Từ Sài Gòn xưa đến kỷ nguyên chip: 10 cuốn sách Việt ấn tượng năm 2025

Từ các tập truyện ngắn, tản văn giàu cảm xúc đến tiểu thuyết đồ họa về cuộc đời của một yếu nhân trong dòng lịch sử; từ những suy ngẫm về Sài Gòn xưa đến thời hiện đại với cuộc chiến bán dẫn… Sau đây là 10 cuốn sách của tác giả Việt ấn tượng từng xuất hiện trên Người Đô Thị trong năm vừa qua. Danh sách được xếp theo thứ tự bảng chữ cái.

Con rối hát ngoài rừng xa – Khải Đơn

Con rối hát ngoài rừng xa tuy là tác phẩm chạm ngõ văn chương của Khải Đơn, nhưng đã để lại ấn tượng vô cùng sâu sắc.

Nổi tiếng với những tản văn và sách du ký nổi bật, những năm gần đây, Khải Đơn tiếp tục mở rộng phạm vi sáng tạo sang lĩnh vực hư cấu, với tập thơ và tập truyện ngắn đầu tay. Trong đó Con rối hát ngoài rừng xa (Nhã Nam và NXB Hội Nhà Văn ấn hành) tuy là tác phẩm chạm ngõ văn chương, nhưng đã để lại ấn tượng vô cùng sâu sắc. Gồm 14 truyện ngắn, cuốn sách đa dạng phong cách, trải dài từ hiện thực, huyền ảo, khoa học viễn tưởng… đến kinh dị, tâm lý, chữa lành...

Qua đó cô đã chạm đến rất nhiều vấn đề, như cuộc sống đương thời, bản chất con người, ô nhiễm môi trường, bảo vệ di sản… Thoạt nghe có phần khô khan, nhưng bằng “lớp áo” văn chương giàu liên tưởng, những truyện ngắn này đã tìm được chỗ đứng riêng, gây ám ảnh bằng việc đẩy đến tận cùng sức chịu đựng của độc giả, cùng các tình tiết không khoan nhượng. Có thể nói Khải Đơn đã tự đặt ra thử thách cho bản thân, để làm sao những tác phẩm sau đây có thể thành công và độc đáo hơn tập truyện ngắn này.

Dọc đường 2 – Nguyên Ngọc

Dọc đường 2 tiếp tục chứa đựng những bài viết tâm huyết của nhà văn Nguyên Ngọc ở nhiều đề tài.

Nối tiếp cuốn Dọc đường “1” ra mắt trước đó vào năm 2022, Dọc đường 2 (Nhã Nam và NXB Hội Nhà Văn ấn hành) tiếp tục chứa đựng những bài viết tâm huyết của nhà văn Nguyên Ngọc ở nhiều đề tài, từ đóng góp những kiến nghị giá trị để phát triển đất nước bằng vốn đi, vốn sống và vốn tiếp xúc phong phú; đến những hồi ức ở giai đoạn bản lề của văn chương Việt Nam thời kỳ đổi mới. Ở tác phẩm này, có thể thấy dù ở cương vị nhà văn hay người quan sát, Nguyên Ngọc vẫn luôn nặng lòng với vận mệnh và sự phát triển của nước nhà.

Bên cạnh những nội dung này, cuốn sách cũng mang đến những trang viết chưa từng công bố về mảnh đất Tây Nguyên mà ông yêu quý trong tập Các bạn tôi ở trên ấy ra mắt trước đó, cũng như chân dung các bạn văn trong thời kháng chiến của ông. Qua đó ta càng hiểu thêm tài năng và cái nhìn độc đáo của tác giả Rừng Xà Nu.

Đời gió bụi – Nguyễn Phan Quế Mai

Đời gió bụi dày đặc dấu ấn Việt Nam, nhưng quan trọng nhất là truyền đi thông điệp hòa giải cần có khi thời gian trôi qua.

Sau nhiều năm là hiện tượng ở nước ngoài, cuối năm nay, Đời gió bụi (Nhã Nam và NXB Phụ nữ Việt Nam ấn hành) cuối cùng cũng đã hiện diện bằng tiếng mẹ đẻ. Gồm ba mạch truyện đan cài vào nhau: một cựu binh mắc PTSD, một người con lai và một cặp chị em từ quê lên Sài Gòn thập niên 1970 muốn thay đổi cuộc sống… cuốn sách đã đóng góp những góc nhìn độc đáo, sâu sắc, đến từ bên trong – điều tạo nên sự khác biệt cho tác phẩm này.

Bên cạnh đó, thông qua tác phẩm, tác giả còn giới thiệu những nét văn hóa và con người Việt Nam ra với bạn bè quốc tế, từ việc xây dựng chồng lớp motif Truyện Kiều lên số phận nhân vật Quỳnh và Trang, đến ẩm thực, công trình kiến trúc đặc sắc của Sài Gòn… trong nhiều trang viết. Cuốn sách qua đó dày đặc dấu ấn Việt Nam, nhưng quan trọng nhất là truyền đi thông điệp hòa giải cần có khi thời gian trôi qua.

Hồ nước mùa xuân – Nguyễn Thị Minh Ngọc

Hồ nước mùa xuân là tập truyện ngắn tổng hợp những sáng tác nổi bật nhất của Nguyễn Thị Minh Ngọc, trải dài từ năm 1971 đến 2018.

2025 có thể nói là năm bận rộn đặc biệt của đạo diễn sân khấu – nhà văn – biên kịch Nguyễn Thị Minh Ngọc. Bên cạnh việc góp mặt trong Thai chiêu tài, đồng biên kịch Quán Kỳ Nam cũng như có những vở diễn sân khấu ra mắt, thì bà cũng quay về với văn chương. Hồ nước mùa xuân (NXB Phụ nữ Việt Nam ấn hành) là tập truyện ngắn tổng hợp những sáng tác nổi bật nhất của bà, trải dài từ năm 1971 đến 2018, qua đó đánh dấu nhiều sự thay đổi trong chủ đề, nội dung lẫn bút pháp sáng tác.

Trong sách, có thể nhìn thấy 2 mạch sáng tạo chủ chốt. Từ giàu cảm xúc và trí tưởng tượng ở quãng đầu đời với Dọn nhà, Trăng huyết, Quán trọ, Trái khổ qua… qua đó khắc họa phận nữ nhi thăng trầm, đa đoan, bà đã chuyển sang những tác phẩm giàu ẩn dụ, có hơi hướng thiền định độc đáo, nơi ý tưởng và thông điệp được truyền đi sâu hơn, kín hơn, đọng lại rất lâu trong lòng độc giả.

Khi con chip lên ngôi - Nguyễn Trung Dân

Khi con chip lên ngôi có thể nói là một tác phẩm cơ bản, dẫn lối độc giả bước vào kỷ nguyên của cuộc cách mạng công nghệ hiện tại.

Có một nghịch lý của thời đại mới rằng khi thế giới tiến tới kỷ nguyên của chip bán dẫn, thì con người lại không dễ để nắm bắt những gì nằm sâu trong đó. Với kinh nghiệm nghiên cứu, giảng dạy, làm việc tại các trung tâm bán dẫn hàng đầu, trong Khi con chip lên ngôi (Nhã Nam và NXB Công thương ấn hành), PGS-TS. Nguyễn Trung Dân đã đưa độc giả đi lại từ đầu, từ việc tìm hiểu cách transistor được phát minh đến cách Morris Chang đã thay đổi cuộc chơi và “vận mệnh” của Đài Loan... Đây có thể nói là một tác phẩm “đại cương”, dẫn lối độc giả bước vào kỷ nguyên của cuộc cách mạng công nghệ hiện tại.

Không chỉ hướng về quá khứ, trong cuốn sách, tác giả cũng đặt ra những vấn đề thức thời về cơ hội của nước ta khi đóng góp vào chuỗi sản xuất chip toàn cầu, và để làm được điều đó, ta cần chuẩn bị những gì từ kinh nghiệm của Đài Loan, Hàn Quốc, Nhật Bản, Malaysia… Đầy ắp quan sát, đối chiếu, suy ngẫm về bước chuyển quan trọng, đây là cuốn sách cần đọc để hiểu thời đại mà ta đang sống, và quỹ đạo nào mà nó sẽ đi trong những ngày tới.

Khúc hát cá ông – Tạ Huy Long

Với Khúc hát cá ông nói về câu chuyện cuộc đời của bác sĩ Yersin, Tạ Huy Long đã mang đến những sáng tạo thú vị cả về phần đọc cũng như phần nhìn.

Trong những năm qua, Tạ Huy Long không phải cái tên quá đỗi xa lạ với các minh họa độc đáo, có dấu ấn riêng trong nhiều tác phẩm thiếu nhi. Nhưng nếu ở những tác phẩm đó anh chỉ tham gia với vai trò minh họa, thì với Khúc hát cá ông (NXB Kim Đồng ấn hành) nói về câu chuyện cuộc đời của bác sĩ Yersin, anh đã sáng tạo cả về phần đọc cũng như phần nhìn. Về phần nhìn, bằng những nét vẽ độc đáo kết hợp với nguồn cảm hứng từ phong cách Đông Dương và của họa sĩ “vị lai” M. C. Escher, Tạ Huy Long đã mang đến một ấn phẩm ấn tượng và đậm dấu ấn.

Về phần đọc, bởi Yersin không phải gương mặt quá xa lạ nên Tạ Huy Long rất sáng tạo trong cách kể. Anh đã uyển chuyển kết hợp các yếu tố truyền thuyết, siêu thực, huyền ảo vào cuốn sách… từ đó tạo ra mạch kể thú vị. Đơn cử như việc ví vai trò của bác sĩ Yersin như truyền thuyết cá ông cứu người, cũng như những năm tháng chiến đấu với dịch bệnh được kết nối với những bác sĩ mỏ chim nhiều thế kỷ trước – điều ám ảnh ông trước sứ mệnh được y học giao phó… Chính điều này cộng với phong cách riêng trong minh họa đã mang đến một tiểu thuyết đồ họa đậm dấu ấn

Mộng du khi xa xứ - Hồ Anh Thái

Mộng du khi xa xứ tập hợp nhiều bài viết ở nhiều thể loại, nhưng có điểm chung là có bối cảnh, nói đến (hoặc nói về) cuộc sống người Việt ở nước ngoài lẫn những khác biệt văn hóa.

Trong văn đàn Việt, Hồ Anh Thái có thể nói là tên tuổi vô cùng sung sức khi mỗi năm đều có tác phẩm cho ra mắt mới. Bên cạnh tập tiểu luận Thế gian dài hơn bước chân người, Mộng du khi xa xứ (NXB Kim Đồng ấn hành) là cuốn sách thứ hai mà ông giới thiệu trong năm 2025. Cuốn sách tập hợp nhiều bài viết ở nhiều thể loại được sáng tác tại nhiều giai đoạn, nhưng có điểm chung là có bối cảnh, nói đến (hoặc nói về) cuộc sống người Việt ở nước ngoài lẫn những khác biệt văn hóa.

Tại đây, đặc trưng châm biếm – giễu nhại của ông vẫn được thể hiện, trong các tình huống dở khóc dở cười, nhất là xoáy vào giai đoạn bao cấp còn nhiều quan liêu. Nhưng bên cạnh mạch này, ông cũng phản ánh một thế giới bất an, nơi dù ồn ào với những cuộc chiến hay bình lặng ở vùng Bắc Âu thì đều nhen nhóm những mầm mống xung đột. Để rồi sau cuối, những câu chuyện thấm đẫm tình người và sự sẻ chia lại cho ta một niềm hy vọng vào cảnh tuyệt vọng giữa một thế gian quá đỗi điên đảo.

Mưa ngang – Trung Sỹ

Gồm 14 truyện ngắn, Trung Sỹ đào sâu vào những cơn người bị thời thế làm cho biến đổi, nơi những tình cảm tưởng bình thường nhất lại khó có được.

Nổi tiếng với các tác phẩm lấy đề tài chiến tranh, Mưa ngang (NXB Trẻ ấn hành) cũng nằm trong dòng chảy này. Gồm 14 truyện ngắn, thay vì khắc họa cuộc chiến khốc liệt, Trung Sỹ lại đào sâu hơn vào những cơn người bị thời thế làm cho biến đổi, nơi những tình cảm tưởng bình thường nhất như tình bạn, tình đồng chí, tình yêu đôi lứa, tình thân… lại khó có được. Nhiều truyện ngắn cũng có bối cảnh lùi xa cuộc chiến, qua đó truyền đi thông điệp hòa giải.

Truyện ngắn của Trung Sỹ nổi bật ở chỗ khai thác chiến trường Tây Nam chưa có quá nhiều tác phẩm viết về. Không dừng ở đó, văn chương của ông bên cạnh cái khốc liệt của cuộc chiến thì vẫn luôn có những dấu chỉ của hy vọng, nơi trẻ em, thiên nhiên cho đến tiếng chim gần như luôn luôn xuất hiện. Qua đó ông cũng truyền đi thông điệp hòa hợp, lấy khó khăn, gian khổ làm động lực cho nền hòa bình khó nhọc để thêm trân trọng và giữ gìn nó.

Sài Gòn – Kinh đô sông nước - Trần Hữu Phúc Tiến

Đan cài giữa kinh nghiệm của người học sử, làm báo với vốn đi và vốn trải nghiệm phong phú, tác giả Trần Hữu Phúc Tiến đã phóng chiếu một Sài Gòn đa dạng trong cuốn sách này.

Với nhiều thế kỷ hình thành và phát triển, đã có không ít tác phẩm viết về mảnh đất, con người Sài Gòn, nhưng nhìn từ đặc trưng sông nước, thì Sài Gòn – Kinh đô sông nước (NXB Trẻ ấn hành) có thể nói là lần đầu tiên. Đan cài giữa kinh nghiệm của người học sử, làm báo với vốn đi và trải nghiệm phong phú, tác giả Trần Hữu Phúc Tiến đã phóng chiếu một Sài Gòn đa dạng, từ thuở xa xưa qua các di chỉ khảo cổ, sử liệu… cho đến ngày nay là nơi đô thị sôi động, dẫn đầu cả nước.

Bên cạnh giá trị lịch sử, cuốn sách còn gây ấn tượng bởi những kiến nghị sâu sát, kịp thời, làm sao để thành phố vẫn phát triển nhưng vẫn cân bằng và hài hòa với bảo vệ, gìn giữ di sản vật thể và phi vật thể giá trị. Từ đó, cuốn sách phù hợp với đa dạng người đọc, dù là giới làm chính sách, các chuyên gia quy hoạch hay những người yêu sử, yêu thành phố đầy thân thương này.

Tiếng gọi chân trời – Nguyễn Ngọc Tư

Vẫn bằng giọng văn giản dị, chân thành như lời thủ thỉ, tâm tình, Nguyễn Ngọc Tư tiếp tục khẳng định phong cách viết tản văn riêng.

Trong cuốn tản văn Tiếng gọi chân trời (NXB Trẻ ấn hành), nhà văn Nguyễn Ngọc Tư tiếp tục cho thấy sự quan sát tinh tường và những suy ngẫm thâm trầm của một người quan sát xã hội từ khoảng cách xa. Ở đó muôn mặt cuộc sống đã được hiện ra, nơi con người dường như luôn không bằng lòng với những gì hằng có, mà luôn bị mời mọc, thu hút bởi lời kêu gọi nào đó vô hình, tưởng như không hề tồn tại đến từ chân trời. Đó là lời kêu những người trẻ nông thôn lên thành phố, những người bỏ phố về lại quê hương, những thứ thúc đẩy con người tranh đấu, kỳ kèo, thóa mạ… thay vì yêu thương.

Vẫn bằng giọng văn giản dị, chân thành như lời thủ thỉ, tâm tình, Nguyễn Ngọc Tư tiếp tục khẳng định phong cách viết tản văn riêng, nơi chúng được xây dựng như một truyện ngắn mà chị đã làm được trong Hong tay khói lạnh, Hành lý hư vô... Để qua đó, mỗi cuốn sách như lời nhắc nhở ta sống chậm lại, biết nghĩ cho nhau, yêu thương nhiều hơn.

Bài: Minh Anh - Ảnh: Tư liệu