Văn kiện Tràng An: Hướng tới một mô hình bảo tồn di sản, đổi mới và phát triển bền vững

Sự kiện do UBND tỉnh Ninh Bình phối hợp cùng Trường Khoa học liên ngành và Nghệ thuật – Đại học Quốc gia Hà Nội và các đối tác quốc tế tổ chức. Điểm nhấn của hội thảo là việc công bố Văn kiện Tràng An, một văn kiện mang ý nghĩa chiến lược, định hình tầm nhìn mới cho bảo tồn và phát triển bền vững di sản, đồng thời khẳng định vai trò tiên phong của Tràng An trong lan tỏa thương hiệu toàn cầu.

Người Đô Thị online trân trọng giới thiệu bạn đọc toàn văn văn kiện này:

VĂN KIỆN TRÀNG AN

Hướng tới một mô hình bảo tồn di sản, đổi mới và phát triển bền vững

Thông qua tại Hội thảo Quốc tế “Giá trị Thương hiệu Quần thể Danh thắng Tràng An gắn với Chính sách Bảo tồn Di sản và Phát triển Du lịch Bền vững”

Ninh Bình, ngày 19 tháng 8 năm 2025

Lời mở đầu

Nhận thức rằng Quần thể Danh thắng Tràng An là Di sản Thế giới hỗn hợp văn hóa và thiên nhiên đầu tiên của khu vực Đông Nam Á, đồng thời là di sản sống mang Giá trị nổi bật toàn cầu vì những yếu tố sau: Sự tương tác giữa con người và thiên nhiên; Lịch sử địa chất và quá trình hình thành cảnh quan; Giá trị nổi bật về định cư truyền thống với sự tiếp nối văn hóa và tâm linh; Đa dạng sinh học và các hiện tượng tự nhiên vượt trội.

Ghi nhận các kết quả từ những nghiên cứu lượng giá gần đây, theo đó giá trị kinh tế của Quần thể Danh thắng Tràng An được ước tính đạt 213 tỷ USD, bao gồm 10 nhóm giá trị có tính đại diện và độc đáo: (1) Giá trị giải trí; (2) Giá trị hệ thống karst; (3) Giá trị đa dạng sinh học; (4) Giá trị khảo cổ; (5) Giá trị rừng đặc dụng Tràng An; (6) Giá trị văn hóa đình, đền, chùa; (7) Giá trị văn hóa lễ hội; (8) Giá trị văn hóa nghệ thuật biểu diễn dân gian; (9) Giá trị đất ở từ tác động di sản lên vùng lõi; (10) Giá trị đất ở từ tác động di sản lên vùng đệm;

Thừa nhận vai trò nền tảng của Công ước về Bảo vệ Di sản Văn hóa và Thiên nhiên Thế giới (1972) và Hướng dẫn Hoạt động thực hiện Công ước Di sản Thế giới (2024) với tư cách là công cụ diễn giải chính cho việc xác định, bảo vệ và quản lý các Di sản Thế giới;

Tràng An là Quần thể Danh thắng thế giới đầu tiên tại Việt Nam được UNESCO vinh danh Di sản hỗn hợp văn hóa và thiên nhiên vào năm 2014. Ảnh: Sở Du lịch Ninh Bình

Khẳng định tính phù hợp của Hiến chương Thế giới về Thiên nhiên của Liên Hợp Quốc (1982), trong đó đề ra các nguyên tắc giải pháp cơ bản cho việc bảo tồn thiên nhiên cũng như sự hài hòa giữa con người và giới tự nhiên, đồng thời thừa nhận sự nhấn mạnh của Văn kiện vào các giá trị nội tại của các hệ sinh thái, loài sinh vật và cảnh quan, là khuôn khổ đạo đức nền tảng cho việc quản trị các khu di sản một cách bền vững và công bằng;

Khẳng định rằng Văn kiện này cùng các khuôn khổ khác của Liên Hợp Quốc tạo điều kiện để các Khu Di sản Thế giới, đặc biệt là những di sản có giá trị kép văn hóa và thiên nhiên, trở thành những phòng thí nghiệm về đổi mới, bao trùm và hợp tác quốc tế;

Nhận thức rõ nhu cầu cấp thiết của việc kết nối công tác bảo tồn di sản với trách nhiệm toàn cầu, đổi mới, sinh kế bền vững, sự tham gia của cộng đồng và khả năng thích ứng trước các thách thức như biến đổi khí hậu, đô thị hóa và áp lực từ du lịch đại trà;

Ghi nhận rằng công tác quản lý Di sản Thế giới Tràng An đang góp phần trực tiếp thực hiện sứ mệnh cốt lõi của UNESCO, đó là xây dựng hòa bình giữa các dân tộc và quốc gia thông qua giáo dục, khoa học, văn hóa và truyền thông, bằng cách thúc đẩy đối thoại liên văn hóa, sự hiểu biết lẫn nhau và tôn trọng đa dạng văn hóa và thiên nhiên;

Chúng tôi, đại diện của các cơ quan quản lý nhà nước, tổ chức quốc tế, giới học giả, chuyên gia, cộng đồng và doanh nghiệp, cùng nhất trí thông qua Văn kiện Tràng An như một cam kết thống nhất và khuôn khổ hành động lâu dài cho tương lai của Tràng An và các Di sản Thế giới tương đồng tại Việt Nam cũng như trên toàn thế giới.

Phong cảnh sơn thủy Tràng An cho thấy giá trị thiên nhiên độc đáo làm nền tảng cho thương hiệu du lịch bền vững.

Điều 1: Tầm nhìn và Mục tiêu

Đưa Quần thể Danh thắng Tràng An trở thành hình mẫu toàn cầu về phát triển bền vững dựa trên di sản, nơi các giá trị văn hóa và thiên nhiên được bảo vệ và lồng ghép tích cực vào quá trình định cư, phát triển kinh tế, xã hội và bảo vệ môi trường của khu vực trong tương lai.

Tầm nhìn này xác lập Thiên nhiên là nền tảng, Văn hóa là động lực, Con người là trung tâm và Cộng đồng là chủ thể, với nhận thức rằng thành công lâu dài chỉ có thể đạt được dựa trên mô hình quản trị bao trùm, sự tham gia làm chủ của địa phương và sự tiếp nối của các truyền thống sống. Tràng An sẽ là nơi mà di sản đại diện nhân loại trở thành động lực mạnh mẽ cho đổi mới sáng tạo, khả năng phục hồi và bản sắc.

Tràng An mong muốn trở thành mô hình tham chiếu cho các vùng đất đang đối mặt với những thách thức và cơ hội tương tự, bằng cách chứng minh rằng quản trị hiệu quả, chia sẻ lợi ích công bằng và phát triển bền vững có thể cùng hội tụ để góp phần kiến tạo một tương lai công bằng và có khả năng phục hồi tốt.

Thông qua đó, Tràng An không chỉ giữ gìn các Giá trị nổi bật toàn cầu của chính mình mà còn trở thành nguồn cảm hứng cho các khu di sản khác, cùng hướng tới con đường hài hòa giữa bảo tồn, đổi mới và tăng trưởng bao trùm.

Điều 2: Các Nguyên tắc Cốt lõi

1. Di sản là Nền tảng: Mọi quá trình quy hoạch, dự án và sáng kiến phát triển đều phải đặt di sản văn hóa và thiên nhiên làm hạt nhân cốt lõi, coi đó là nguồn lực tạo sinh định hướng tầm nhìn, định hình lựa chọn và duy trì ý nghĩa. Quần thể Danh thắng Tràng An, nổi bật bởi sự phong phú về văn hóa và kỳ vĩ về thiên nhiên, là nơi hội tụ đặc biệt các giá trị sinh thái, địa chất, lịch sử và thẩm mỹ có ý nghĩa nổi bật toàn cầu.

Di sản nơi đây không thể được nhìn nhận như một thực thể tĩnh tại, bởi nó nuôi dưỡng những cân bằng sinh thái tinh tế và thể hiện sự giao hòa liên tục giữa tự nhiên và con người trong suốt hàng chục nghìn năm. Cảnh quan văn hóa này không chỉ cần được bảo vệ mà còn cần được quản lý cẩn trọng, với sự tham gia của các nhà khoa học và sự tôn trọng sâu sắc.

Việc công nhận di sản là nền tảng đồng nghĩa với việc áp dụng một phương pháp tiếp cận liên ngành có hệ thống, trong đó việc bảo vệ, giữ gìn các hệ thống tự nhiên không thể tách rời khỏi sự tiếp nối liên tục về văn hóa. Điều này đòi hỏi mọi sự chuyển đổi bên trong và xung quanh Khu di sản đều phải củng cố tính toàn vẹn về sinh thái và văn hóa của nó, đồng thời đảm bảo nó vẫn giữ được vị thế là một di sản sống cho các thế hệ hiện tại và tương lai.

Những dãy núi đá vôi karst hàng triệu năm tuổi – một trong 10 giá trị đặc thù được lượng giá kinh tế của Tràng An.

2. Di sản là Hệ sinh thái sống: Việc bảo tồn di sản văn hóa và thiên nhiên của Quần thể Danh thắng Tràng An đòi hỏi bảo vệ bản sắc của nó thông qua các nghiên cứu khoa học sâu sắc và sự tiếp tục hiện diện của các giá trị di sản của nó trong quá trình phát triển trong tương lai. Việc coi di sản là hệ sinh thái sống đồng nghĩa với việc phải có cách tiếp cận hệ thống và liên ngành, trong đó việc bảo vệ Khu di sản và Giá trị Nổi bật Toàn cầu của nó không thể tách rời khỏi quá trình định cư liên tục của con người đương đại. Mọi sự biến đổi cảnh quan trong và xung quanh khu di sản đều cần củng cố tính toàn vẹn về sinh thái và văn hóa, bảo đảm vị thế của Tràng An như một di sản sống cho thế hệ hôm nay và mai sau.

3. Cộng đồng là Người bảo vệ: Cộng đồng địa phương chính là người thụ hưởng, bảo vệ và đồng kiến tạo di sản. Mọi lợi ích phát sinh từ việc sử dụng bền vững và phát huy giá trị di sản trước hết phải góp phần tăng quyền và năng lực cho người dân địa phương, hình thành vòng tuần hoàn tích cực, trong đó di sản trở thành động lực cho sự phát triển bao trùm tại địa phương. Đến lượt nó, cách tiếp cận lấy cộng đồng làm trung tâm này lại giúp giữ gìn hiệu quả các giá trị di sản vật thể và phi vật thể, bằng cách lồng ghép việc bảo vệ vào quá trình quản lý hàng ngày. Bên cạnh đó, với tư cách là Di sản Thế giới được UNESCO ghi danh, Tràng An đã trở thành một phần di sản chung của nhân loại, và theo Công ước Di sản Thế giới, được giao phó cho cộng đồng quốc tế - những người có trách nhiệm tập thể trong việc hỗ trợ Quốc gia Thành viên và người dân địa phương bảo vệ và giữ gìn các Giá trị Nổi bật Toàn cầu của nó.

Du khách khám phá Tràng An, minh chứng cho sự hòa quyện giữa bảo tồn di sản và phát triển kinh tế du lịch bền vững.

4. Khoa học là một Công cụ: Quản lý di sản phải dựa trên nghiên cứu liên ngành liên tục và nghiêm túc mà nhờ đó di sản được diễn giải thông qua những chiến lược định tính và định lượng và được hướng định hướng bởi các chiến lược khai thác cả dữ liệu định tính và định lượng. Các công cụ như Đánh giá Môi trường Chiến lược (SEA), Đánh giá Tác động Di sản (HIA) và Định giá Kinh tế Tổng hợp (TEV) chính là các phương pháp hệ thống để cụ thể hóa lập luận khoa học, phân tích dữ liệu và hoạch định lâu dài. Những công cụ này cần được bổ sung bằng các nguyên tắc và góc nhìn bắt nguồn từ giá trị di sản phi vật thể, bao gồm các giá trị kinh tế, xã hội, văn hóa và tâm linh.

Các cách tiếp cận đa dạng này kết hợp với nhau tạo nên một khuôn khổ mở và không ngừng phát triển tạo thuận lợi cho quá trình đổi mới, đánh giá và quản trị di sản một cách thích ứng. Đồng thời, Tràng An cần được nhìn nhận như là một phòng thí nghiệm sống, một chuẩn mực quốc tế về cách những chiến lược phát triển dựa vào di sản có thể giúp định hình quá trình chuyển đổi như thế nào.

Các nhà nghiên cứu được khuyến khích tìm hiểu khu di sản cả trực tiếp tại thực địa lẫn thông qua các khung lý thuyết, góp phần tạo ra một hệ sinh thái năng động của sự tìm tòi, trao đổi tri thức, sáng tạo và duy trì các giá trị nhằm giữ được vai trò và tính toàn vẹn của di sản theo thời gian.

5. Công bằng giữa các thế hệ và phát triển Bền vững: Bảo tồn di sản là một trách nhiệm không chỉ giới hạn ở thời điểm hiện tại. Mọi chính sách, thực hành và lợi ích đều cần được thiết kế để đảm bảo các giá trị văn hóa, thiên nhiên của khu di sản được bảo tồn, phục hồi và trao truyền đầy đủ cho thế hệ mai sau. Vì vậy, việc chia sẻ lợi ích công bằng phải vượt qua giới hạn của thời gian và cộng đồng hiện tại, bồi đắp tinh thần đoàn kết giữa các thế hệ. Bằng cách đặt tính bền vững vào vị trí trung tâm trong quản trị di sản, chúng ta khẳng định trách nhiệm của mình đối với các thế hệ sẽ kế thừa không chỉ khu di sản này, mà còn cả các câu chuyện, bản sắc và cơ hội mà nó mang lại.

Di sản Tràng An là nơi hội tụ giá trị thiên nhiên, văn hóa và định cư, được lượng giá tổng thể với giá trị ước đạt 213 tỷ USD.

Điều 3: Các Cam kết Chiến lược

Chúng tôi cam kết:

3.1

Lồng ghép di sản vào quy hoạch và chiến lược phát triển cấp tỉnh và quốc gia, đặc biệt là theo tầm nhìn “Hoa Lư – Đô thị Di sản Thiên niên kỷ”.

Chúng tôi cam kết đặt di sản trở thành trụ cột trung tâm trong các chính sách phát triển, bảo đảm rằng việc bảo vệ di sản không bị xem là mục tiêu riêng lẻ mà là động lực xuyên suốt thúc đẩy tăng trưởng bền vững, bản sắc và phúc lợi cộng đồng. Theo tầm nhìn mang tính định hướng “Hoa Lư – Đô thị Di sản Thiên niên kỷ”, chúng tôi hướng tới mô hình phát triển mà bảo tồn di sản được tích hợp đầy đủ vào các chính sách liên quan tới quy hoạch đô thị, cảnh quan sinh thái, sử dụng đất đai, hạ tầng, du lịch, giáo dục và khả năng phục hồi trước biến đổi khí hậu.

3.2

Thúc đẩy công nghiệp văn hóa, kinh tế sáng tạo và du lịch bền vững mang bản sắc riêng biệt của Tràng An.

Chúng tôi cam kết kiến tạo một môi trường năng động, nơi các ngành công nghiệp văn hóa và kinh tế sáng tạo phát triển một cách hài hòa và bao trùm với các giá trị di sản vượt trội của Tràng An. Điều này có nghĩa là khuyến khích phát triển di sản như một phòng thí nghiệm sống (Living Lab Heritage), khuyến khích các đổi mới sáng tạo và biểu đạt nghệ thuật dựa trên bản sắc và truyền thống địa phương, đồng thời bảo đảm rằng các cộng đồng đã gìn giữ những truyền thống này qua nhiều thế hệ được trực tiếp tham gia và hưởng lợi từ các hoạt động kinh tế. Trong bối cảnh này, du lịch bền vững có thể hiểu là các trải nghiệm được đặc trưng bởi tính xác thực, sự tôn trọng địa phương, sự tham gia sâu của cộng đồng - những yếu tố được bảo đảm qua các khung chiến lược và quản lý đã được thiết kế phù hợp với đặc trưng địa phương của UNESCO. Bằng việc kết nối khởi nghiệp sáng tạo với quản lý và bảo tồn văn hóa, chúng tôi hướng tới xây dựng một nền kinh tế địa phương có sức chống chịu và phục hồi tốt, coi trọng sự đa dạng, trao quyền cho người dân và gìn giữ hồn cốt phi vật thể của Tràng An cho các thế hệ mai sau.

Tràng An có thể trở thành “phòng thí nghiệm sống” cho mô hình phát triển bền vững, kết hợp bảo tồn di sản và du lịch sinh thái.

3.3

Ứng dụng công nghệ số trong bảo tồn, quản lý du khách, quảng bá và chuyển đổi số các sản phẩm di sản.

Chúng tôi nhận thức rõ tầm quan trọng chiến lược của đổi mới số trong việc định hình lại cách thức bảo vệ, trải nghiệm và phát huy giá trị di sản văn hóa, thiên nhiên. Đổi mới số ở đây bao gồm việc ứng dụng các công nghệ tiên tiến như phân tích dữ liệu, hệ thống thông tin địa lý (GIS), mô hình 3D, trí tuệ nhân tạo (AI) và truyền thông thực tế ảo để chuyển đổi các thực hành truyền thống và nâng cao hiệu quả.

Việc tích hợp công nghệ số trong các lĩnh vực quản lý di sản sẽ đem lại sự nhất quán, hiệu quả và định hướng tương lai cho công tác bảo tồn và tương tác với công chúng. Thông qua việc gắn kết công cụ số vào các khung quy hoạch rộng hơn, chúng tôi hướng tới nâng cao hình ảnh của Tràng An trên cả bình diện quốc gia và quốc tế, đồng thời hiện đại hóa các thực hành bảo tồn và phát huy giá trị, phù hợp với các tiêu chuẩn toàn cầu đang phát triển. Chuyển đổi số các tài sản và kênh truyền thông liên quan đến di sản cũng góp phần khẳng định bản sắc của khu di sản, tạo nên sự gắn kết mang tính chiến lược hơn giữa bảo tồn, tiếp cận công chúng và phát triển bền vững. Qua đó, chúng tôi tái khẳng định cam kết lấy đổi mới làm phương tiện bảo vệ di sản và đảm bảo vai trò của nó cho các thế hệ tương lai.

3.4

Bảo vệ môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu, hướng tới phát triển trung hòa các-bon.

Chúng tôi cam kết đặt bảo vệ môi trường và thích ứng khí hậu vào vị trí trung tâm của chiến lược quản lý di sản. Cách tiếp cận thích ứng khí hậu sẽ củng cố khả năng chống chịu và phục hồi của Tràng An đồng thời bảo đảm rằng bảo tồn di sản và quản lý môi trường luôn cùng nhau phát triển. Cam kết này cũng phản ánh niềm tin của chúng tôi rằng hệ sinh thái của Quần thể Danh thắng Tràng An phải trở thành mô hình đổi mới, chứng minh rằng bảo tồn có thể song hành với phát triển tác động thấp như thế nào. Mô hình đổi mới này được đo lường thông qua các chỉ số như giảm phát thải các-bon, hiệu quả sử dụng đất, khả năng tái thiết lập quần thể sinh vật và môi trường sống của chúng, bảo tồn đa dạng sinh học, quản lý nước và chất thải, cũng như mức độ tương thích với sức chịu tải của khu di sản. Qua cách tiếp cận này, chúng tôi mong muốn đóng góp một cách có ý nghĩa cho các mục tiêu phát triển bền vững toàn cầu, đồng thời bảo vệ tính toàn vẹn về môi trường - nền tảng cho Giá trị Nổi bật Toàn cầu của Tràng An.

3.5.

Phát triển mô hình kinh tế tuần hoàn và sinh thái theo lãnh thổ, dựa trên các chuỗi sản xuất gắn với di sản (thủ công, lâm nghiệp và nông nghiệp, ...), kết nối phát triển bền vững với tri thức truyền thống và tinh thần khởi nghiệp địa phương.

Chúng tôi hướng tới xây dựng mô hình kinh tế dựa trên giá trị, thực hành và nguồn lực bản địa, nơi di sản và các dịch vụ hệ sinh thái mang tính tuần hoàn giao thoa để tạo ra khả năng chống chịu cũng như sự thịnh vượng chung lâu dài, thông qua việc phục hồi các chuỗi sản xuất vốn gắn bó lịch sử với cảnh quan sinh thái và mô hình định cư của con người bản địa, như thủ công truyền thống, hệ thống nông nghiệp sinh thái và vật liệu địa phương. Mô hình kinh tế tuần hoàn theo lãnh thổ được hiểu là phương thức phát triển sinh thái và kinh tế theo địa bàn cụ thể, giảm thiểu tiêu thụ tài nguyên, thúc đẩy việc tái tạo và sử dụng có trách nhiệm các nguồn lực vật thể và phi vật thể địa phương, nhằm tạo ra lợi ích trực tiếp và lâu dài cho cộng đồng. Trong bối cảnh này, tính tuần hoàn và di sản giao thoa khi các tri thức truyền thống, thực hành thủ công, biểu đạt văn hóa và quản lý cảnh quan được tái sinh để trở thành động lực sản xuất, tiêu dùng và sáng tạo giá trị bền vững. Mô hình này không chỉ dừng lại ở bảo tồn hay quảng bá, mà tạo dựng giá trị ngay tại địa phương, giảm tối đa sự phụ thuộc bên ngoài và gia tăng sự gắn kết giữa việc sản xuất, tiêu dùng và nguồn gốc của sản phẩm.

Tràng An thu hút du khách với phong cảnh núi non hùng vĩ cùng những dòng sông nhỏ quanh co, các thung lũng hoang sơ... Ảnh: Vnexpress

3.6

Tích hợp cơ chế tham gia liên thế hệ vào quản trị nhằm bảo đảm quá trình ra quyết định có tính bao trùm dựa trên kinh nghiệm sống và tầm nhìn tương lai.

Chúng tôi dự định thiết kế khung quản trị di sản mang tính liên thế hệ một cách có chủ ý, với nhận thức rằng quản lý và bảo tồn di sản một mặt cần dựa vào kinh nghiệm tích lũy trong quá khứ nhưng đồng thời cũng cần các tầm nhìn đổi mới về tương lai. Thông qua việc thiết lập các cơ chế trong đó mọi thế hệ, từ người trẻ đến người cao tuổi, đều được tham gia một cách bài bản và thiết thực, chúng tôi bảo đảm các quyết sách vừa dựa trên ký ức lâu dài, vừa cởi mở với tư duy đổi mới. Mô hình có tính bao trùm này củng cố tính chính danh, tính kế thừa và khả năng đáp ứng trong quản trị di sản và lãnh thổ.

3.7

Thiết lập các nền tảng hợp tác đa phương, bao gồm mô hình đối tác công tư (PPP), mạng lưới thanh niên và tổ chức xã hội dân sự.

Chúng tôi cam kết thiết lập các nền tảng hợp tác quy tụ đa dạng chủ thể cùng chia sẻ tầm nhìn phát triển dựa trên di sản. Những nền tảng này được thiết kế để trở thành không gian đồng sáng tạo, đổi mới và trách nhiệm chung. Quan hệ đối tác công tư (PPP) sẽ được huy động để gắn kết các chiến lược đầu tư với các giá trị di sản, bảo đảm rằng các sáng kiến kinh tế đóng góp vào phát triển bền vững lâu dài và bảo toàn bản sắc văn hóa. Đồng thời, các tổ chức xã hội dân sự sẽ được tham gia như các đối tác đối thoại chủ chốt, mang lại tính chính danh địa phương cho quá trình ra quyết định. Thông qua việc thúc đẩy đối thoại liên ngành, các nền tảng hợp tác này giúp giảm sự chia cắt, phân mảnh và đưa đến những biện pháp ứng phó tổng hợp hơn cho các thách thức phức tạp như xung đột trong sử dụng đất, thích ứng khí hậu và quản trị du lịch, đồng thời còn mở ra những hình thức huy động tài chính, vận động và hỗ trợ kỹ thuật mới mà các cách tiếp cận đơn phương hoặc từ trên xuống không thể đạt được.

3.8

Phát triển chương trình giáo dục, truyền thông và nâng cao năng lực tập trung vào di sản, đổi mới sáng tạo và phát triển bền vững.

Chúng tôi nhận thức rằng sức sống lâu dài của bất kỳ hệ thống di sản nào cũng đều phụ thuộc vào việc không ngừng nâng cao năng lực con người và thể chế. Vì vậy, chúng tôi cam kết thiết kế và triển khai các chương trình bồi đắp kỹ năng thiết yếu, tri thức liên ngành và ý thức công dân. Các chương trình này sẽ kết nối di sản không chỉ với ký ức mà còn với cả đổi mới, sáng tạo và các thách thức phát triển bền vững. Đây là những công cụ trao quyền, đối thoại, và xây dựng một văn hóa chung về sự quan tâm và ý thức trách nhiệm, bảo đảm sự tăng trưởng liên thế hệ trong khu vực.

3.9

Xây dựng các hệ thống giám sát, đánh giá để định kỳ rà soát giá trị di sản và hỗ trợ các chương trình nghiên cứu - hành động dựa trên các hệ thống này.

Chúng tôi cam kết xây dựng các hệ thống giám sát, đánh giá và định giá di sản có tính chặt chẽ, minh bạch, và liên tục theo thời gian. Dựa trên các nghiên cứu tiền đề, những hệ thống này giúp các cơ quan quản lý di sản theo dõi biến động, dự báo rủi ro và quản lý dựa trên dữ liệu thực chứng. Đây không chỉ đơn thuần là các công cụ kỹ thuật mà còn là công cụ quản trị chiến lược, hỗ trợ quyết định linh hoạt, tạo lập chu trình nghiên cứu - hành động kết nối dữ liệu, chính sách và tri thức cộng đồng. Nhờ vậy, các giá trị di sản không chỉ được gìn giữ, mà còn được thấu hiểu, diễn giải và tái khẳng định liên tục trong các điều kiện biến đổi.

Cảnh quan tự nhiên Tràng An sẽ là nguồn cảm hứng cho chiến lược phát triển xây dựng thương hiệu du lịch xanh và bền vững.

Điều 4: Hợp tác Quốc tế

Chúng tôi hoan nghênh việc hợp tác với UNESCO, các Cơ quan Tư vấn về Di sản Thế giới và các tổ chức quốc tế cam kết giữ gìn và phát huy di sản nhằm:

• Quảng bá mô hình Tràng An như một hình mẫu được quốc tế thừa nhận về quản lý di sản hỗn hợp. Nhờ sự gắn kết chặt chẽ với các nguyên tắc phát triển bền vững, sự tham gia của cộng đồng và nhạy cảm sinh thái, Tràng An trở thành chuẩn mực tham chiếu cho việc phát huy vai trò của di sản trong hỗ trợ phát triển bao trùm.
• Thúc đẩy trao đổi tri thức đa phương và nâng cao năng lực, tạo ra cơ hội học hỏi từ các đối tác, phát triển năng lực cán bộ và chia sẻ các thực hành quản trị và quy hoạch có tính đổi mới.
• Tăng cường các sáng kiến nghiên cứu chung và hợp tác học thuật, bao gồm xây dựng các chương trình chuyên đề, nghiên cứu ứng dụng, xuất bản quốc tế và nền tảng đào tạo liên ngành.
• Phát triển các chiến lược truyền thông chung nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng, nuôi dưỡng tình đoàn kết toàn cầu và phát huy vai trò của di sản trong giải quyết các thách thức đương đại.
• Tái khẳng định sự đồng hành với các nguyên tắc và nghĩa vụ quy định trong Công ước Di sản Thế giới cũng như đóng góp tích cực của chúng tôi cho việc thực hiện các Mục tiêu Phát triển Bền vững của Liên Hợp Quốc (Chương trình Nghị sự 2030).

Để triển khai các mục tiêu trên một cách hiệu quả và nhất quán, chúng tôi cam kết sử dụng các công cụ chiến lược và khung hướng dẫn sau:

• Hướng dẫn Hoạt động Thực hiện Công ước Di sản Thế giới (phiên bản mới nhất) của UNESCO, với tư cách là tài liệu tham chiếu nền tảng cho các quy trình đề cử, bảo tồn và giám sát.
• Bộ tài liệu Hướng dẫn Nguồn lực Di sản Thế giới của UNESCO để định hướng xây dựng kế hoạch quản lý, thu hút sự tham gia của các bên liên quan và quản trị thích ứng.
• Bộ Chỉ số chuyên đề về Văn hóa của UNESCO và Văn kiện Chính sách Lồng ghép Quan điểm Phát triển Bền vững vào các quy trình của Công ước Di sản Thế giới để đo lường và theo dõi tiến trình đóng góp của văn hóa đối với việc thực hiện các Mục tiêu chung và Mục tiêu cụ thể của Chương trình Nghị sự 2030 ở cấp quốc gia và địa phương.
• Khung Báo cáo Định kỳ và các Cơ chế Giám sát Phản hồi của Trung tâm Di sản Thế giới để đánh giá thường xuyên và đảm bảo chất lượng hoạt động và bảo vệ khu di sản.
• Khung Đánh giá và Hướng dẫn chuyên đề của ICOMOS và IUCN, bao gồm Hướng dẫn Đánh giá Tác động Di sản (HIA) và các nguyên tắc Thiên nhiên-Văn hóa Song hành (Nature-Culture Journey) nhằm hỗ trợ việc đưa ra các quyết định thấu đáo, phù hợp với bối cảnh cụ thể.

Việc gắn kết các hành động vào các công cụ quốc tế uy tín nêu trên bảo đảm rằng các công việc được triển khai tại tại Tràng An vừa phù hợp với thực tiễn địa phương, vừa nhất quán với thông lệ toàn cầu, qua đó không chỉ mang lại kết quả thiết thực tại chỗ mà còn góp phần vào sự phát triển rộng hơn của hệ thống quản trị di sản tích hợp.

Lời tuyên bố kết thúc

Chúng tôi tin rằng Tràng An – nơi sông núi giao hòa, nơi thiên nhiên và lịch sử cùng cất lên những câu chuyện của mình – sẽ trở thành biểu tượng của hòa bình, sáng tạo và phát triển bền vững.

Di sản không chỉ là ký ức của quá khứ mà còn là động lực cho tương lai. Với sự lãnh đạo vững chắc và hướng dẫn thường xuyên của chính quyền địa phương, cùng với sự tham gia và hỗ trợ tích cực của các sở, ban, ngành, tổ chức, doanh nghiệp, cộng đồng cư dân sinh sống trong khu di sản, cũng như sự hợp tác có trách nhiệm của các chuyên gia và các nhà khoa học, Chúng tôi cam kết hành động tập thể vì một Tràng An vĩnh cửu, sáng tạo và tiên phong trên thế giới.

Thông qua tại Ninh Bình, Việt Nam, ngày 19 tháng 8 năm 2025.