Năng lượng tái tạo có thể giữ được các dòng chảy tự nhiên

Năng lượng tái tạo (NLTT) có thể góp phần giải quyết thách thức toàn cầu về năng lượng và khí hậu, mà không cần phải hy sinh những dòng sông chảy tự nhiên, cũng như những lợi ích đa dạng mà chúng mang lại cho con người và thiên nhiên.

Đây là khẳng định của báo cáo mới đây của WWF và Uỷ ban bảo vệ thiên nhiên có tên Kết nối và Dòng chảy: Một tương lai tái tạo cho các dòng sông, khí hậu và con người.

Báo cáo được công bố trong bối cảnh hàng ngàn đập thuỷ điện đang được quy hoạch trên toàn cầu, trong đó có cả khu vực Tiểu vùng sông Mekong mở rộng.

Đập thuỷ điện là một nguồn cung cấp điện chính cho các nước trong khu vực sông Mekong. Tuy nhiên các nghiên cứu cho thấy, việc tiếp tục xây dựng các đập thuỷ điện hiện nay sẽ khiến gần một nửa lượng cá di cư bị mất đi, và hơn nửa đồng bằng sẽ bị chìm dưới nước vào cuối thế kỷ này. 

Các thủy điện trong kế hoạch được xây dựng của các nước đe dọa sẽ cắt nát dòn Mekong, kéo theo hàng loạt hệ lụy khác

Ông Marc Goichot, Quản lý chương trình nước của WWF-Greater Mekong cho biết: dòng Mekong, Irrawaddy và Salween có vai trò quan trọng đối với an ninh lương thực, sinh kế; là nhà của hàng triệu người dân và những loài quý hiếm và đặc hữu như cá tra khổng lồ, cá heo Irrawaddy. Nếu như đầu tư vào năng lượng mặt trời và gió ngay bây giờ, chúng ta có thể cung cấp năng lượng cho khu vực với giá thấp, tạo thêm thu nhập cho hàng triệu người dân. Đồng thời sẽ tránh được những tác động phụ nguy hiểm của các dự án đập lớn như Sambor hoặc Stung Treng.

Theo Báo cáo, nhờ chi phí sản xuất năng lượng mặt trời và gió giảm, công nghệ dự trữ điện phát triển, quản lý lưới điện được cải tiến và năng lượng được sử dụng hiệu quả hơn, chúng ta đã có thể sản xuất điện đủ để cung cấp cho hàng tỷ người - những người trước đó không thể tiếp cận với lưới điện.

Với sự đóng góp của nhiều học giả, Báo cáo cho thấy việc thúc đẩy phát triển NLTT có thể ngăn chặn sự phân mảnh cho gần 165.000 km chiều dài của các con sông, đồng thời đóng góp vào mục tiêu hạn chế nhiệt độ trên trái đất tăng vượt mức 1.5⁰ C.

Việc phát triển NLTT cũng sẽ giúp làm chậm lại quá trình suy giảm nghiêm trọng quần thể các loài nước ngọt vốn đã giảm 83% kể từ năm 1970.

Báo cáo kêu gọi các Chính phủ tạo điều kiện thuận lợi để thúc đẩy phát triển cuộc cách mạng NLTT.

Các chính phủ cũng nên đánh giá lại các dự án đập thuỷ điện hiện có bằng cách xem xét toàn bộ giá trị của các con sông – bao gồm các dịch vụ hệ sinh thái chúng cung cấp – và tính đến các giải pháp thay thế ít gây tác động.

Trong khi đó, các nhà phát triển và đầu tư tài chính nên hỗ trợ kế hoạch xây dựng các dự án ít gây tác động.

Liên Hiệp Quốc tuần qua vừa cảnh báo: có tới 1 triệu loài trong số khoảng 8 triệu loài sinh vật trên thế giới đang đứng trước nguy cơ bị tuyệt chủng trong vòng vài thập kỷ tới; với tốc độ nhanh hơn hàng chục đến hàng trăm lần so với tốc độ trong mười triệu năm qua. Ảnh: IPBES

Như Người Đô Thị đã thông tin, tuần trước, Đánh giá toàn cầu của Hội đồng Liên chính phủ về Đa dạng Sinh học và Dịch vụ hệ sinh thái (IPBES) đã cảnh báo: có tới 1 triệu loài trong số khoảng 8 triệu loài sinh vật trên thế giới đang đứng trước nguy cơ bị tuyệt chủng trong vòng vài thập kỷ tới; với tốc độ nhanh hơn hàng chục đến hàng trăm lần so với tốc độ trong mười triệu năm qua. Theo đó, một trong những khuyến nghị quan trọng đã được đưa ra nhằm bảo vệ và phục hồi sự kết nối của các dòng sông.

Theo ông Mark Lambrides, Giám đốc Chương trình năng lượng và cơ sở hạ tầng của Uỷ ban bảo vệ thiên nhiên, Báo cáo Kết nối và Dòng chảy - lần đầu tiên - cho thấy, cuộc cách mạng NLTT mang đến cơ hội quy hoạch các nguồn NLTT vào trong các hệ thống điện.

Điều này sẽ giúp tránh chia cắt các dòng sông, ngăn các cuộc tái định cư và tránh mất mát nguồn lợi thuỷ sản nuôi sống hàng triệu người.

Cách đây vài ngày, một nghiên cứu được công bố trên tạp chí khoa học Nature cho thấy, hiện nay chỉ còn 37% các con sông lớn trên thế giới còn duy trì được dòng chảy tự nhiên.

Việc xây dựng các con đập và hồ chứa nước đã ngắt kết nối của các con sông.

Mặc dù các dự án phát triển NLTT lớn sẽ không thể chấm dứt phát triển thuỷ điện, nhưng nó báo trước sự sụt giảm đáng kể các con đập mới, và một sự dịch chuyển sang các dự án ít gây tác động như năng lượng gió và mặt trời.

L.Quỳnh