Nguyễn Duy làm lịch Trịnh Công Sơn

Năm 2019, nếu còn sống, Trịnh Công Sơn sẽ ăn mừng sinh nhật 80 của mình cùng hàng triệu người hâm mộ, cùng bè bạn và người thân. Chỉ nghĩ thôi đã thấy vui biết mấy. Nhưng cuộc đời không cho ai quá nhiều. Và vì vậy, khi nhà thơ Nguyễn Duy cùng nhà báo Nguyễn Trọng Chức đến thăm lại ngôi nhà Trịnh Công Sơn đã ở, xem lại từng kỷ vật tranh ảnh, bút tích của người bạn nhạc sĩ lừng danh, họ đã nghĩ đến việc phải làm một bộ lịch kỷ niệm sinh nhật 80 của Trịnh Công Sơn, để những người yêu mến nhạc Trịnh có thể tiếp tục nhớ ông theo cách khác hơn nhạc.

Con trai thứ của nhà thơ Nguyễn Duy là Nguyễn Duy Sơn đã được chọn cùng bố thiết kế bộ lịch này. Tiếc thay, anh đã mất đột ngột khi bộ lịch còn chưa kịp ra thành phẩm. Lịch Trịnh Công Sơn - Kỷ Hợi 2019 cũng có thể xem là một nhành hoa nhân dịp giỗ đầu của Nguyễn Duy Sơn.

Nhà thơ Nguyễn Duy chia sẻ với người viết những hình ảnh, bản thảo của bộ lịch khi còn đang trong quá trình xin giấy phép, trong không gian của ngôi nhà ở quận 3, nơi mà nhà thơ đã nhờ làm lịch, bán lịch mà trả được tiền làm nhà.

Ở ngôi nhà này, vợ ông đã tần tảo sẻ chia khổ cực với chồng nuôi lớn ba đứa con. Ở ngôi nhà này, vợ ông ngã bệnh nặng suốt bao năm nay và đến lượt ông tạm xếp thơ phú sang bên để chăm sóc vợ. Cũng ở ngôi nhà này, con trai Nguyễn Duy Sơn của ông đột ngột ra đi... Mới thấy bộ lịch Trịnh Công Sơn - Kỷ Hợi 2019 chứa chan nhiều tình cảm.

Nguyễn Duy Sơn, sinh năm 1976, mất 2018, con trai nhà thơ Nguyễn Duy là người làm thiết kế đồ họa, nhiều năm nay cùng làm sách, làm thơ, làm lịch với bố. Bộ lịch Trịnh Công Sơn là bộ lịch cuối cùng Duy Sơn thiết kế trước khi bị cơn nhồi máu cơ tim cướp đi mạng sống. Hai bố con đã làm cùng nhau 10 bộ lịch, từ bộ đầu tiên năm 1999, mang làn gió mới cho làng lịch: bộ lịch Thơ đề trên rổ rá.

Rồi sau đó là các bộ lịch Lá, Con rối, Ong, Chuồn chuồn, Vũ điệu, Hồ Xuân Hương, Lịch thơ thiền Lý - Trần, và sách mỹ thuật Thơ thiền Lý-Trần (in trên giấy dó khổ lớn), Về Côn Sơn (thơ Nguyễn Trãi)... 

Bộ lịch Trịnh Công Sơn - Kỷ Hợi 2019 do nhà thơ Nguyễn Duy và nhà báo Nguyễn Trọng Chức biên tập nội dung, chọn từ tư liệu của gia đình nhạc sĩ Trịnh Công Sơn. Ban đầu, 2017, bộ lịch định in với tính chất thương mại, có đơn vị muốn hợp tác sản xuất số lượng lớn để phát hành rất rộng, nhưng nay, vì quá nhiều kỷ niệm cần gìn giữ giá trị nên gia đình cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn và gia đình nhà thơ Nguyễn Duy quyết định chỉ làm để lưu hành nội bộ, tặng thân hữu, nhân dịp 80 năm sinh Trịnh Công Sơn (28.2.2019) và giỗ đầu Nguyễn Duy Sơn (10.4.2019).

Bên cạnh đó, bộ lịch cũng phục vụ cho chuỗi chương trình tưởng nhớ Trịnh Công Sơn kéo dài từ 28.2-1.4.2019.

Bộ lịch gồm 13 bức tranh màu nước do Trịnh Công Sơn vẽ trong khoảng 4 thập niên (1960 - 1990), được chọn mang tính tượng trưng trong số tư liệu để lại của nhạc sĩ, bức sớm nhất là bức vẽ Diễm vào năm 1963, và các bức vẽ Michiko 1988, tự họa, vẽ chim, vẽ hoa, vẽ trẻ em... Bên cạnh đó là các thủ bút, các bản nhạc chép tay của cố nhạc sĩ.

Mười ba tờ của cuốn lịch với cái tên rất đơn giản: Trịnh Công Sơn - Kỷ Hợi 2019 chứa đầy tâm sự, đúng như một trong những bút tích của nhạc sĩ: “Sự thăng trầm, con nước ròng con nước lên, sự đầy vơi của mỗi con số trên tờ lịch của mỗi ngày dù sao cũng cho ta một an ủi sau cùng: là có một thời ta đã sống với đầy đủ những buồn vui”.

Ngoài ra, trong thời gian tới, nhà thơ Nguyễn Duy sẽ tái bản tập thơ Vợ ơi, tập thơ từng xuất bản năm 1995, nay sẽ ra mắt với hình thức mới và với một ý nghĩa khác - tặng người vợ trên giường bệnh những tháng ngày cuối đời. Sau đó, sẽ ra mắt tập thơ của con trai, Nguyễn Duy Sơn - Đường về (gồm thơ, ảnh). 

Một bộ lịch tưởng nhớ hai Sơn

Hơn mười năm trước, nhà thơ Nguyễn Duy và tôi có may mắn được xem những di sản tinh thần mà nhạc sĩ Trịnh Công Sơn để lại trong căn phòng riêng của ông tại ngôi nhà 47C Phạm Ngọc Thạch. Ngoài những bản thảo chép tay gồm nhiều ca khúc và bài viết của ông, còn có khá nhiều bức tranh chưa từng được biết đến. Cũng vào thời gian này, chúng tôi còn được xem nhiều tranh của Trịnh Công Sơn được lưu giữ trong sưu tập của gia đình ông cũng như trong các sưu tập cá nhân khác. 

Nhà báo Nguyễn Trọng Chức bên nhà thơ Nguyễn Duy. Ảnh: Nguyễn Hoài Trung

Sinh thời, Trịnh Công Sơn có nhiều tác phẩm hội họa được triển lãm cùng với tranh của các họa sĩ nổi tiếng như Đinh Cường, Đỗ Quang Em, Trịnh Cung, Tôn Thất Văn, Bửu Chỉ. Ông còn vẽ bìa nhiều tập nhạc của chính mình và vẽ nhiều ký họa chân dung những người thân quen, bạn hữu. Họa sĩ Đinh Cường từng viết rằng “hội họa là giấc mộng không bờ bến” của Trịnh Công Sơn, trong khi họa sĩ Nguyễn Trung khẳng định người bạn nhạc sĩ của mình là “một họa sĩ thực thụ” (bài giới thiệu phòng tranh Đinh Cường, Đỗ Quang Em, Trịnh Công Sơn tại Nhà Hữu nghị Tiệp Khắc, TP.HCM, tháng 1.1989).

Được biết khá đầy đủ về mảng hội họa rất đáng kể trong sự nghiệp nghệ thuật của Trịnh Công Sơn, chúng tôi từng nghĩ đến việc giới thiệu tranh của ông với công chúng bằng các triển lãm hay bằng một cách làm khác đơn giản hơn, cũng dễ phổ biến hơn với số đông những người yêu mến Trịnh Công Sơn: làm lịch tết với tranh của ông. Điều đó cũng rất gần gũi với Nguyễn Duy khi nhà thơ đã có nhiều năm thực hiện các bộ lịch thơ độc đáo, mà người thiết kế không ai khác là con trai nhà thơ: em Nguyễn Duy Sơn.

Cũng chính Nguyễn Duy Sơn đã thiết kế một bộ lịch với tranh và thủ bút của Trịnh Công Sơn vì lòng yêu mến, kính trọng người bạn thân của cha mình, và không ngờ đây cũng là tác phẩm thiết kế cuối cùng của em. Sau khi Duy Sơn đột ngội qua đời vì bạo bệnh hồi tháng 4.2018, chúng tôi đã nghĩ ngay đến việc dùng bản thiết kế này để in lịch Tết Kỷ Hợi 2019 như một cách tưởng nhớ đến em. 

Nhà báo Nguyễn Trọng Chức

Bài: Trâm Anh - Ảnh: Lê Quang Nhật