốc gia này sẽ có mức thuế quan chung cao hơn 27,5% so với xe được sản xuất tại Nhật Bản, EU hoặc Hàn Quốc.

Ông Antonio Filosa, tân Giám đốc điều hành Stellantis, công ty sở hữu các thương hiệu Fiat, Jeep và Opel, cho biết 25% trong số 16 triệu xe của công ty bán tại Mỹ mỗi năm được sản xuất tại các nhà máy ở Mexico và Canada, sử dụng nhiều linh kiện từ những nhà cung cấp của Mỹ. Trong khi đó, 4 triệu xe khác sản xuất ở châu Âu và châu Á gần như không sử dụng linh kiện Mỹ.

"Chúng tôi muốn đề nghị chính quyền Tổng thống Trump công nhận đúng tỷ lệ cao các linh kiện của Mỹ trong một số xe", ông Filosa phát biểu sau khi tập đoàn báo cáo khoản lỗ ròng 2 tỷ euro (2,32 tỷ USD) trong nửa đầu năm.

Sự hỗn loạn và gián đoạn do cuộc chiến thương mại bắt nguồn từ các chính sách của Tổng thống Trump diễn ra vào thời điểm ngành ôtô toàn cầu đang chao đảo do thị phần sụt giảm ở Trung Quốc và chi phí gia tăng trong quá chuyển đổi khỏi động cơ đốt trong cũng như tăng trưởng chậm về doanh số bán xe mới tại Mỹ và châu Âu.

Các nhà sản xuất ôtô Mỹ và những nhà cung cấp của họ hiện đang vận động Nhà Trắng hỗ trợ trước viễn cảnh tăng giá hoặc cắt giảm việc làm.

Thật khó để nói nhà sản xuất ô tô nào thiệt hại nhất do thuế quan - hoặc nhà sản xuất nào được hưởng lợi. Hệ thống thuế quan của ông Trump còn nhiều tầng nấc và chưa hoàn thiện, với các thỏa thuận thương mại tiếp theo đang được chuẩn bị. Trong khi đó, chuỗi cung ứng của ngành này vừa phức tạp vừa mang tính toàn cầu.

Thoạt nhìn, mức thuế 25% công bố hồi tháng Tư gây chấn động lớn. Gần một nửa số xe bán ra tại Mỹ là xe nhập khẩu, trong khi trung bình gần 60% linh kiện được lắp ráp tại Mỹ có nguồn gốc từ nước ngoài.

Tuy nhiên, kể từ đó ông Trump đã đưa ra một số nhượng bộ cho ngành ôtô để giảm bớt gánh nặng thuế quan như miễn thuế cho linh kiện ôtô từ Mexico và Canada tuân thủ USMCA và hỗ trợ các công ty lắp ráp xe tại Mỹ những khoản hoàn thuế nhỏ để bù đắp chi phí thuế.

Khi tất cả các quy định này được áp dụng, chi phí thuế quan trung bình cho mỗi xe nhập khẩu từ EU, Hàn Quốc hoặc Nhật Bản sẽ vào khoảng 5.600 USD - cao hơn mức 4.900 USD cho xe nhập khẩu từ Canada và Mexico, theo tập đoàn dịch vụ và dữ liệu ôtô Cox Automotive.

Về lâu dài, ngành ôtô Mỹ đang có những động thái nhằm đưa hoạt động sản xuất trở lại Mỹ. GM gần đây công bố kế hoạch đầu tư 4 tỷ USD vào các nhà máy lắp ráp tại Mỹ nhằm tăng thêm 300.000 đơn vị công suất bằng cách chuyển một phần sản xuất khỏi Mexico.

Tuy nhiên, chế độ thuế quan mới dự kiến sẽ gây nhiều thiệt hại ngay lập tức, thông qua mức thuế 50% ông Trump áp đối với nhôm và thép nhập khẩu, và giờ đây là đồng.

Mặc dù ngành ôtô được miễn thuế trực tiếp đối với những vật liệu này, các nhà cung cấp đã chuyển 80% gánh nặng chi phí tăng thêm của những khoản thuế này cho các nhà sản xuất.

Các nhà sản xuất ôtô cuối cùng sẽ buộc phải chuyển những chi phí ngày càng tăng này cho người tiêu dùng Mỹ. Cox Automotive dự báo giá xe mới sẽ tăng trung bình khoảng 4-8% vào cuối năm nay, và dự kiến sẽ tăng khi các nhà sản xuất ôtô ra mắt mẫu xe mới vào tháng Chín.

Tính đến nay, giá giao dịch trung bình của xe mới tại Mỹ đã tăng 1,2% trong tháng Sáu, mức tăng lớn nhất so với cùng kỳ năm ngoái, theo công ty định giá Kelley Blue Book (Mỹ).

Minh Hợp